Ποιος σκότωσε τον Ραμπανί; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ποιος σκότωσε τον Ραμπανί;

Οι ομάδες μαχητών από το Πακιστάν χρειάζονται έναν πόλεμο στο Αφγανιστάν για να επιβιώσουν
Περίληψη: 

Το δίκτυο των ομάδων μαχητών που δρουν σε περιοχές των φυλών του Πακιστάν παίζουν έναν ολοένα και πιο αποσταθεροποιητικό ρόλο στην δυνατότητα του ΝΑΤΟ να διαπραγματευτεί με τους Ταλιμπάν.

Ο MICHAEL SEMPLE, έχει εργαστεί στο Αφγανιστάν για περισσότερα από 20 χρόνια, είναι υπότροφος στο Κέντρο Carr για τις Πολιτικές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Σχολή Διακυβέρνησης John F. Kennedy στο Πανεπιστήμιο Harvard.

Η πρόσφατη πληθώρα θεαματικών επιθέσεων στην Καμπούλ αποκαλύπτει τόσο τον αγώνα κυριαρχίας στους κόλπους των εξεγερμένων του Af-Pak [1] (σ.σ.: Αφ-Πακ είναι μια σύντμηση που χρησιμοποιείται στην αμερικανική εξωτερική πολιτική και υπονοεί το Αφγανιστάν και το Πακιστάν ως ενιαίο χώρο επιχειρήσεων και εξωτερικής πολιτικής) όσο και τον πόλεμο μεταξύ των εξεγερμένων και του ΝΑΤΟ. Στο διάστημα μιας και μόνης εβδομάδας, οι αφγανοί έγιναν μάρτυρες, πρώτον του κλεισίματος του κέντρου της πρωτεύουσάς τους για τις 20 ώρες που διήρκεσε η πολιορκία της αμερικανικής πρεσβείας και μετά, ακριβώς μια εβδομάδα αργότερα, την περασμένη Τρίτη δηλαδή, μια πολιτική δολοφονία: Ένας αυτόχειρας βομβιστής γέμισε το τουρμπάνι του με εκρηκτικά και σκότωσε τον επικεφαλής του Συμβουλίου της Ύπατης Ειρήνης, Μπουρχανουντίν Ραμπανί, πρώην πρόεδρο του Αφγανιστάν.
Εκπρόσωπος των Ταλιμπάν ανέλαβε την ευθύνη για τη δολοφονία του Ραμπανί την Τρίτη αλλά οι Ταλιμπάν αρνήθηκαν ρητά οποιαδήποτε εμπλοκή τους την Τετάρτη. Οι έρευνες για το θάνατο του Ραμπανί πρέπει τώρα να εστιαστούν στο ποιος ακριβώς καθοδήγησε τον αυτόχειρα βομβιστή. Αν οι αφγανοί Ταλιμπάν που εδρεύουν στην Κέττα (Quetta) όντως δολοφόνησαν έναν από τους βασικούς συνομιλητές με την ομάδα τους [2], τότε δεν μπορούν να περιμένουν στα σοβαρά ότι θα παίξουν κάποιο κεντρικό ρόλο στις επερχόμενες πολιτικές διεργασίες. Υπάρχει, όμως, και ένα άλλο σενάριο: Περιφερειακοί παίκτες θέλουν να διατηρηθεί η ένοπλη διαμάχη και δρουν πλέον αυτόνομα. Αν η δολοφονία αυτή επιχειρήθηκε από την πακιστανική φυλή της περιοχής του Ουαζιριστάν (Waziristan) όπως ορισμένοι [3] τώρα υποδεικνύουν [4], ο θάνατος του Ραμπανί μπορεί να ήταν ένα σχέδιο για το οποίο οι Ταλιμπάν της Κέττα δεν είχαν καν ενημερωθεί.
Ας ξανασκεφτούμε την επίθεση στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Καμπούλ. Αμέσως μετά την πολιορκία σχεδόν όλοι υπεδείκνυαν ως υπεύθυνο το αποκαλούμενο ως «δίκτυο Χακανί» (Haqqani network) [5], καθώς η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε έμοιαζε με προηγούμενες ενέργειές του, όπως η επίθεση στο ξενοδοχείο Intercontinental τον Ιούνιο και η επίθεση στο Βρετανικό Συμβούλιο τον Αύγουστο. Την Πέμπτη, ακόμα και ο Αρχηγός του αμερικανικού «ΓΕΕΘΑ» ναύαρχος