Πώς αλλάζουν τα συμφέροντα της Κίνας στο Πακιστάν

Η Κίνα αποκαλείται συχνά ως «φίλος παντός καιρού» για το Πακιστάν – ένας στρατηγικός εταίρος, μια αξιόπιστη πηγή εμπορίου και βοήθειας και ο πιο κοντινός στρατιωτικός σύμμαχος της Ισλαμαμπάντ. Ο Πακιστανός πρωθυπουργός Γιούσεφ Ράζα Γκιλανί έχει περιγράψει τη φιλία μεταξύ των δύο χωρών ως «υψηλότερη από τα βουνά, βαθύτερη από τους ωκεανούς, ισχυρότερη από το ατσάλι και πιο γλυκιά από το μέλι». Τον Σεπτέμβριο, είπε στον Κινέζο υπουργό Δημόσιας Ασφάλειας Meng Jianzhu που επισκεπτόταν το Πακιστάν ότι «οι φίλοι σας είναι οι φίλοι μας» και συνέχισε, «οι εχθροί σας είναι εχθροί μας και η ασφάλειά σας είναι η ασφάλειά μας».

Αλλά φαίνονται τα πράγματα τόσο ξεκάθαρα όταν τα παρατηρεί κανείς από το Πεκίνο; Όντως, τα κινεζικά κεφάλαια διαχέονται σε περιοχές που οι δυτικοί φοβούνται ακόμα και να πατήσουν. Αλλά το Πεκίνο δεν αγνοεί τους κινδύνους. Στην πραγματικότητα, οι κινεζικές ροές κεφαλαίων είναι δυσανάλογα περισσότερες προς τις επενδύσεις που ενέχουν μικρό – ή δεν διατρέχουν κανένα- κίνδυνο και προσφέρουν αποδόσεις μέτριες, που, όμως, είναι προβλέψιμες. Επιπλέον, τουλάχιστον ορισμένες κινεζικές εταιρείες έχουν αποδειχθεί πρόθυμες να εγκαταλείψουν επενδύσεις, όταν ο κίνδυνος που διατρέχουν φαίνεται να αυξάνεται. Τον Σεπτέμβριο, για παράδειγμα, η Kingho, μια μεγάλη ιδιωτική κινεζική εταιρεία εξόρυξης άνθρακα, φέρεται να έχει εγκαταλείψει μια προτεινόμενη επένδυση ύψους 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή ενός ορυχείου άνθρακα και εργοστασίων ενέργειας και χημικών στην επαρχία Sindh του Πακιστάν, μετά από την επανεκτίμηση των επενδύσεων και των κινδύνων ασφαλείας.
Πράγματι, οι επενδυτικοί υπολογισμοί του Πεκίνου βασίζονται όλο και περισσότερο σε μια περίπλοκη εξισορρόπηση τριών ειδών κινδύνου: του γεωπολιτικού, του πολιτικού και του οικονομικού.

Ο γεωπολιτικός κίνδυνος (όχι μόνον της αντιπαλότητας της Κίνας με την Ινδία) έχει από καιρό οδηγήσει το Πεκίνο στην υποστήριξη της Ισλαμαμπάντ σε περιόδους και παχέων και ισχνών αγελάδων. Οι μεταξύ τους φιλικοί δεσμοί βοηθούν την εκπλήρωση τεσσάρων κινεζικών στρατηγικών στόχων:

- εξασφαλίζουν την ασφάλεια και τη σταθερότητα στις δυτικές επαρχίες της Κίνας και κατά μήκος των ηπειρωτικών ασιατικών συνόρων της,

- προσδένουν τις φτωχότερες δυτικές επαρχίες της Κίνας σε έναν ιστό διασυνοριακής οικονομικής δραστηριότητας,

- περιορίζουν την Ινδία στην υποήπειρο προλαβαίνοντας την εμφάνιση ενός ηπειρωτικού μεγέθους αντίπαλο και δεν επιτρέπουν πιο εκτεταμένες ινδικές δραστηριότητες ασφάλειας στην Ανατολική Ασία και, τέλος,

- κάνουν βέβαιο ότι καμία άλλη μεγάλη δύναμη, ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν θα προωθήσουν τα συμφέροντά τους στην ηπειρωτική Ασία σε βάρος της Κίνας, μέσω, για παράδειγμα, στρατιωτικών επιχειρήσεων ή μόνιμων ρυθμίσεων πρόσβασης.

