Πολεμώντας με τρέλα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πολεμώντας με τρέλα

Γιατί οι γυναίκες στρέφονται προς το FARC – και πώς το FARC τις ενεργοποιεί

Μετά από μια ώρα διάλειμμα για φαγητό το μεσημέρι, ερχόταν η ώρα για τη σωματική ετοιμότητα και την εκπαίδευση στα όπλα. Τις πρώτες ημέρες που ήταν εκεί η Αθηνά, οι νεο-στρατολογημένοι ασκούνταν στον χειρισμό όπλων με ξύλινα ομοιώματα καθώς δεν υπήρχαν αρκετά όπλα για όλους. (Σήμερα, το FARC είναι πολύ καλύτερα εξοπλισμένο. Εκτός από την υποστήριξη από ξένα φιλικά καθεστώτα, η ομάδα δημιουργεί πόρους από διακίνηση κοκαΐνης αλλά και παράνομες εξορύξεις.) Στις 6:00 μ.μ., οι αντάρτες μαζεύονταν για να μιλήσουν για την αποστολή του FARC, να τραγουδήσουν farenas (λαϊκές μελωδίες υπέρ του FARC) και να συζητήσουν οποιαδήποτε τακτική είχε χρησιμοποιηθεί κατά την πιο πρόσφατη εμπλοκή με τις κολομβιανές στρατιωτικές ή παραστρατιωτικές δυνάμεις.

Χρειάστηκε κάποιο διάστημα ώσπου η Αθηνά να ανοιχτεί σχετικά με τις νυχτερινές δραστηριότητες του στρατοπέδου, ειδικά για τα καθήκοντά της ως σκλάβα του σεξ. Οι περισσότερες γυναίκες, ανεξάρτητα από την ηλικία, αναγκάζονταν να εξυπηρετήσουν τους άνδρες αντάρτες σε μια προσπάθεια να διατηρηθεί ψηλά το ηθικό μεταξύ των αρσενικών στρατιωτών και να αποφευχθεί ο κίνδυνος για την ασφάλεια που έρχεται όταν οι άνδρες πηγαίνουν στις πόλεις και συνδέονται με πολίτες.

Μετά από τρία χρόνια, ο διοικητής της Αθηνάς προφανώς συνειδητοποίησε ότι η ευφυία της και οι επικοινωνιακές ικανότητές της θα μπορούσαν να τον εξυπηρετήσουν πιο αποτελεσματικά αν έπαιρνε μια άλλη θέση από την ιεραποστολική. «Εντάχθηκες στο σκοπό μας για να γίνεις επαναστάτρια», θυμήθηκε η Αθηνά να της λέει. «Αν θέλεις να γίνεις πόρνη γιατί να μην πας πίσω στο χωριό σου, όπου τουλάχιστον θα πληρώνεσαι;». Αυτός ο χλευασμός ήταν ιδιαίτερα οδυνηρός, διότι καμία γυναίκα του FARC δεν μπορούσε να επιλέξει να ανταλλάξει το σεξ με καλύτερη τροφή ή φάρμακα, πόσω μάλλον απλά να πάει στο σπίτι της. Εν πάση περιπτώσει, το 2000, όταν ήταν 16, η Αθηνά, σταμάτησε να είσαι σκλάβα του σεξ και προήχθη σε διευθύντρια προπαγάνδας για το μέτωπό της. Σε αυτό το ρόλο, ήταν υπεύθυνη για τη δημιουργία στρατηγικών για την διασπορά μηνυμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ραδιοφωνικών εκπομπών, ενέκρινε την διανομή φυλλαδίων και την κοινωνικοποίηση με χωρικούς.

