Είναι ώρα για επίθεση κατά του Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Είναι ώρα για επίθεση κατά του Ιράν

Γιατί ένα χτύπημα είναι η λιγότερο κακή επιλογή

Στις αρχές Οκτωβρίου, Αμερικανοί αξιωματούχοι κατηγόρησαν Ιρανούς επιτελείς ότι σχεδιάζουν να δολοφονήσουν τον πρέσβη της Σαουδικής Αραβίας στις Ηνωμένες Πολιτείες επί αμερικανικού εδάφους. Το Ιράν αρνήθηκε τις κατηγορίες, αλλά το επεισόδιο έχει καταφέρει ήδη να αυξήσει την ένταση μεταξύ της Ουάσινγκτον και της Τεχεράνης. Αν και η κυβέρνηση Obama δεν έχει απειλήσει δημοσίως ότι θα απαντήσει με στρατιωτικές δυνάμεις, οι ισχυρισμοί υπογράμμισαν τον πραγματικό και αυξανόμενο κίνδυνο ότι οι δύο πλευρές θα μπορούσαν στο προσεχές μέλλον να πάνε σε πόλεμο - ιδίως κατά του εξελιγμένου πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.

Εδώ και αρκετά χρόνια, πολύ πριν από αυτό το επεισόδιο, Αμερικανοί ειδήμονες και πολιτικοί διαφωνούσαν για το αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επιτεθούν στο Ιράν και να προσπαθήσουν να εξαλείψουν τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις. Οι υποστηρικτές της επίθεσης συμφώνησαν στο ότι το μόνο χειρότερο από τη στρατιωτική δράση εναντίον του Ιράν θα ήταν ένα Ιράν εξοπλισμένο με πυρηνικά. Οι επικριτές, εν τω μεταξύ, έχουν προειδοποιήσει ότι μια τέτοια επιδρομή θα ήταν πιθανόν να αποτύχει και, ακόμα καν αν πετύχαινε, θα προκαλούσε έναν άνευ προηγουμένου πόλεμο και μια παγκόσμια οικονομική κρίση. Παρότρυναν τις ΗΠΑ να βασίζονται σε μη στρατιωτικές επιλογές, όπως είναι η διπλωματία, οι κυρώσεις, και οι καλυμμένες επιχειρήσεις, για να αποτρέψουν το Ιράν από το να αποκτήσει μια βόμβα. Οι περισσότεροι επικριτές, επειδή φοβούνται το κόστος μιας εκστρατείας βομβαρδισμού, υποστηρίζουν ότι αν αποτύχουν όλες οι άλλες τακτικές να εμποδίσουν την πρόοδο της Τεχεράνης, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει απλώς να μάθουν να ζουν με ένα πυρηνικό Ιράν.

Οι σκεπτικιστές της στρατιωτικής δράσης, όμως, αδυνατούν να εκτιμήσουν τον πραγματικό κίνδυνο, ότι ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν θα επηρεάσει τα αμερικανικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή και πέραν αυτής. Και οι δυσοίωνες προβλέψεις τους υποθέτουν ότι η θεραπεία θα είναι χειρότερη από την ασθένεια - αυτό σημαίνει ότι οι συνέπειες μιας επίθεσης των ΗΠΑ κατά του Ιράν θα ήταν τόσο κακές ή και ακόμα χειρότερες από το να πετύχει το Ιράν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του. Αλλά αυτό είναι μια λανθασμένη υπόθεση. Η αλήθεια είναι ότι ένα στρατιωτικό πλήγμα με σκοπό την καταστροφή του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, με προσεκτική διαχείριση, θα μπορούσε να γλιτώσει την περιοχή και τον κόσμο από μια πολύ πραγματική απειλή και να βελτιώσει δραματικά τη μακροπρόθεσμη εθνική ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών.

ΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΤΗΣ ΑΠΟΤΡΟΠΗΣ

Χρόνια διεθνούς πίεσης δεν κατάφεραν να σταματήσουν την προσπάθεια του Ιράν να χτίσει ένα πυρηνικό πρόγραμμα. Ο ιός των υπολογιστών Stuxnet, που επιτέθηκε στα συστήματα ελέγχου των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων διατάραξε προσωρινά την προσπάθεια πυρηνικού εμπλουτισμού της Τεχεράνης, αλλά μια έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας τον περασμένο Μάιο αποκάλυψε ότι τα εργοστάσια που έγιναν στόχος, έχουν ανακάμψει πλήρως από την επίθεση. Και τα τελευταία πορίσματα του ΙΑΕΑ για το Ιράν, που παρουσιάστηκαν το Νοέμβριο, παρείχαν την πλέον αναμφισβήτητη απόδειξη ότι η Ισλαμική Δημοκρατία έχει ξεπεράσει τις κυρώσεις και το σαμποτάζ, υποστηρίζοντας ότι δοκιμάζουν πυρηνικούς μηχανισμούς ενεργοποίησης και επανασχεδιάζουν τους πυραύλους τους, ώστε να μεταφέρουν πυρηνικές κεφαλές. Το Ινστιτούτο για την Επιστήμη και τη Διεθνή Ασφάλεια, ένα μη κερδοσκοπικό ερευνητικό ίδρυμα, εκτιμά ότι το Ιράν θα μπορούσε πλέον να παραγάγει τα πρώτα πυρηνικά όπλα του εντός έξι μηνών από τη στιγμή που θα αποφασίσει να το πράξει. Τα σχέδια της Τεχεράνης να μεταφέρει ευαίσθητες πυρηνικές επιχειρήσεις σε πιο ασφαλείς εγκαταστάσεις κατά τη διάρκεια του επόμενου έτους θα μπορούσαν να μειώσουν ακόμη περισσότερο τις πιθανότητες για αποτελεσματική στρατιωτική δράση. Εάν το Ιράν απελαύνει επιθεωρητές του ΙΑΕΑ, ξεκινά τον εμπλουτισμό στα αποθέματα ουρανίου στο 90% δηλαδή για πολεμική χρήση, ή εγκαθιστά εξελιγμένες συσκευές φυγοκέντρησης στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στο Qom, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επιτεθούν αμέσως, ειδάλλως θα χάσουν την τελευταία ευκαιρία τους να εμποδίσουν το Ιράν να μπει στο κλαμπ των πυρηνικών.

Μερικά κράτη της περιοχής αμφισβητούν την απόφαση των ΗΠΑ να σταματήσουν το πρόγραμμα και μετατοπίζουν την υποστήριξή τους προς την Τεχεράνη. Άλλοι έχουν αρχίσει συζητήσεις για τη δρομολόγηση δικής τους πυρηνικής πρωτοβουλίας, προκειμένου να αντιμετωπίσουν μια ενδεχόμενη ιρανική βόμβα. Για αυτά τα έθνη και τις Ηνωμένες Πολιτείες η απειλή θα συνεχίσει να αυξάνεται καθώς η Τεχεράνη πλησιάζει τον στόχο της. Ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν θα περιορίσει αμέσως την ελευθερία δράσης των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Εχοντας την ατομική ενέργεια πίσω του, το Ιράν θα μπορούσε να απειλήσει οποιαδήποτε αμερικανική πολιτική ή στρατιωτική πρωτοβουλία στη Μέση Ανατολή με πυρηνικό πόλεμο, αναγκάζοντας την Ουάσιγκτον να σκεφτεί πολύ καλά πριν επιχειρήσει στην περιοχή. Οι περιφερειακοί αντίπαλοι του Ιράν, όπως η Σαουδική Αραβία, είναι πιθανό να αποφασίσουν να αποκτήσουν το δικό τους πυρηνικό οπλοστάσιο, πυροδοτώντας έναν νέο ανταγωνισμό εξοπλισμών.

Για να περιορίσει τους γεωπολιτικούς αντιπάλους του, το Ιράν θα μπορούσε να επιλέξει την εξάπλωση (των πυρηνικών) μεταφέροντας πυρηνική τεχνολογία προς τους συμμάχους του - σε άλλες χώρες ή και τρομοκρατικές ομάδες. Η βόμβα θα δώσει στο Ιράν μεγαλύτερη κάλυψη για συμβατική επιθετικότητα και εκφοβιστική διπλωματία και οι μάχες μεταξύ τρομοκρατών ιρανικής επιρροής και του Ισραήλ, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να κλιμακωθούν. Επιπλέον το Ιράν και το Ισραήλ δεν παρέχουν καμιά σχεδόν από τις εγγυήσεις που βοήθησαν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Σοβιετική Ένωση να αποφύγουν μια πυρηνική εχθροπραξία κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου - ικανότητα ασφαλών δευτερογενών χτυπημάτων, σαφή τρόπο επικοινωνίας, πολλές ώρες πτήσης βαλλιστικών πυραύλων από τη μία χώρα στην άλλη και εμπειρία διαχείρισης των πυρηνικών οπλοστασίων. Σίγουρα ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν δεν θα ξεκινούσε σκόπιμα έναν αυτοκαταστροφικό πυρηνικό πόλεμο. Αλλά η ρευστή πυρηνική ισορροπία μεταξύ του Ιράν και του Ισραήλ θα μπορούσε εύκολα να βγει εκτός ελέγχου καθώς εκτυλίσσεται μια κρίση, με αποτέλεσμα μια πυρηνική εχθροπραξία ανάμεσα στις δύο χώρες που θα μπορούσε να παρασύρει επίσης και τις ΗΠΑ.

