Τα Σκόπια από μια κλωστή… | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τα Σκόπια από μια κλωστή…

Αυξάνεται ο κίνδυνος μιας έκρηξης μεταξύ Σλάβων και Αλβανών
Περίληψη: 

Η F.Y.R.O.M. βρίσκεται ενώπιον της βαθιάς διαίρεσης της κοινωνίας και των θρησκευτικών και εθνοτικών διαφορών που οδηγούν στην ανεξέλεγκτη βία ανάμεσα στη Σλαβική και την Αλβανική κοινότητα. Η κυβέρνηση φαίνεται ανίκανη να ελέγξει την κατάσταση και πολλές χιλιάδες πολιτών φεύγουν ή ετοιμάζονται να φύγουν από την χώρα.

Ο ΜΠΑΜΠΗΣ Γ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ ήταν Διευθυντής του ευρωπαϊκού προγράμματος «Youth Campaign on Tolerance - Together for Youth» που υλοποιήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην Π.Γ.Δ.Μ. και μέλος του διοικητικού συμβουλίου του European Youth Forum.

Τα γεγονότα εθνοτικής βίας των τελευταίων μηνών ανάμεσα στην Σλαβική και την Αλβανική κοινότητα στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (Π.Γ.Δ.Μ.) φέρνουν στις μνήμες των περισσοτέρων την σύρραξη του 2001 ανάμεσα στις δύο πιο ισχυρές κοινότητες της γειτονικής χώρας. Οι μνήμες είναι νωπές, ακόμα και στους νέους, που το τελευταίο διάστημα βρέθηκαν στο επίκεντρο της επικαιρότητας και της κριτικής.

Τα γεγονότα βίας διαδέχονται το ένα το άλλο. Και κατά έναν παράξενο τρόπο μεταδίδονται από πόλη σε πόλη και από γειτονιά σε γειτονιά. Κοινός παρονομαστής, η διαμάχη ανάμεσα στη Σλαβική και την Αλβανική κοινότητα ή με άλλους όρους, η διαμάχη ανάμεσα στη χριστιανική και τη μουσουλμανική κοινότητα της χώρας. Το αίσθημα ανασφάλειας για τους πολίτες είναι εμφανές. Η αστυνομοκρατία, ειδικά στην πρωτεύουσα μετά και την απόφαση για παρουσία ένστολων αστυνομικών στα μέσα μαζικής μεταφοράς έχει αντίθετα αποτελέσματα από τον αρχικό κυβερνητικό σχεδιασμό.

Ας δούμε όμως τα γεγονότα και ας προσπαθήσουμε να βγάλουμε κάποια ψύχραιμα συμπεράσματα. Το 2012 ξεκίνησε με μια σειρά από αρνητικά συμβάντα που φέρνουν στα όριά της τόσο την κοινωνική συνοχή και ειρήνη όσο και το πολιτικό και ουσιαστικό μέλλον της Π.Γ.Δ.Μ. Τα αρχικά επεισόδια ανάμεσα σε νεαρούς οπαδούς ποδοσφαιρικών ομάδων ή τους υπέρμαχους της απόφασης της κυβέρνησης για τη δημιουργία χριστιανικής εκκλησίας στο κάστρο της πόλης που βρίσκεται στο μουσουλμανικό μέρος της πρωτεύουσας, δεν άργησαν να πάρουν άλλες διαστάσεις. Μετά τη δολοφονία Αλβανών από αστυνομικούς στο Γκόστιβαρ, την επίθεση νεαρών Σλάβων σε Αλβανούς σε λεωφορείο της πρωτεύουσας μέχρι την τραγική δολοφονία 5 νεαρών Σλάβων στη λίμνη Smilkovci της περιοχής Gazi Baba της πρωτεύουσας.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν τα κορυφαία τραγικά γεγονότα μιας καθημερινότητας που πολύ λίγο απέχει από την επίσημη αποδοχή της οριστικής διχοτόμησης που, πλέον, από κοινωνιολογικό και πολιτισμικό γεγονός παίρνει ουσιαστικές και πρακτικές διαστάσεις. Είναι προφανές πως στις ημέρες μας η οριοθέτηση των περιοχών των δύο κυρίαρχων κοινοτήτων δεν έχει μόνο διοικητικά χαρακτηριστικά. Ο «άλλος» άνθρωπος είναι πλέον ανεπιθύμητος και ο διαχωρισμός των πόλεων και της υπαίθρου αποκτά νέα δεδομένα.