Όταν η Αθηνά πρωτοκατατάχθηκε δεν ήξερε τίποτα για τον μαρξισμό ή τον κομμουνισμό. Δεν μπορούσε να βρει στο χάρτη την «ιμπεριαλιστική αυτοκρατορία» (τις Ηνωμένες Πολιτείες). Αλλά ως μια 16χρονη διευθύντρια προπαγάνδας στο μέτωπο της, αγκάλιασε το δόγμα του FARC. Επαινούσε τις επαναστατικές θεωρίες του Τσε Γκεβάρα (χωρίς απαραιτήτως να τις ακολουθεί), καταδίκαζε την «ολιγαρχική» δημοκρατία της Κολομβίας και κατηγορούσε τις Ηνωμένες Πολιτείες ως μια δηλητηριώδη καπιταλιστική επιρροή. Η Αθηνά απολάμβανε να μιλά με τους ανθρώπους στα χωριά που ελέγχονταν από το Frente της, ενθαρρύνοντάς τους να βλέπουν το FARC ως τον καθοδηγητή τους και να αναγνωρίζουν την ομάδα ως τη μόνη «νόμιμη» αρχή. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το καλάσνικοφ AK-47 που κρατούσε ενίσχυε την πειστικότητά της.

Η προαγωγή της Αθηνάς σε διευθύντρια προπαγάνδας περιλάμβανε επίσης μια πρόσκληση για ένταξη στον εσωτερικό κύκλο διοίκησης του μετώπου της. Εκείνη την εποχή, ήταν μία από τις λίγες γυναίκες που είχαν φτάσει ποτέ σε αυτό το επίπεδο. Η βενεζουελάνικης προέλευσης στολή της, το όπλο της και η νέα θέση μεταξύ των ιθυνόντων την ενίσχυσαν. Θυμάται ότι αισθάνθηκε πως η υπόσχεση του FARC περί ισότητας των φύλων είχε γίνει επιτέλους πραγματικότητα και ότι οι άνδρες ανώτεροί της την είδαν ως ισότιμή τους.

Και τότε έμεινε έγκυος. Ο πατέρας ήταν ένας χαμηλόβαθμος μαχητής ο οποίος μεταφέρθηκε σε άλλο μέτωπο και δεν έμαθε ποτέ την εγκυμοσύνη της Αθηνάς. Ενθυμούμενη την εμπειρία, για πρώτη φορά στις πολλές συναντήσεις που είχαμε, η Αθηνά αγωνίστηκε να διατηρήσει την ψυχραιμία της. Συνέχισε να με κοιτά στα μάτια, αλλά δάκρυα κυλούσαν στο μάγουλό της. Μου εξήγησε το πώς, στους έξι μήνες, ο «γιατρός» του FARC προκάλεσε τοκετό και προχώρησε σε κολπική εξαγωγή. Το αγοράκι της γεννήθηκε ζωντανό αλλά σύντομα πέθανε. «Ήταν μια εκτέλεση», μου είπε. Αργότερα, όταν η Αθηνά έμαθε ότι ο «γιατρός» είχε σκοτωθεί στη μάχη, κρυφά χάρηκε. «Το παιδί μου ήταν ο γιος δύο επαναστατών. Πώς μπορούσε ένας συνάδελφος επαναστάτης να κάνει κάτι τόσο φρικτό;».

Η δοκιμασία άφησε την Αθηνά σε κατάσταση σοκ. Η καινούργια οικογένειά της την είχε προδώσει, αλλά δεν ήθελε να το πιστέψει. Ο πόνος από το φυσικό τραύμα τελικά υποχώρησε αλλά η συναισθηματική αγωνία δεν έφυγε. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στατιστικά στοιχεία σχετικά με αναγκαστικές καθυστερημένες αμβλώσεις, άλλες γυναίκες πρώην μέλη του FARC λένε παρόμοιες ιστορίες. Όταν ρώτησα την Αθηνά γιατί η ομάδα αντιμετωπίζει τις γυναίκες συντρόφους με τέτοιο τρόπο, είπε ότι, εξετάζοντας το παρελθόν, κατάλαβε πως ουσιαστικά ήταν μια στρατηγική διατήρησης του στρατεύματος. Η εμπειρία ήταν τόσο απάνθρωπη, είπε, που έπαψε να ενδιαφέρεται για το μέλλον της ή για το θάνατο. Ένιωσε νεκρή. Ανήκε στο FARC ολοκληρωτικά. Δήλωσε εθελόντρια για μάχες εκ του σύνεγγυς, έτοιμη να σκοτώσει ή να σκοτωθεί.