Αυτές οι απειλές για την ασφάλειά της θα απαιτούσαν από την Ουάσιγκτον να ελέγξει την Τεχεράνη. Ωστόσο, η αποτροπή θα είχε ένα βαρύ τίμημα. Για να κρατήσουν περιορισμένη την ιρανική απειλή, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να αναπτύξουν ναυτικές και επίγειες δυνάμεις και ενδεχομένως πυρηνικά όπλα στη Μέση Ανατολή, διατηρώντας μια μεγάλη δύναμη στην περιοχή για τις επόμενες δεκαετίες. Παράλληλα με αυτά τα στρατεύματα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να αναπτύξουν μόνιμα σημαντικούς σχηματισμούς συλλογής πληροφοριών ώστε να παρακολουθούν κάθε προσπάθεια του Ιράν να μεταφέρει την πυρηνική τεχνολογία του. Και θα πρέπει, επίσης, να αφιερώσουν ίσως και δισεκατομμύρια δολάρια για να βελτιώσουν τη δυνατότητα των συμμάχων τους να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει βοήθεια στο Ισραήλ για την κατασκευή βαλλιστικών πυραύλων σε υποβρύχια και την ενίσχυση των αποθηκών βαλλιστικών πυραύλων ώστε να διασφαλίσουν ότι μπορεί να διατηρήσει την ικανότητα μιας ασφαλούς δευτερογενούς επίθεσης. Πάνω από όλα, για να κάνουν αξιόπιστο έλεγχο, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επεκτείνουν την πυρηνική ομπρέλα της ΕΕ στους εταίρους της που βρίσκονται στην περιοχή, με τη δέσμευση να τους υπερασπιστούν με στρατιωτική δύναμη σε περίπτωση επίθεσης από το Ιράν.

Με άλλα λόγια, για να ελέγξουν ένα πυρηνικό Ιράν, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να κάνουν σημαντικές επενδύσεις σε πολιτικό και στρατιωτικό κεφάλαιο στη Μέση Ανατολή, εν μέσω οικονομικής κρίσης και σε μια περίοδο που προσπαθούν να μετακινήσουν τις δυνάμεις τους από την περιοχή. Η αποτροπή θα επιτυγχάνονταν με τεράστιο οικονομικό και γεωπολιτικό κόστος και θα έπρεπε να συνεχίσει να ισχύει για όσο διάστημα το Ιράν παρέμενε εχθρικό προς τα συμφέροντα των ΗΠΑ, κάτι το οποίο θα μπορούσε να σημαίνει δεκαετίες ή και περισσότερο. Με δεδομένη την αστάθεια της περιοχής, ακόμα και τότε η προσπάθεια αυτή θα μπορούσε να αποτύχει, με αποτέλεσμα έναν πόλεμο πολύ πιο δαπανηρό και καταστροφικό από αυτόν τον οποίον ελπίζουν προς το παρόν να αποφύγουν οι επικριτές μιας προληπτικής επίθεσης στο Ιράν.

ΕΝΑΣ ΕΦΙΚΤΟΣ ΣΤΟΧΟΣ

Το πυρηνικό Ιράν θα επέβαλλε ένα τεράστιο φορτίο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η Ουάσινγκτον θα πρέπει να καταφύγει σε στρατιωτικά μέσα. Για να αποφασίσει αν θα πρέπει, το πρώτο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί είναι αν μια επίθεση στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα ήταν αποτελεσματική. Οι σκεπτικιστές επισημαίνουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να μην γνωρίζουν τη θέση των κύριων εγκαταστάσεων του Ιράν. Λαμβάνοντας υπόψη τις προηγούμενες προσπάθειες της Τεχεράνης να κρύψει την κατασκευή τέτοιων σταθμών, κυρίως τις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου στη Natanz και την Qom, είναι πιθανόν το καθεστώς να κατέχει ήδη πυρηνικά τα οποία μια εκστρατεία βομβαρδισμού μπορεί να μην πετύχει, κάτι που θα άφηνε το πρόγραμμα του Ιράν με ζημιές αλλά ζωντανό.