Ο πολιτικός κόσμος είναι και αυτός διαιρεμένος, με μια πρωτοφανή πολιτική διγλωσσία. Από την μια μεριά καταγγέλλει τα επεισόδια, τις επιθέσεις και τις δολοφονίες ενώ ταυτόχρονα αφήνει συνεχώς υπονοούμενα για τον αντίπαλο, ενισχύει με επιχειρήματα και κυβερνητικές πράξεις τη διαίρεση της κοινωνίας ενώ η κυβέρνηση διολισθαίνει καθημερινά στη δημιουργία ενός πλήρως αστυνομοκρατούμενου καθεστώτος που οι πολίτες και οι αναλυτές αυτόματα συγκρίνουν με την τελευταία περίοδο του καθεστώτος Μιλόσεβιτς στην Σερβία.

Οι ξένες πρεσβείες και οι διεθνείς οργανισμοί μιλάνε ανοικτά πλέον για την ανάγκη ψυχραιμίας και αποφυγής πολιτικών συμπερασμάτων από τα συνεχή αρνητικά επεισόδια. Όμως ο πόλεμος των ανακοινώσεων, των αναλύσεων και των «αδιάσειστων στοιχείων» που η κάθε μια πλευρά παρουσιάζει περιπλέκει την κατάσταση και δε βοηθάει στην εξεύρεση λύσης. Οι ανακοινώσεις των γειτονικών χωρών είναι εξίσου ενδιαφέρουσες. Η Αλβανία ζήτησε την προστασία του αλβανόφωνου πληθυσμού, ενώ η Βουλγαρία και η Σερβία δίνουν ιδιαίτερη δημοσιότητα στα γεγονότα και τονίζουν τη συνεχή και στενή παρακολούθηση των εξελίξεων. Οι αλβανικές παραστρατιωτικές οργανώσεις της περιοχής, υπολείμματα και τμήματα του παλιού UCK, δηλώνουν την ετοιμότητα τους για δράση ώστε να προστατεύσουν τους Αλβανούς της Π.Γ.Δ.Μ.

Την κατάσταση περιπλέκουν δύο ακόμα γεγονότα - δεδομένα.

Πρώτον, η επίσημη ανακοίνωση του ΝΑΤΟ πως στην επόμενη σύνοδο της συμμαχίας, τον Μάιο στο Σικάγο, δε θα συζητηθεί το εκκρεμές θέμα της εισόδου της Π.Γ.Δ.Μ. στη συμμαχία, ενώ ξεκάθαρη είναι πλέον η θέση του ΝΑΤΟ πως όσο υπάρχει η εκκρεμότητα με την Ελλάδα για το όνομα της γειτονικής χώρας δεν μπορεί να συζητήσει το θέμα της εισόδου. Η ηγεσία της Π.Γ.Δ.Μ. έχει επενδύσει πολλά στην πιθανή είσοδο στο ΝΑΤΟ και σε μια θετική απόφαση από το Σικάγο στις 20 και 21 Μαΐου και προσπαθεί να κινητοποιήσει κάθε μηχανισμό επηρεασμού και υποστήριξης που διαθέτει. Η εκτίμηση πως η είσοδος στις ευρωατλαντικές δομές θα δημιουργήσει κατάσταση σταθερότητας στη χώρα και ενίσχυσης του κύρους της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού απομακρύνονται.

Δεύτερον, η παρουσίαση από το κορυφαίο γερμανικό ινστιτούτο για τις διεθνείς σχέσεις, German Institute for International and Security Affairs της μελέτης του Dušan Reljić που με τίτλο «Border Changes on the Cards again in the Western Balkans» μιλάει ανοικτά πλέον για αλλαγές συνόρων στην περιοχή αυτή της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Αναλύει ένα ιδιόρρυθμο πόκερ ανάμεσα στην Π.Γ.Δ.Μ. , το Κόσσοβο, τη Σερβία και τη δημιουργία νέων δεδομένων στην περιοχή. Δεδομένων που δε θα αφήσουν ανεπηρέαστη την Βουλγαρία και την Αλβανία, ούτε φυσικά την Ελλάδα.