Ο στρατός της Αιγύπτου μαθαίνει το μάθημά του

Η δεύτερη επανάσταση υποτίθεται πως έχει έρθει στην Αίγυπτο. Τις τελευταίες ημέρες, δεκάδες χιλιάδες Αιγύπτιοι έχουν συγκεντρωθεί στην πλατεία Ταχρίρ απαιτώντας από το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων (SCAF) να παραχωρήσει την εξουσία σε μια καθοδηγούμενη από τους πολίτες, κυβέρνησης Εθνικής Σωτηρίας. Η απάντηση που έχουν δώσει οι αιγυπτιακές δυνάμεις ασφαλείας συμπυκνώνεται στο θάνατο τουλάχιστον 40 ατόμων, τον τραυματισμό περισσότερων από χιλίων και τη κάλυψη μεγάλων τμημάτων του Καϊρου με δακρυγόνα. Το σκηνικό που έχει διαμορφωθεί θυμίζεις τις εικόνες των πρώτων ημερών της μαζικής εξέγερσης του Ιανουαρίου και του Φεβρουάριου, όταν η πρώτη επανάσταση έριξε τίτλους τέλους στη βασιλεία του Χόσνι Μουμπάρακ. Αλλά αυτή η δεύτερη επανάσταση έχει να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο πρόβλημα: εφ’ όσον οι Αιγύπτιοι παρακάμψουν τη πλατεία Ταχρίρ, είναι κάπως ευκολότερο να την ξεχάσουν.

Η κατάληψη της πλατείας ξεκίνησε στις 18 Νοεμβρίου, όταν μία μαζική διαμαρτυρία ισλαμιστών αποσύρθηκε από την πλατεία Ταχρίρ, αφήνοντας πίσω της μόλις μια χούφτα διαδηλωτών, ανάμεσα στους οποίους βρίσκονταν τα μέλη των οικογενειών όσων σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της πρώτης επανάστασης. Όταν οι Κεντρικές Δυνάμεις Ασφαλείας διέλυσαν βίαια εκείνη τη μικρή κατάληψη, χιλιάδες νέοι ακτιβιστές κινητοποιήθηκαν τάχιστα παλεύοντας με την αστυνομία για τον έλεγχο της πλατείας. Καθώς η βία κλιμακωνόταν, χιλιάδες πολίτες ξεχύθηκαν στη πλατεία Ταχρίρ και ο απειλητικός όχλος ανάγκασε τις Κεντρικές Δυνάμεις Ασφαλείας να προχωρήσουν σε ορισμένες παραχωρήσεις, όπως την υπόσχεση να παραδώσουν την εξουσία μέχρι τον Ιούλιο του 2012 και την παραίτηση της μη δημοφιλούς προσωρινής κυβέρνησης της Αιγύπτου. Αλλά αυτή η δεύτερη επανάσταση δεν κατάφερε να επιτύχει το σπουδαιότερο στόχο της - δηλαδή την παράδοση της εκτελεστική εξουσίας που κρατά το SCAF σε μία πολιτική κυβέρνηση Εθνικής Σωτηρίας, με επικεφαλής τον Mohamed El Baradei.

