Αντεπανάσταση στο Κίεβο

Πιο σημαντικό είναι ότι μια πραγματική αλλαγή προσανατολισμού υπέρ της ελεύθερης αγοράς, αντιβαίνει ευθέως στα συμφέροντα του Κόμματος των Περιφερειών, το οποίο ακμάζει εξαιτίας της ικανότητας του να ελέγχει τις επενδύσεις και τις χρηματοδοτήσεις, να απαλλοτριώνει πλεονάσματα και να διανέμει οικονομικούς πόρους ως σαν να είναι εργαλείο πατροναρίσματος. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι οι υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι του ανθίστανται σε κάθε αλλαγή προσπαθούν να προωθήσουν τα μέλη μιας μικρής, απομονωμένης και τελικώς αναποτελεσματικής ομάδας οικονομολόγων και επιχειρηματιών με μεταρρυθμιστικές απόψεις μέσα στον στενό κύκλο του Γιανουκόβιτς. Οι περισσότεροι Ουκρανοί έχουν αγανακτήσει με τον επιδεικτικό πλούτο του Κόμματος των Περιφερειών και την αυξανόμενη κατάχρηση εξουσίας, ειδικά στις επαρχίες, όπου οι τοπικοί άρχοντες ζούνε σαν πασάδες. Ο Γιανουκόβιτς προσέφερε τροφή στην οργή του πλήθους με το να ζει σε ένα τεράστιο κτήμα έξω από το Κίεβο και κατέχοντας ένα σπίτι που εκτιμάται ότι αξίζει 10 εκατομμύρια δολάρια.

Μέχρι τώρα, κανείς δεν πιστεύει στην Ουκρανία τις υποσχέσεις του Γιανουκόβιτς για αναστροφή της αρνητικής πορείας της χώρας και για διάδοση της ευημερίας. Η κατάσταση στην ανατολικότερη επαρχία της χώρας, Luhansk, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική για τον Γιανουκόβιτς. Όπως το Ντόνετσκ, η γειτονική επαρχία προς το νότο, το Luhansk αντιπροσωπεύει μια βάση για τον Γιανουκόβιτς - αλλά η υποστήριξη στο Κόμμα των Περιφερειών εκεί έχει ήδη συντριβεί. Σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη τον Απρίλιο του 2011 από το Πανεπιστήμιο Voldymyr Dahl στην Ανατολική Ουκρανία, πάνω από 53% των κατοίκων του Luhansk θα είχαν ψηφίσει υπέρ του κόμματος του Γιανουκόβιτς το Νοέμβριο του 2009 – και ο Γιανουκόβιτς έλαβε το 89% των ψήφων στο Luhansk στις προεδρικές εκλογές του 2010 - αλλά μόνο το 30% θα έκανε το ίδιο σήμερα. (Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε από έναν οργανισμό δημοσκοπήσεων του Ομίλου Sociolab με έδρα το Luhansk τοποθετεί το ποσοστό αυτό στο 26%). Ο λόγος για την πτώση αυτή είναι σαφής: άλλες έρευνες δείχνουν ότι οι κάτοικοι της επαρχίας ανησυχούν περισσότερο για την πτώση του βιοτικού τους επιπέδου, τον πληθωρισμό και την ανεξέλεγκτη διαφθορά. Όπως ήταν αναμενόμενο, το ποσοστό αποδοχής του Γιανουκόβιτς σε εθνικές δημοσκοπήσεις που πραγματοποιούνται από το think tank «Κέντρο Razumkov» που εδρεύει στο Κίεβο, έχει βυθιστεί: 41% απάντησαν ότι του παρέχουν «πλήρη υποστήριξη» τον Απρίλιο του 2010 ενώ μόνο το 11% έκανε το ίδιο το Μάιο του 2011. Η υποστήριξη προς το Κόμμα των Περιφερειών έπεσε από το 39% στο 16,5% κατά την ίδια περίοδο. Σύμφωνα με μια άλλη δημοσκόπηση από το «Κέντρο Razumkov», οι Ουκρανοί οι οποίοι πιστεύουν ότι η χώρα τους πηγαίνει σε λάθος κατεύθυνση αυξήθηκαν από 34% τον Απρίλιο του 2010 έως 63% το Μάιο του 2011.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η κοινωνική αναταραχή έχει αυξηθεί. Το 43% των ερωτηθέντων σε μια άλλη δημοσκόπηση του «Κέντρου Razumkov» τον Απρίλιο του 2011, δήλωσαν ότι ήταν έτοιμοι να ενταχθούν σε «νομικές ενέργειες διαμαρτυρίας» κατά του πληθωρισμού, το 34% θα το κάνει για να διαμαρτυρηθεί για την μη καταβολή μισθών, 22% θα διαμαρτυρηθούν για τις υπερβολές των τοπικών αρχών, και 15% θα το κάνει για την υποστήριξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Διανοούμενοι, φοιτητές, και ουκρανόφωνοι δημοκράτες συμμετέχουν ήδη σε επαναλαμβανόμενες διαδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της αντι-ουκρανικής πολιτικής του Tabachnyk και του αυξανόμενου αυταρχισμού και φιλο-ρωσικής κλίσης της υπόλοιπης διοίκησης Γιανουκόβιτς. Μια αυτοαποκαλούμενη «νέα αριστερά» έχει προκύψει, ανάλογη των φοιτητικών κινημάτων που συγκλόνισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Δυτική Ευρώπη στη δεκαετία του 1960, απαιτώντας την κατάργηση των κοινωνικών ανισοτήτων, του καπιταλισμού και της ολιγαρχικής διακυβέρνησης. Την ίδια στιγμή, ένα πρώην ασήμαντο ουκρανικό δεξιό εθνικιστικό κίνημα έχει ατσαλωθεί από τις αντι-ουκρανικές πολιτικές του Tabachnyk και τώρα μιλά για επανάσταση και ρωσικό ιμπεριαλισμό. Οι ακτιβιστές της FEMEN, μιας ομάδας γυναικών, έστρεψαν την προσοχή στην πολιτική διαφθορά, την κοινωνική αδικία και την ανισότητα των δύο φύλων μέσα από θεατρικές διαδηλώσεις στις οποίες συχνά εμφανίζονται τόπλες. Οι επιχειρηματίες και, όλο και περισσότεροι ρωσόφωνοι εργαζόμενοι στις ανατολικές και νότιες επαρχίες, διαδηλώνουν ενάντια στην οικονομική στασιμότητα. Ειδικότερα, η δίκη Τιμοσένκο και η 20ή επέτειος της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας στις 24 Αυγούστου χρησίμευσαν ως σημεία εστίασης της δημόσιας δυσαρέσκειας και προσέφεραν την ευκαιρία για μαζικές διαδηλώσεις. Με λίγα λόγια, η Ουκρανία αντιμετωπίζει μεγάλη αναταραχή που θα μπορούσε να ξεσπάσει με απότομο και απρόσμενο τρόπο, και ιδίως από τους νέους μέσω των social media, καθώς αμφότεροι απέδειξαν την ικανότητά τους να κατακυριεύσουν ένα φαινομενικά ισχυρό καθεστώς κατά τη διάρκεια της Πορτοκαλί Επανάστασης.