Αυτό το σενάριο είναι δυνατό, αλλά όχι πιθανό: πράγματι, τέτοιοι φόβοι είναι πιθανότατα υπερβολικοί. Οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών, ο ΙΑΕΑ και οι αντιπολιτευτικές ομάδες του Ιράν έχουν παράσχει στο παρελθόν έγκαιρη προειδοποίηση για τις πυρηνικές δραστηριότητες της Τεχεράνης- έχουν αποκαλύψει, για παράδειγμα, τις μυστικές κατασκευές του Ιράν στη Natanz και την Qom, προτού αυτές οι εγκαταστάσεις αρχίσουν να λειτουργούν. Έτσι, αν και η Τεχεράνη θα μπορούσε να ξαναπροσπαθήσει να κατασκευάσει μυστικές εγκαταστάσεις, η Ουάσινγκτον έχει μια πολύ καλή ευκαιρία να το καταλάβει προτού προχωρήσουν. Και λαμβάνοντας υπόψη το χρονικό διάστημα που χρειάζεται για να κατασκευάσει και να ενεργοποιήσει μια πυρηνική εγκατάσταση, τη σπανιότητα των πόρων του Ιράν και την αδυναμία του να κρύψει επιτυχώς τις εγκαταστάσεις στη Natanz και την Qom, η Τεχεράνη είναι απίθανο να έχει κάποιες σημαντικές πυρηνικές εγκαταστάσεις εν λειτουργία που να παραμένουν άγνωστες στις δυτικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Ακόμη και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατάφερναν να εντοπίσουν όλες τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, η πιθανή καταστροφή τους θα μπορούσε να αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη. Οι επικριτές της επίθεσης των ΗΠΑ υποστηρίζουν ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν είναι διάσπαρτες στη χώρα, θαμμένες πολύ βαθιά, οχυρωμένες και περικυκλωμένες από συστήματα αεράμυνας, καθιστώντας μια επιδρομή πολύπλοκη και επικίνδυνη. Επιπλέον, ισχυρίζονται ότι το Ιράν έχει τοποθετήσει σκόπιμα τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του κοντά σε άμαχο πληθυσμό, που σχεδόν σίγουρα θα πληγεί από κάποια αμερικανική επιδρομή, οδηγώντας δυνητικά εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες, στο θάνατο.
Αυτά τα προσκόμματα, ωστόσο, δεν θα εμπόδιζαν τις Ηνωμένες Πολιτείες να διαλύσουν ή να καταστρέψουν τις γνωστές πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Μια προληπτική επιχείρηση θα έπρεπε να έχει στόχο το εργοστάσιο μετατροπής ουρανίου στο Isfahan, τον αντιδραστήρα βαρέος ύδατος του Arak, καθώς και διάφορες μονάδες φυγοκέντρησης και παραγωγής κοντά στη Natanz και την Τεχεράνη, οι οποίες είναι όλες υπέργειες και ιδιαίτερα ευάλωτες σε επιθέσεις από αέρος. Επίσης, θα έπρεπε να χτυπήσουν τις εγκαταστάσεις στη Natanz, οι οποίες, παρότι είναι θαμμένες κάτω από ενισχυμένο σκυρόδεμα και προστατεύονται από αεροπορικά αμυντικά συστήματα, δεν θα επιβίωναν από μια επίθεση με τη νέα βόμβα «κατά υπόγειων στόχων» του αμερικανικού στρατού, την Massive Ordnance Penetrator ισχύος 13.608 κιλών που είναι ικανή να διαπερνά μέχρι και 61 μέτρα οπλισμένου σκυροδέματος. Το εργοστάσιο στην Qom είναι χτισμένο στην πλαγιά ενός βουνού και γι’ αυτό αποτελεί έναν πιο δύσκολο στόχο. Όμως, η εγκατάσταση δεν λειτουργεί ακόμα και εξακολουθεί να περιέχει λίγο πυρηνικό εξοπλισμό, έτσι ώστε αν οι Ηνωμένες Πολιτείες ενεργήσουν γρήγορα δεν θα χρειαστεί να την καταστρέψουν.

Η Ουάσινγκτον θα ήταν επίσης σε θέση να περιορίσει τις απώλειες αμάχων σε οποιαδήποτε εκστρατεία. Το Ιράν έχτισε τις πιο κρίσιμες πυρηνικές εγκαταστάσεις του, όπως αυτή στη Natanz, μακριά από πυκνοκατοικημένες περιοχές. Όσον αφορά τις λιγότερο σημαντικές εγκαταστάσεις που υπάρχουν κοντά σε κέντρα με άμαχο πληθυσμό, όπως τα συστήματα φυγοκέντρησης στις μονάδες παραγωγής, οι κατευθυνόμενοι με ακρίβεια πύραυλοι των ΗΠΑ θα μπορούσαν να εντοπίσουν συγκεκριμένα κτίρια, αφήνοντας ταυτόχρονα το περιβάλλον τους αλώβητο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να μειώσουν τις παράπλευρες απώλειες ακόμη περισσότερο επιχειρώντας τη νύχτα ή απλώς βγάζοντας από τη λίστα των στόχων τις λιγότερο σημαντικές μονάδες παραγωγής, με μικρό κόστος για τη συνολική επιτυχία της αποστολής. Παρά το γεγονός ότι αναμφισβήτητα το Ιράν θα δημοσίευε κάθε ανθρώπινη απώλεια από το ξεκίνημα μιας στρατιωτικής επέμβασης, η πλειονότητα των θυμάτων θα ήταν στρατιωτικό προσωπικό, μηχανικοί, επιστήμονες και τεχνικοί που εργάζονται στις εγκαταστάσεις.

ΚΑΘΟΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΟΡΙΑ

Το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν πιθανότατα να αναστείλουν ή να καταστρέψουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα έπρεπε να το κάνουν. Μια τέτοια επίθεση θα μπορούσε να έχει εν δυνάμει καταστροφικές συνέπειες - για τη διεθνή ασφάλεια, την παγκόσμια οικονομία και την εσωτερική πολιτική του Ιράν - οι οποίες θα πρέπει να ληφθούν υπόψη.

Κατ' αρχάς, σημειώνουν οι επικριτές, η στρατιωτική δράση των ΗΠΑ θα μπορούσε εύκολα να προκαλέσει έναν γενικό πόλεμο. Το Ιράν πιθανόν θα προχωρούσε σε αντίποινα εναντίον των αμερικανικών στρατευμάτων ή των συμμάχων τους, καθώς και στην εκτόξευση πυραύλων σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις ή σε άμαχο πληθυσμό στις χώρες του Κόλπου ή ίσως ακόμη και στην Ευρώπη. Θα μπορούσε να ενεργοποιήσει τους συμμάχους του στο εξωτερικό, προκαλώντας θρησκευτικές εντάσεις στο Ιράκ, διαταράσσοντας την Αραβική Άνοιξη και διατάζοντας τρομοκρατικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να παρασύρει το Ισραήλ ή άλλα κράτη στον πόλεμο και, ως απάντηση να υποχρεώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να κλιμακώσουν τη σύγκρουση. Οι ισχυρές συμμαχίες του Ιράν, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και της Ρωσίας, μπορεί να προσπαθήσουν να απομονώσουν οικονομικά και διπλωματικά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εν μέσω μιας τέτοιας κλιμάκωσης της βίας, καμία πλευρά δεν μπορεί να δει μια σαφή πορεία εξόδου από τη μάχη, με αποτέλεσμα έναν μακρόχρονο, καταστροφικό πόλεμο, ο αντίκτυπος του οποίου μπορεί να προκαλέσει σημαντική ζημιά στην θέση των Ηνωμένων Πολιτειών απέναντι στον μουσουλμανικό κόσμο.

Όσοι είναι επιφυλακτικοί σχετικά με μια επίθεση των ΗΠΑ, επισημαίνουν, επίσης, ότι το Ιράν θα μπορούσε να προβεί σε αντίποινα, προσπαθώντας να κλείσει τα Στενά του Ορμούζ, το στενό σημείο πρόσβασης για τον Περσικό Κόλπο απ’ όπου διέρχεται περίπου το 20% του παγκόσμιου εφοδιασμού σε πετρέλαιο. Ακόμα και κι αν το Ιράν δεν απειλούσε τα Στενά, οι κερδοσκόποι, φοβούμενοι πιθανές διαταραχές στον εφοδιασμό, θα ανέβαζαν την τιμή του πετρελαίου, προκαλώντας πιθανώς μια ευρύτερη οικονομική κρίση σε μια ήδη εύθραυστη στιγμή.

Κανένα από αυτά τα αποτελέσματα δεν είναι προκαθορισμένο, όμως, πράγματι, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να κάνουν πολλά για τον μετριασμό τους. Είναι βέβαιο ότι η Τεχεράνη θα αισθανόταν ότι πρέπει να απαντήσει σε μια επίθεση των ΗΠΑ, με σκοπό να αποκαταστήσει την τάξη και να σώσει την αξιοπρέπειά της στο εσωτερικό. Αλλά θα ήταν επίσης πιθανό να εξισορροπήσει τις δράσεις της, ώστε να αποφύγει το ενδεχόμενο να αρχίσει έναν πόλεμο που θα μπορούσε να οδηγήσει στην καταστροφή του στρατού της ή του ίδιου του καθεστώτος. Κατά πάσα πιθανότητα, η ιρανική ηγεσία θα κατέφευγε σε ακραίες μορφές αντιποίνων, όπως το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ ή την εκτόξευση πυραύλων εναντίον της νότιας Ευρώπης, μόνο αν αισθανόταν ότι απειλείται η ύπαρξή της. Μια στοχευμένη επιχείρηση των ΗΠΑ δεν χρειάζεται να απειλεί την Τεχεράνη με τόσο ουσιαστικό τρόπο.