Τα τελευταία χρόνια, οι τέσσερις αυτοί στόχοι έχουν γίνει όλο και πιο πιεστικοί, ενισχύοντας την τάση του Πεκίνου να υποστηρίζει το Πακιστάν. Παράδειγμα το θέμα της εξασφάλισης των δυτικών συνόρων της Κίνας. Η απόσυρση των αμερικανικών δυνάμεων από το Αφγανιστάν, αναπόφευκτα, θα θέσει σοβαρά ερωτηματικά στο Πεκίνο σχετικά με την ικανότητα της Καμπούλ να διατηρήσει συνθήκες ασφάλειας. Αυτό, με τη σειρά του, θα θέσει ακόμα μεγαλύτερα ερωτηματικά για το αν το Πακιστάν και οι κυβερνήσεις της Κεντρικής Ασίας μπορούν να καταστείλουν τη δράση εξτρεμιστικών ομάδων και ιδεολογιών που μπορεί να προέρχονται από το Αφγανιστάν και από πακιστανικές φυλετικές περιοχές και να ξεχυθούν σε όλο το μήκος των κινεζικών συνόρων.

Το Πεκίνο στοχεύει επίσης να χρησιμοποιήσει την Ισλαμαμπάντ για να αποκλείσει το Νέο Δελχί από το Αφγανιστάν και την ευρύτερη περιοχή. Έτσι, η επέκταση της Ινδίας στην Ανατολική Ασία χωρίς αμφιβολία ενισχύει τις αντανακλαστικές τάσεις της Κίνας υπέρ του Πακιστάν. Μέχρι τώρα, η Ινδία αποτελεί μια τρίτης, το πολύ, βαθμίδας κινεζική στρατηγική ανησυχία - πολύ πίσω από τα θέματα της εσωτερικής της ασφάλειας και τις προκλήσεις στα παράλια της Ανατολικής Ασίας. Ωστόσο, η ταχεία οικονομική ανάπτυξη της Ινδίας της έχει προσδώσει ένα αυξανόμενο στρατηγικό προφίλ πέρα από τη Νότια Ασία. Η Ινδία γίνεται μια ασιατική δύναμη και ένας παγκόσμιος παράγοντας. Συσφίγγει τους αμυντικούς δεσμούς με την Αυστραλία, την Ιαπωνία, τη Σιγκαπούρη και το Βιετνάμ, τέσσερις χώρες που είναι ανήσυχες όσον αφορά την άνοδο της Κίνας και, επίσης, είναι όλο και πιο κοντά στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Νέο Δελχί έχει υπογράψει και συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών με τη Νότια Κορέα, τη Σιγκαπούρη και την Ένωση Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (ASEAN), καθώς και μια ολοκληρωμένη σχέση οικονομικής συνεργασίας με την Ιαπωνία. Καθώς η στρατηγική εμβέλεια της Ινδίας επεκτείνεται, μια συνεχής αντιπαλότητα με το Πακιστάν που θα απασχολεί τη διπλωματία της και θα τραβά την προσοχή της πίσω στην δική της περιοχή, παραμένει κάτι ξεκάθαρα θετικό για το Πεκίνο.

Μέσα από αυτό το παραδοσιακό γεωπολιτικό πρίσμα, λοιπόν, η σχέση του Πεκίνου με την Ισλαμαμπάντ φαίνεται απρόσβλητη. Αλλά, το Πεκίνο δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να βλέπει αποκλειστικά και μόνο μέσω αυτού του πρίσματος. Ολοένα και περισσότερο, εξισορροπεί επίσης τα πολιτικά, και κυρίως τα οικονομικά, ρίσκα για τα συμφέροντά του.