Μάχες υποψηφίων στο Κάιρο

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων, οι αιγυπτιακές προεδρικές εκλογές έχουν καλύψει μια ολόκληρη ζωή πολιτικού δράματος - και κάτι παραπάνω. Πρώτον, στα τέλη Μαρτίου και αρχές Απριλίου, η Μουσουλμανική Αδελφότητα αθέτησε την υπόσχεσή της να μην «κατεβάσει» υποψηφίους στις εκλογές και προχώρησε να εγγράψει όχι έναν αλλά δύο υποψήφιους. Στη συνέχεια, στις 6 Απριλίου, ο Ομάρ Σουλεϊμάν, επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του πρώην προέδρου Χόσνι Μουμπάρακ, ανακοίνωσε ότι ήταν «ένας στρατιώτης που ποτέ δεν αρνήθηκε μια διαταγή τη ζωή του» και ως εκ τούτου δέχεται απρόθυμα τις υποτιθέμενες εκκλήσεις των υποστηρικτών του να εισέλθει στην κούρσα. Η σκόνη από αυτές τις «βόμβες» δεν είχε ακόμη κατακάτσει όταν το διοικητικό δικαστήριο της Αιγύπτου απέκλεισε από τις εκλογές τον Σουλεϊμάν, τον Χαϊράτ ελ-Σατέρ, επικεφαλής στρατηγικό αναλυτή της Αδελφότητας και πρώτο της υποψήφιο, τον Χαζέμ Σαλάχ Αμπού Ισμαήλ, της σκληρής γραμμής των σαλαφιστών και επτά άλλους υποψήφιους.

Και σαν αυτό να μην ήταν αρκετό, στις 15 Απριλίου, το Ανώτατο Συμβούλιο των Ενόπλων Δυνάμεων (SCAF), η υπό τον στρατό ηγεσία της προσωρινής κυβέρνησης, έσπασε μια περίοδο σχετικής σιωπής για να υπονοήσει ότι θα μπορούσε να καθυστερήσει τις προεδρικές εκλογές που έχουν προγραμματιστεί να ξεκινήσουν στις 23 και 24 Μαΐου, αν η συντακτική επιτροπή του Συντάγματος δεν μπορούσε να τελειώσει τη νέα Χάρτα της Αιγύπτου πριν από τις 30 Ιουνίου, όταν το SCAF οφείλει να παραδώσει την εξουσία στη νεοεκλεγείσα κυβέρνηση. Ημέρες αργότερα, το SCAF υπαναχώρησε και επιβεβαίωσε ότι οι εκλογές θα προχωρήσουν όπως έχει προγραμματιστεί. Όμως η ζημιά είχε ήδη γίνει. Με όλες τις ανατροπές και τις περιστροφές, οι Αιγύπτιοι δικαίως ανησυχούν για το τι μέλλει γενέσθαι. Ξένοι σχολιαστές, επίσης, έσπευσαν να αναλύσουν το πώς οι εξελίξεις αυτές θα επηρεάσουν την προεδρική κούρσα. Σε αυτό που συμφωνούν φαίνεται να είναι ότι η πολιτική τάση της Αιγύπτου έχει αντιστραφεί και ότι οι ισλαμιστές έχουν αποδυναμωθεί.

Στην πραγματικότητα, αν και τα γεγονότα αυτού του μήνα έχουν αναδιαμορφώσει κάπως τον προεκλογικό αγώνα, δεν έχουν αλλάξει τη φύση του. Ο Σατέρ αποκλείστηκε λόγω του ποινικού του μητρώου. Πράγματι, και κατά τη δική του παραδοχή, είχε περάσει περισσότερα από 12 χρόνια στη φυλακή για μισή ντουζίνα διαφορετικά αδικήματα. Βέβαια, οι καταδικαστικές αποφάσεις εκδόθηκαν από τα στρατιωτικά δικαστήρια, τα οποία, οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν ότι είχαν πολιτικά κίνητρα. Ωστόσο, όσο απογοητευτικός κι αν είναι ο αποκλεισμός του για τους οπαδούς του που τον βλέπουν σαν τον Νέλσον Μαντέλα εξαιτίας του βαρέως τιμήματος που πλήρωσε για την αντίθεσή του στο προηγούμενο καθεστώς, η Αδελφότητα έχει έναν αντικαταστάτη. Αυτός είναι ο Μοχάμεντ Μουρσί, ένας καθηγητής από επάγγελμα αλλά και από τη φύση του και ήταν ο επικεφαλής του κοινοβουλευτικού μπλοκ της Αδελφότητας από το 2000 έως το 2005. Αν και ο Μουρσί δεν έχει το χάρισμα του Σατέρ ούτε την προϊστορία - πέρασε μόνο επτά πενιχρούς μήνες στη φυλακή - οι περισσότεροι στενοί συνεργάτες του Σατέρ θα τον αποδεχθούν ως μια αποδεκτή δεύτερη επιλογή.