Για να βεβαιωθούν ότι δεν το κάνει και να καθησυχάσουν το ιρανικό καθεστώς, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν πρώτα να κάνουν σαφές ότι ενδιαφέρονται μόνο να καταστρέψουν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και όχι να ανατρέψουν την κυβέρνηση. Έπειτα, θα μπορούσαν να καθορίσουν ορισμένες μορφές αντιποίνων στα οποία θα απαντούσαν με καταστροφική στρατιωτική δράση, αν για παράδειγμα οι Ιρανοί επιχειρούσαν να κλείσουν τα Στενά του Ορμούζ, να διεξάγουν μαζικές και συνεχείς επιθέσεις σε κράτη του Κόλπου και σε στρατεύματα ή πλοία των ΗΠΑ, ή να αρχίσουν τρομοκρατικές επιθέσεις μέσα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να διατυπώσει με σαφήνεια αυτές τις «κόκκινες γραμμές» στην Τεχεράνη, κατά τη διάρκεια και μετά την επίθεση, ώστε να διασφαλίσει ότι το μήνυμα δεν χάθηκε στη μάχη. Και πρέπει να αποδεχθεί το γεγονός ότι θα πρέπει να απορροφήσει τις ιρανικές αντεπιθέσεις που θα υπολείπονταν από αυτές τις κόκκινες γραμμές, χωρίς να κλιμακώσει τη διένεξη. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αποδοχή συμβολικών επιθέσεων με πυραύλους εναντίον αμερικανικών βάσεων και πλοίων στην περιοχή - πολλούς βομβαρδισμούς κατά τη διάρκεια λίγων ημερών που θα εξασθενήσουν σταδιακά - ή την παρενόχληση εμπορικών και πολεμικών πλοίων των ΗΠΑ. Για να αποφευχθεί το είδος των ατυχημάτων που θα μπορούσαν να υποχρεώσουν τον Λευκό Οίκο να κλιμακώσει τη μάχη, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να εκκενώσουν τις αμερικανικές βάσεις εντός της εμβέλειας των ιρανικών πυραύλων από το όχι απολύτως απαραίτητο προσωπικό και να εξασφαλίσουν ότι τα στρατεύματά τους βρίσκονται ασφαλή σε υπόγεια καταφύγια, προτού ξεκινήσει το Ιράν την αντίδρασή του. Η Ουάσινγκτον, επίσης, ίσως θα χρειαζόταν να επιτρέψει πιο έντονη υποστήριξη από το Ιράν στους συμμάχους του στο Αφγανιστάν και το Ιράκ αλλά και πυραυλικές και τρομοκρατικές επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να παρακινήσει το Ιράν να ακολουθήσει το μονοπάτι του Ιράκ και της Συρίας, δηλαδή χωρών που απέφυγαν την έναρξη ενός πολέμου μετά την επίθεση του Ισραήλ στους πυρηνικούς αντιδραστήρες τους το 1981 και το 2007 αντίστοιχα.

Ακόμη και αν η Τεχεράνη ξεπερνούσε τα όρια που θα έθετε η Ουάσινγκτον, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να διαχειριστούν την αντιπαράθεση. Κατά την έναρξη κάθε τέτοιας παραβίασης, θα μπορούσαν να στοχεύουν τα όπλα του Ιράν που θεωρούν πιο απειλητικά, ώστε να εμποδίσουν την Τεχεράνη να τα αναπτύξει. Για να αποκλιμακωθεί η κατάσταση γρήγορα και να αποτραπεί ένας ευρύτερος περιφερειακός πόλεμος, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν επίσης να εξασφαλίσουν τη συμφωνία των συμμάχων τους ότι θα αποφύγουν να απαντήσουν σε μια ιρανική επίθεση. Αυτό θα κρατούσε άλλους στρατούς, ιδιαίτερα τις ισραηλινές στρατιωτικές δυνάμεις, εκτός σύρραξης. Το Ισραήλ θα πρέπει να είναι πρόθυμο να αποδεχθεί μια τέτοια συμφωνία, σε αντάλλαγμα μια αμερικανικής υπόσχεσης για εξάλειψη της ιρανικής πυρηνικής απειλής. Πράγματι, κατάφερε μια παρόμοια συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου, όταν απέφυγε να απαντήσει στην εκτόξευση πυραύλων Scud από τον Saddam Hussein.

Τέλος, η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα μπορούσε να αμβλύνει τις οικονομικές συνέπειες μιας επίθεσης. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να αντισταθμίσει τυχόν διακοπή του πετρελαϊκού εφοδιασμού, ανοίγοντας τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου της και ενθαρρύνοντας αθόρυβα κάποια κράτη του Κόλπου να αυξήσουν την παραγωγή τους στην πορεία προς την επίθεση. Δεδομένου ότι πολλές πετρελαιοπαραγωγοί χώρες της περιοχής, ειδικά η Σαουδική Αραβία, έχουν ενθαρρύνει τις ΗΠΑ να επιτεθούν στο Ιράν, κατά πάσα πιθανότητα θα συνεργαστούν.

