Οι ρώσοι ακτιβιστές ανασυντάσσονται | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι ρώσοι ακτιβιστές ανασυντάσσονται

Η αντιπολιτευόμενη αστική τάξη βρίσκει νέα ισορροπία
Περίληψη: 

Η εκλογική νίκη του Ρώσου πρωθυπουργού Βλαντιμίρ Πούτιν έχει βάλει την αντιπολίτευση σε δύσκολη θέση. Επόμενη λογική κίνηση είναι να ενταθεί ο αγώνας της, δεδομένου ότι το Κρεμλίνο είναι απίθανο πλέον να κάνει παραχωρήσεις. Αλλά αυτή η στρατηγική δημιουργεί τον κίνδυνο να αποξενωθεί η αντιπολίτευση από την βασική ομάδα που της χαρίζει τη δύναμή της: τη μεσαία τάξη.

Ο JOSHUA YAFFA είναι πρώην συνεργαζόμενος συντάκτης του Foreign Affairs και επισκέπτης υπότροφος στο Harriman Institute στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν περίμενε να περάσει καιρός για να το γιορτάσει. Στις έντεκα το βράδυ της Κυριακής, μόλις τρεις ώρες μετά το τέλος των εκλογών στη Μόσχα, στεκόταν έξω από τις πύλες της Κόκκινης Πλατείας και απευθύνθηκε σε ένα πλήθος 100.000 ανθρώπων - πολλοί από τους οποίους, οι ανταποκρίσεις θα αποκαλύψουν αργότερα, είχαν μεταφερθεί με λεωφορείο από τα περίχωρα ή πληρώθηκαν με μόλις 300 ρούβλια (περίπου δέκα δολάρια) για να παραστούν. Τις τελευταίες μέρες της εκστρατείας του, ο Πούτιν είχε αρχίσει να παρουσιάζει την προσπάθειά του να επιστρέψει στο Κρεμλίνο όχι τόσο ως έναν εκλογικό αγώνα για ένα συγκεκριμένο πολιτικό αξίωμα, αλλά ως σχεδόν στρατευνένη μάχη για το μέλλον της χώρας. «Είμαστε ένας νικηφόρος λαός! Είναι στα γονίδια μας, στο γενετικό κώδικά μας!», είπε σε συγκέντρωση στο Luzhniki Stadium της Μόσχας στις 23 Φεβρουαρίου. Και στην ομιλία του την Κυριακή, ξαναήρθε στην επιφάνεια μια παρόμοια ρητορική, λέγοντας, «Σας υποσχέθηκα ότι θα κερδίσουμε και κερδίσαμε», Και συνέχισε, «έχουμε αποδείξει ότι κανείς δεν μπορεί να μας επιβάλει τίποτα».

Με αυτή τη ρητορική, ο Πούτιν επέστρεψε στην ιδέα που υποστήριξε τη βασιλεία του τα τελευταία 12 χρόνια. Όπως του αρέσει να το παρουσιάσει, η επιλογή δεν ήταν ποτέ ανάμεσα σε αυτόν και, ας πούμε, στον Gennady Zyuganov, τον από μακρού χρόνου επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος ο οποίος πρωτοκατέβηκε στις εκλογές για την προεδρία το 1996, ή ανάμεσα σε αυτόν και τον Mikhail Prokhorov, τον δισεκατομμυριούχο ιδιοκτήτη των Νετς του Νιού Τζέρσεϊ, ο οποίος εισήλθε στην κούρσα το Δεκέμβριο. Αντίθετα, η επιλογή ήταν μεταξύ του Πούτιν και του χάους, μεταξύ του Πούτιν και της αβύσσου. Με άλλα λόγια, δεν υπάρχει καμία πραγματική δυνατότητα επιλογής - ο Πούτιν είναι ένας πολιτικός υπεράνω της πολιτικής.

Αυτό που έχει κάνει τη ρωσική πολιτική ζωή ενδιαφέρουσα για πρώτη φορά εδώ και χρόνια είναι ότι αυτή η επίφαση της παντοδυναμίας έχει αρχίσει να εμφανίζει ρωγμές. Μετά από τις κοινοβουλευτικές εκλογές του Δεκεμβρίου που αμαυρώθηκαν από μεγάλη νοθεία, η αστική επαγγελματική τάξη της χώρας υπέστη μια πολιτική και πολιτειακή αφύπνιση, μια διαδικασία που εξιστορήθηκε σε άρθρο του Foreign Affairs την περασμένη εβδομάδα («Το Νέες προκλήσεις για τον Πούτιν [1]"). Για πρώτη φορά στην τελευταία δεκαετία, φάνηκε να υπάρχει μια ελπίδα -άμορφη, ωστόσο - ότι μια πραγματική, λειτουργική εναλλακτική λύση στον «Πουτινισμό» θα μπορούσε να προκύψει, παρά το γεγονός ότι το Κρεμλίνο κρύβει οποιεσδήποτε σοβαρές αμφισβητήσεις σχετικά με τις προεδρικές εκλογές και διατηρεί τον κλειστοφοβικό έλεγχό του επί της πολιτικής .