Η δεύτερη επανάσταση έχει αποτύχει διότι μετά την εκεχειρία που τέθηκε σε ισχύ στις 24 Νοεμβρίου, υπήρξε εξαιρετικά συγκρατημένη. Πράγματι, με εξαίρεση την πλατεία Ταχρίρ, το Κάιρο κινείται με κανονικούς του ρυθμούς. Λίγα μόλις μέτρα από την Ταχρίρ, όπου υπερενθουσιώδες νεαροί ακτιβιστές χαιρετούν όποιον περνάει, τα καταστήματα είναι ανοικτά και η κυκλοφορία στους πεζόδρομους είναι γεμάτη. Ακριβώς απέναντι από το Νείλο, στην αριστοκρατική γειτονιά του νησιού Zamalek, τα καφέ δεν αδειάζουν παρά στις 2 το πρωί. Οι αγορές είναι γεμάτες στην - χαμηλού εισοδήματος- περιοχή Imbaba. Τα ΑΤΜ λειτουργούν κανονικά στο μεσοαστικό προάστιο Dokki όπως και τα εστιατόρια στη πλούσια Mohandessin. Και τις τελευταίες ημέρες, τα πλήθη του Καϊρου έχουν παραταχθεί σε ουρές για να ψηφίσουν ο καθένας με τη σειρά του, οργανωμένα και με τάξη, κάτι που ξεπέρασε κατά πολύ τις προσδοκίες. Οι πρόσφατες διαδηλώσεις στην πλατεία Ταχρίρ δεν έχουν αλλάξει την ατμόσφαιρα στη πόλη: μετατρέπονται με αυξανόμενο ρυθμό σε δευτερεύον θέαμα συμπληρώνοντας το σκηνικό της πρωτεύουσας μαζί με μικροπωλητές που πουλάνε κιτς σουβενίρ. Και το , όπως είναι φυσικό, κάθε τι δευτερεύον φθείρεται γρήγορα.

Η παρούσα κατάσταση έχει ελάχιστες ομοιότητες με ό,τι διαδραματίστηκε στις αρχές του χρόνου. Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες διαδηλωτές πλημμύριζαν τους δρόμους της πόλης, φώναζαν από τα μπαλκόνια τους και ενώνονταν με το πλήθος στη πλατεία Ταχρίρ, οι Κεντρικές Δυνάμεις Ασφάλειας της αστυνομίας εκτόξευαν δακρυγόνα στο μεγαλύτερο μέρος της πόλης, διέκοπταν τη σύνδεση στο Διαδίκτυο σ’ ολόκληρη τη χώρα ενώ η απογευματινή απαγόρευση κυκλοφορίας σε μία μητρόπολη δεκαεπτά εκατομμυρίων έφερνε τον κόσμο σε απόγνωση. Και τότε πραγματικά η κατάσταση επιδεινώθηκε. Κακοποιοί - πολλοί από τους οποίους υποδύονταν τους αστυνομικούς με πολιτικά που υποτίθεται ότι είχαν σταλεί από το Υπουργείο Εσωτερικών – βγήκαν στους δρόμους, καταστρέφοντας διάφορες γειτονιές του Καϊρου, λεηλατώντας καταστήματα και ληστεύοντας τράπεζες. Ο Μουμπάρακ, προφανώς, πίστευε ότι η ανομία θα οδηγήσει τους συμπατριώτες του στη σιδερένια αγκαλιά του, αλλά, αντιθέτως, εκείνοι ενώθηκαν εναντίον του, σχηματίζοντας ομάδες πολιτών για την προστασία των γειτονιών τους και επιστρέφοντας μαζικότερα στην πλατεία Ταχρίρ.

Μία συζήτηση που έχει γίνει της μόδας στους δρόμους του Καϊρου είναι ότι το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων (SCAF) δεν έχει διδαχθεί τίποτε από τον Μουμπάρακ. Όμως, η έντονη αντίθεση μεταξύ της επανάστασης του Ιανουαρίου και των περιορισμένων σημερινών διαμαρτυριών υποδηλώνει ότι οι στρατηγοί έχουν λάβει τουλάχιστον ένα μάθημα από την πτώση του πρώην δικτάτορα: το πρώτο βήμα για να τελειώνει μια εξέγερση είναι να μην διαταραχθεί η ζωή των απλών ανθρώπων. Μ’ αυτό το σκεπτικό, έχουν δημιουργήσει στενά «σύνορα» περιμετρικά της Ταχρίρ διαχωρίζοντας έτσι την επαναστατική δράση από την κανονική ζωή. Το δεύτερο βήμα, όμως, είναι λίγο πιο περίπλοκο: το SCAF πρέπει να απευθυνθεί στο ευρύτερο αιγυπτιακό κοινό. Πρέπει να πείσει τους πολίτες ότι οι καθημερινές ανέσεις τους είναι προτιμότερες από το χάος.