Η Ουάσινγκτον θα μπορούσε επίσης να μειώσει το πολιτικό κόστος της στρατιωτικής δράσης, χτίζοντας την παγκόσμια υποστήριξη υπέρ αυτής εκ των προτέρων. Πολλές χώρες μπορεί να συνέχιζαν να κατακρίνουν τις Ηνωμένες Πολιτείες για τη χρήση βίας, αλλά κάποιες άλλες - και ειδικότερα τα αραβικά κράτη - θα ευχαριστούσαν κατ' ιδίαν την Ουάσινγκτον για την εξάλειψη της ιρανικής απειλής. Χτίζοντας μια τέτοια συναίνεση εξ αρχής στην πορεία προς την επίθεση και ακολουθώντας τα βήματα που περιγράψαμε ως προς τον μετριασμό της αφού ξεκινήσει, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να αποφύγουν μια διεθνή κρίση και να περιορίσουν το πεδίο της σύγκρουσης.

ΟΠΙΑΔΗΠΟΤΕ ΣΤΙΓΜΗ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗ

Οι επικριτές έχουν και μια άλλη αντίρρηση: ακόμη και εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες καταφέρουν να εξαλείψουν τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν και να μετριάσουν τις συνέπειες, τα αποτελέσματα μπορεί να μη διαρκέσουν και πολύ. Το βέβαιο είναι ότι δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι μια επίθεση θα μπορούσε να αποτρέψει το Ιράν από το να επιχειρήσει να ξαναχτίσει τα εργοστάσιά του: μπορεί ακόμη και να ατσαλώσει την αποφασιστικότητα του Ιράν να αποκτήσει πυρηνική τεχνολογία ως μέσο επιβολής αντιποίνων ή μελλοντικής προστασίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να μην έχουν τα μέσα ή το πολιτικό κεφάλαιο για να ξεκινήσουν κι άλλη επίθεση, κάτι που τις αναγκάζει να βασίζονται στα ίδια αναποτελεσματικά εργαλεία που χρησιμοποιούν τώρα για τον περιορισμό της πυρηνικής διαχείρισης του Ιράν. Εάν αυτό συμβεί, το μόνο που θα έχει κάνει η δράση των ΗΠΑ είναι να καθυστερήσει το αναπόφευκτο.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ΙΑΕΑ, το Ιράν φαίνεται ότι έχει αφοσιωθεί ήδη πλήρως στην ανάπτυξη ενός προγράμματος πυρηνικών όπλων και δεν χρειάζεται περαιτέρω κίνητρο από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και απλά δεν θα είναι σε θέση να συνεχίσει την ανάπτυξή του όταν ολόκληρη η πυρηνική υποδομή του θα έχει ερειπωθεί. Πράγματι, μια τόσο καταστροφική επίθεση θα μπορούσε κάλλιστα να αναγκάσει το Ιράν να εγκαταλείψει το πυρηνικό παιχνίδι εντελώς, όπως έκανε και το Ιράκ όταν το πυρηνικό του πρόγραμμα καταστράφηκε στον πόλεμο του Κόλπου και όπως έκανε η Συρία μετά την ισραηλινή επίθεση του 2007. Και ακόμα κι αν το Ιράν προσπαθούσε να ανασυστήσει το πυρηνικό του πρόγραμμα, θα ήταν αναγκασμένο να αντιπαλέψει τις συνεχείς διεθνείς πιέσεις, θα δυσκολευόταν περισσότερο να εξασφαλίσει απαραίτητα πυρηνικά υλικά από τη διεθνή αγορά και θα υπήρχε το απρόβλεπτο ενδεχόμενο επακόλουθων επιθέσεων. Συνεπώς, η στρατιωτική δράση θα μπορούσε να καθυστερήσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν για άγνωστο χρονικό διάστημα, από μερικά χρόνια ως μια δεκαετία και ίσως επ' αόριστον.