Επιφανειακά, τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στη Μόσχα μοιάζουν ως εμπόδια στη δυναμική αυτής της ελπίδας. Πρώτα ήρθε η ονομαστικά συντριπτική νίκη του Πούτιν – 63%, επίσημα - την Κυριακή και η θριαμβευτική, σχεδόν παρακινητική νικητήρια ομιλία του εκείνη τη νύχτα. Ο Πούτιν φάνηκε σαν ένας άνθρωπος που πίστευε πραγματικά στην αρετή των επιτευγμάτων του, ένα ανησυχητικό σημάδι για εκείνους που ήλπιζαν ότι θα μπορούσε να κάνει ως παραχώρηση και κάποιες μεταρρυθμίσεις. Στη συνέχεια, την επόμενη μέρα, μια διαδήλωση της αντιπολίτευσης στην πλατεία Πούσκιν της Μόσχας μάζεψε περίπου 20.000 άτομα - ένα εντυπωσιακό πλήθος για μια παγωμένη Δευτεριάτικη νύχτα αλλά πολύ μικρότερο από τους 100.000 ανθρώπους που ήρθαν στην πλατεία Bolotnaya ή στην οδό Ζαχάρωφ, το Δεκέμβριο και τον Φεβρουάριο.

Επιπλέον, η διάθεση στην πλατεία Πούσκιν ήταν περισσότερο συννεφιασμένη παρά εορταστική, σχεδόν καρναβαλίστικη όπως ήταν στις προηγούμενες μαζικές διαδηλώσεις, με ελάχιστη από την πλούσια αίσθηση του χιούμορ που είχε καθορίσει το ρωσικό κίνημα της αντιπολίτευσης κατά τους τελευταίους μήνες. «Ναι, το κλίμα έγινε πιο ριζοσπαστικό», λέει ο Βλαντιμίρ Ριζκόφ, ένας πρώην βουλευτής της Δούμας και τώρα μια ηγετική φυσιογνωμία της αντιπολίτευσης. «Αν υπήρχε η ελπίδα το Δεκέμβριο ότι η κατάσταση θα μπορούσε να πάει σε κάποιο διάλογο ή σε διαπραγματεύσεις, τώρα καταλαβαίνω ότι οι αρχές απλά αγνοούν τα αιτήματά μας».

Προσθετικά στην ένταση του βραδιού της Δευτέρα και της αλλαγής της διάθεσης, ήταν το γεγονός ότι η Μόσχα ήταν μια πόλη κλειστή, με τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς στρατευμάτων και τάγματα των ΜΑΤ να κλείνουν ένα μεγάλο μέρος του κέντρου της πόλης. Ένα δημοσίευμα στην εφημερίδα Novaya Gazeta έλεγε ότι το ένα τέταρτο όλων των ειδικών ταξιαρχιών της αστυνομίας της χώρας ήταν στην πρωτεύουσα. Κατά κάποιον τρόπο, αυτό έδειξε την παράνοια του Κρεμλίνου. Λίγο πριν ξεκινήσει το συλλαλητήριο της Δευτέρας, ο Μπόρις Νεμτσόφ, ένας παλιός φιλελεύθερος πολιτικός, μου είπε ότι η διαμαρτυρία ήταν «ήδη επιτυχημένη, αν κρίνουμε από τον αριθμό των θωρακισμένων στρατευμάτων που βρίσκονται εδώ, από το πλήθος των ΜΑΤ». Όπως το έθεσε, «φαίνεται σαν να μας φοβούνται όπως την φωτιά».

Αλλά κατά πόσο η διαδήλωση ήταν στην πραγματικότητα μια επιτυχία παραμένει ασαφές, και το ίδιο ισχύει και για το μέλλον της ρωσικής αντιπολίτευσης. Στις ημέρες που προηγήθηκαν των εκλογών, το κύριο αστέρι του κινήματος διαμαρτυρίας, ο blogger και ακτιβιστής υπέρ της καταπολέμησης της διαφθοράς Alexei Navalny, είχε κάνει έκκληση για κλιμάκωση της πολιτικής ανυπακοής, ζητώντας από τους ανθρώπους να βγουν στους δρόμους της Μόσχας και «να μη φύγουν από εκεί». Επανέλαβε την προτροπή αυτή από την εξέδρα της διαδήλωσης της Δευτέρας. Και όταν Sergei Uldatsov, ο διαπρύσιος ηγέτης του Αριστερού Μετώπου, μίλησε με τη σειρά του, κάλεσε για μια ολοκληρωτική κατάληψη της πλατείας Πούσκιν. Όταν η διαμαρτυρία έληξε, σχεδόν όλοι πήγαν στα σπίτια τους αλλά μια ομάδα αρκετών εκατοντάδων ατόμων, με επικεφαλής τον Navalny και τον Uldatsov, έμεινε εκεί λαμβάνοντας θέσεις κοντά στην κρήνη στο κέντρο της πλατείας. Μετά από μια ώρα, τα ΜΑΤ τους έδιωξαν όλους από την πλατεία, συλλαμβάνοντας περισσότερα από 200 άτομα.