Μάικ Μάλλεν είπε ότι οι πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες, η ISI, έχουν εμπλακεί [6]. Αλλά το να ρίχνει κανείς το φταίξιμο στο δίκτυο Χακανί είναι σαν να επιδίδεται σε στρατιωτική συντομογραφία καθώς αυτό το πολυχρησιμοποιημένο προσωνύμιο αποτυγχάνει στο να αποδώσει σωστά την πολύπλοκη φύση του πολιτικο-στρατιωτικού οργανισμού που επεκτείνει τους στόχους του, το δίκτυό του και τις πολιτικές του επιδιώξεις, ξεκινώντας από μια βάση στο βόρειο Ουαζιριστάν.
Το να κατανοήσει κανείς τις ομάδες μαχητών στο Ουαζιριστάν, ειδικά αν έδρασαν ως οι ηθικοί αυτουργοί της δολοφονίας του Ραμπανί, είναι ζωτικό για να καθοριστεί η πορεία του ΝΑΤΟ προς κάποιες πιθανές διαπραγματεύσεις με τους Ταλιμπάν αλλά και προαπαιτούμενο στοιχείο για κάθε συζήτηση απεμπλοκής του ΝΑΤΟ από τη Νότια Ασία.
Ιδού, λοιπόν, τα βασικά. Ο Τζαλαλουντίν Χακανί ήταν ένας από τους επικεφαλής διοικητές των Παστούν (σ.σ. πληθυσμιακή ομάδα στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν που ομιλεί την ομώνυμη γλώσσα) στη τζιχάντ (σ.σ.: ιερός πόλεμος) της δεκαετίας του 1980 στο Αφγανιστάν. Ορμώμενος από την φυλή Ζαντράν, είναι ένας από τους λίγους βασικούς αρχηγούς μαχητών που έκανε ειρήνη με τους Ταλιμπάν, υπηρετώντας μάλιστα και ως υπουργός Συνόρων στην κυβέρνησή τους στη δεκαετία του 1990. Οι γιοί του γηραιού πλέον Τζαλαλουντίν εκπροσωπούν την οργάνωση. Ο μεγαλύτερος γιός, Khalifa Seraj, είναι αυτός που παίρνει τις αποφάσεις ενώ ο νεότερος, Badruddin, είναι πιθανώς το μέλος της οικογένειας που είχε την μεγαλύτερη εμπλοκή στην πολιορκία της πρεσβείας και μοιάζει να είναι πιο ενεργητικός και προσιτός. Κατά ένα μέρος, τα δύο αδέλφια βασίζονται στους μαχητές της φυλής Ζαντράν στις συνοριακές επαρχίες που ήταν πιστές στον πατέρα τους από τη δεκαετία του 1980. Αλλά η θανατηφόρα αποτελεσματικότητα του δικτύου Χακανί απορρέει από μια ευρεία επιλογή μαχητών από πακιστανικές φυλές, οι οποίοι βρίσκονται στη διάθεσή του. Πρακτικά, έχουν μια ατελείωτη προσφορά ανδρών για ενέδρες με όπλα χειρός και επιθέσεις σε θέσεις του ΝΑΤΟ και διοικητικά κέντρα.
Το νέο στην υπόθεση αυτή, και «κλειδί» για να καταλάβει κανείς το νόημα της πολιορκίας της πρεσβείας (και ίσως και τη δολοφονία του Ραμπανί) είναι ότι οι αδελφοί Χακανί τα τελευταία δύο χρόνια ανέπτυξαν ικανότητες που προσομοιάζουν σε Ειδικές Δυνάμεις Στρατού. Έχτισαν δίκτυα συλλογής πληροφοριών και διείσδυσαν σε κυβερνητικές υπηρεσίες στην Καμπούλ και τις γειτονικές επαρχίες. Με τη βοήθεια της Αλ Κάιντα και μαχητών της Κεντρικής Ασίας, ξένοι παραστρατιωτικοί στο Ουαζιριστάν ανέπτυξαν προχωρημένες μεθόδους πολεμικής εκπαίδευσης και υψηλή τεχνολογία για τοποθέτηση βομβών σε οδικές αρτηρίες. Οι Χακανί άντλησαν αυτή την εξειδίκευση χωρίς να ελέγχουν τις ομάδες που τους την προσέφεραν. Έτσι, αντί για δίκτυο Χακανί θα άρμοζε περισσότερο να αποκαλείται το μόρφωμα αυτό ως Σύμπλεγμα Μαχητών του Ουαζιριστάν.