Οι σκεπτικιστές μπορεί ακόμα να απαντούν ότι, στην καλύτερη περίπτωση, μια επίθεση απλώς θα εξαγόραζε χρόνο. Αλλά ο χρόνος είναι ένα πολύτιμο αγαθό. Οι χώρες συχνά ελπίζουν να καθυστερήσουν τα χειρότερα μελλοντικά σενάρια, με την ελπίδα ότι κάτι τέτοιο θα μπορούσε να εξαλείψει την απειλή συνολικά. Οι χώρες που έχουν δεχθεί επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις τους - πιο πρόσφατα το Ιράκ και η Συρία - αποδείχθηκαν απρόθυμες ή ανίκανες να επανεκκινήσουν τα προγράμματά τους. Έτσι, αυτό που μοιάζει μόνο με ένα προσωρινό πλήγμα στο Ιράν θα μπορούσε τελικά να αντιστραφεί πλήρως.
Ένα ακόμα επιχείρημα κατά της στρατιωτικής δράσης εναντίον του Ιράν είναι ότι θα ενθαρρύνει τους σκληροπυρηνικούς στο εσωτερικό της ιρανικής κυβέρνησης, βοηθώντας τους να συσπειρώσουν τον πληθυσμό γύρω από το καθεστώς και να εξαλείψουν τυχόν εναπομείναντες οπαδούς των μεταρρυθμίσεων. Αυτή η κριτική αγνοεί το γεγονός ότι οι σκληροπυρηνικοί έχουν ήδη τεθεί υπό στενό έλεγχο. Το κυβερνών καθεστώς έχει γίνει τόσο ακραίο ώστε έχει παραμερίσει ακόμα και αυτούς τους ηγέτες που κάποτε θεωρούνταν δεξιοί, όπως ο πρώην πρόεδρος Ali Akbar Hashemi Rafsanjani, εξαιτίας της αισθητής μαλθακότητάς τους. Και ο Rafsanjani ή ο πρώην υποψήφιος πρόεδρος Mir Hossein Mousavi θα συνεχίσουν πιθανόν το πυρηνικό πρόγραμμα αν καταλάβουν την εξουσία. Μια επίθεση μπορεί να δημιουργήσει πραγματικά περισσότερα ανοίγματα για τους διαφωνούντες σε μακροπρόθεσμη βάση (μετά την προσωρινή ένωση του Ιράν υπό τον Ayatollah Ali Khamenei), δίνοντάς τους λόγους να επικρίνουν μια κυβέρνηση που έφερε την καταστροφή. Ακόμη και αν ένα χτύπημα ενδυνάμωνε τους σκληροπυρηνικούς του Ιράν, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στα αποτελέσματα των εσωτερικών πολιτικών διενέξεων του Ιράν αλλά να προτάξουν το ζωτικό εθνικό συμφέρον της ασφάλειάς τους, εμποδίζοντας την Τεχεράνη να αναπτύξει πυρηνικά όπλα.

ΧΤΥΠΗΣΤΕ ΤΩΡΑ Ή ΥΠΟΦΕΡΕΤΕ ΑΡΓΟΤΕΡΑ

Η επίθεση κατά του Ιράν δεν είναι καθόλου ελκυστική προοπτική. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να προβλέψουν και να μειώσουν πολλές από τις επίφοβες συνέπειες μιας τέτοιας επίθεσης. Αν το κάνουν αυτό με επιτυχία, μπορεί να αφαιρέσουν το κίνητρο από άλλα έθνη της περιοχής να ξεκινήσουν δικά τους ατομικά προγράμματα και, γενικότερα, να ενισχύσουν την παγκόσμια μη-διάδοση των πυρηνικών όπλων, επιδεικνύοντας το ότι θα χρησιμοποιήσουν στρατιωτική δύναμη για την πρόληψη της εξάπλωσης πυρηνικών όπλων. Μπορούν επίσης να αποτρέψουν μια ενδεχόμενη ισραηλινή επιχείρηση κατά του Ιράν, η οποία, λαμβάνοντας υπόψη την περιορισμένη ικανότητα του Ισραήλ να μετριάσει μια δυνητική μάχη και να προκαλέσει μόνιμες βλάβες, θα οδηγούσε πιθανώς σε πολύ πιο καταστροφικές συνέπειες και θα είχε πολύ λιγότερες πιθανότητες επιτυχίας από μια επίθεση των ΗΠΑ. Τέλος, ένας προσεκτικός χειρισμός της αμερικανικής επίθεσης θα αποδεικνύονταν λιγότερο επικίνδυνος από την προοπτική ελέγχου μιας πυρηνικά εξοπλισμένης Ισλαμικής Δημοκρατίας - μια δαπανηρή, δεκαετούς διάρκειας προοπτική που θα είχε πιθανότατα ως αποτέλεσμα σοβαρές απειλές για την εθνική ασφάλεια. Όντως, το να προσπαθήσουν να διαχειριστούν ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν δεν είναι μόνο μια τρομακτική επιλογή, αλλά η χειρότερη.

Με τους πολέμους στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ να τελειώνουν και τις Ηνωμένες Πολιτείες να αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες στο εσωτερικό τους, οι Αμερικανοί έχουν λίγη όρεξη για άλλες διαμάχες. Ωστόσο, η ταχεία ανάπτυξη πυρηνικών του Ιράν θα εξαναγκάσει τελικά τις Ηνωμένες Πολιτείες να επιλέξουν ανάμεσα σε μια συμβατική σύγκρουση και έναν πιθανό πυρηνικό πόλεμο. Αντιμέτωπες με αυτή την απόφαση, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να προβούν σε μια χειρουργική επίθεση στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, να απορροφήσουν έναν αναπόφευκτο κύκλο αντιποίνων και στη συνέχεια να επιδιώξουν την ταχεία αποκλιμάκωση της κρίσης. Η αντιμετώπιση της απειλής τώρα, θα γλιτώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες από το να αντιμετωπίσουν μια πολύ πιο επικίνδυνη κατάσταση στο μέλλον.

Πρωτότυπο: http://www.foreignaffairs.com/articles/136917/matthew-kroenig/time-to-at...

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Συνδέσεις:
[1] http://www.foreignaffairs.com/features/collections/the-iran-debate-to-st...