Η διοίκηση Γιανουκόβιτς έχει παγιδευτεί από τις δικές της πολιτικές. Η τριάδα που αποτελείται από τον αντι-ουκρανικό πολιτισμό, τον πολιτικό αυταρχισμό, και την φιλο-ρωσική εξωτερική πολιτική, έχει αποτύχει να προσφέρει μια ελκυστική εναλλακτική πρόταση απέναντι στην εποχή Γιούσενκο. Ακόμη χειρότερα, δεν έχει καταφέρει να αναζωογονήσει την οικονομία, να ενοποιήσει τον πληθυσμό ή να προσφέρει ελπίδα, ειδικά στους νέους, ότι ένα καλύτερο μέλλον τους περιμένει. Αντιμέτωπος με μια αυξανόμενη ανομία που έχει λάβει διαστάσεις κρίσης ήδη από τα μέσα του 2011, ο Γιανουκόβιτς επέλεξε αυτό που φαινόταν σαν ο πιο εύκολος και λιγότερο επώδυνος τρόπος αντιμετώπισης των δεινών του: στρεφόμενος προς τη Δύση. Αλλά η στροφή έχει αποδειχθεί ότι είναι πιο δύσκολη από όσο μπορούσε να προβλεφθεί. Για να την κάνει πειστική, ο Γιανουκόβιτς θα πρέπει να συνεχίσει τα φιλο-ουκρανικά πολιτιστικά προγράμματα και τις φιλο-δημοκρατικές πολιτικές, τις οποίες το Κόμμα των Περιφερειών σιχαίνεται και οι οποίες σχεδόν σίγουρα θα προκαλέσουν αντιδράσεις από τον πάλαι ποτέ σύμμαχο του Γιανουκόβιτς, τη Ρωσία.

ΚΟΛΛΗΜΕΝΟΣ ΜΑΖΙ ΣΟΥ ΣΤΗ ΜΕΣΗ