Κι έπειτα, υπάρχει και ο Σουλεϊμάν, για τον οποίο το δικαστήριο έκρινε ότι δεν έχει αρκετές υπογραφές για να συμμετάσχει στις εκλογές. Η ανακοίνωση προέκυψε ακριβώς την ώρα που το κοινοβούλιο συζητούσε ένα νομοσχέδιο που θα εμπόδιζε υψηλόβαθμους αξιωματούχους του καθεστώτος Μουμπάρακ από τα αιρετά αξιώματα, μια νομοθετική προσπάθεια που έγινε ειδικά για να κόψει το δρόμο του Σουλεϊμάν. Με άλλα λόγια, η τελική ανατροπή του Σουλεϊμάν δεν ήταν καμιά τρομερή έκπληξη (αν και ήταν αιφνίδια) και δεν θα αφήσει καμιά μεγάλη τρύπα στο πεδίο των υποψηφίων: ο Αμρ Μούσα, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών και επικεφαλής του Αραβικού Συνδέσμου εξακολουθεί να είναι υποψήφιος και είναι πιθανός αποδέκτης των ψηφοφόρων του Σουλεϊμάν. Όπως ο Σουλεϊμάν, ο Μούσα είναι υπέρ της εκκοσμίκευσης και υπέρ μιας ως ένα βαθμό συνέχειας του προηγούμενου συστήματος.

Ο τρίτος υποψήφιος, ο Ισμαήλ Αμπού, αποκλείστηκε επειδή η μητέρα του είχε πολιτογραφηθεί πολίτης των ΗΠΑ. (Αυτή είναι μια περιπλοκή που θα μπορούσε να λείπει από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παρά το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον θα ήταν απρόθυμη να δει τον Αμπού Ισμαήλ να γίνει πρόεδρος, ο αποκλεισμός του έχει κάνει τις ήδη τεταμένες αμερικανο-αιγυπτιακές σχέσεις ακόμα χειρότερες. Στον απόηχο του αποκλεισμού του από το δικαστήριο, οι υποστηρικτές του Αμπού Ισμαήλ γέμισαν το Κάιρο με φέιγ βολάν «Ο Ισμαήλ Αμπού είναι αληθινός, οι Αμερικανοί είναι ψεύτες» -μια αναφορά στο γεγονός ότι οι αμερικανικές αρχές προφανώς διαβίβασαν στοιχεία της υπηκοότητα της μητέρας του στο δικαστήριο). Από όλους τους υποψηφίους που ξεκίνησαν την προεκλογική εκστρατεία, ο Ισμαήλ Αμπού είναι ο πλέον αναντικατάστατος. Ο σαλαφιστής με μια ευρύτερη αποδοχή που σπανίζει στο αιγυπτιακό εκλογικό σκηνικό, απογειωνόταν στις δημοσκοπήσεις, κατέχοντας μια ισχυρή δεύτερη θέση πίσω από τον Μούσα πριν το δικαστήριο τον αποκλείσει από τις εκλογές. Ο εναπομείνας σαλαφιστής στις εκλογές είναι ο Αμπντουλά αλ Ασάαλ, ο υποψήφιος ενός από τα κύρια κόμματα σαλαφιστών της Αιγύπτου, ο οποίος στερείται τη δημοτικότητα του Αμπού Ισμαήλ.

Παρά τις δραματικές ανακατατάξεις, πολλοί σχολιαστές υπερέβαλλαν τον βαθμό που οι εκλογές έχουν αλλάξει. Το ζητούμενο δεν είναι αν ο Μουρσί μπορεί να απολαύσει την ίδια υποστήριξη με τον Σατέρ, ή εάν η αποχώρηση του Ισμαήλ Αμπού βελτιώνει τις πιθανότητες των κοσμικών υποψηφίων. Ακριβώς όπως και πριν τους αποκλεισμούς, η βασική απόφαση που πρέπει να λάβουν οι ψηφοφόροι αφορά στην έκταση και τη φύση της αλλαγής στην Αίγυπτο που θα συμβεί κατά τα προσεχή έτη. Και εξακολουθούν να υπάρχουν υποψήφιοι που εκπροσωπούν σχεδόν κάθε τάση σε αυτό το φάσμα.