Η Συρία ετοιμάζεται να διχοτομηθεί

Ένα κυριακάτικο απόγευμα, πρόσφατα, το συριακό λιμάνι Ταρτούς βούιζε στη ζέστη του καλοκαιριού. Εκθέσεις αυτοκινήτων παρουσίαζαν σειρές νέων οχημάτων. Αγορές γεμάτες ρούχα, έπιπλα και οικιακά μικροπράγματα σφύζουν από πελάτες. Σύννεφα καπνού ναργιλέ αναδύονται από κοσμικά εστιατόρια στην αμμώδη μεσογειακή παραλία. Σκάφη λικνίζονται αδιάφορα στο λιμάνι.

Αυτό το μεσανατολικό λιμάνι, όμως, βρίσκεται μόλις 60 μίλια δυτικά από την πόλη Χομς, την διαλυμένη από τις μάχες πόλη που αποτελεί το κέντρο βάρους στον εμφύλιο πόλεμο που κατέστρεψε τη Συρία, σκοτώνοντας περισσότερους από 16.000 ανθρώπους και εκτοπίζοντας άλλες 250.000. Η Ταρτούς, όμως, έχει γίνει καταφύγιο για την αλεβίτικη σιιτική μειονότητα της χώρας. «Ως ένας αλεβίτης (Alawi, Αλάουι), δεν ενδιαφέρομαι πραγματικά για τον Μπασάρ αλ Ασαντ», λέει ο 30χρονος Majed, αναφερόμενος στον πρόεδρο της Συρίας, ο οποίος είναι επίσης αλεβίτης. «Το μόνο πράγμα που με απασχολεί είναι η ασφάλεια».

Οκτώ μήνες νωρίτερα, αφού έχει χάσει τη δουλειά του και φοβούμενος για την ασφάλειά του, ο Majed δραπέτευσε από την Χομς. (Όπως και άλλοι που μου μίλησαν για αυτό το άρθρο, ο Majed επέλεξε να κρατήσει το επίθετό του μυστικό για λόγους ασφαλείας). Στην Ταρτούς έχει βρει δουλειά ως πωλητής στον τομέα των τηλεπικοινωνιών. «Ο καθένας σκέφτεται ότι υπερασπιζόμαστε το καθεστώς και τις αρχές, αλλά η αντιπολίτευση δεν μας έδωσε άλλη επιλογή παρά να καταφύγουμε στην ακτή», λέει. «Εδώ είναι σαν να μην είμαι καν στη Μέση Ανατολή, αισθάνομαι τόσο ασφαλής».

Παρόμοια συναισθήματα είναι εύκολο να βρει κανείς στην Ταρτούς. Ο Fayez, ένας 35χρονος ιδιοκτήτης επιχείρησης εισαγωγών-εξαγωγών, εγκατέλειψε επίσης τη Χομς πέρυσι αφότου αγωνιστές της αντιπολίτευσης που επιχειρούν υπό τη σημαία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού απήγαγαν τα ξαδέρφια του και έγραψαν «Βγες έξω» στην πόρτα του σπιτιού του. «Επαναστάτες…», τους περιγράφει ο Φαγιέζ σαρκαστικά, κουνώντας τα δάχτυλά του πικρά στον αέρα. «Η Ταρτούς είναι το νέο σπίτι μου. Δεν σκοπεύω καν να φύγω», λέει. «Στο τέλος, ο Μπασάρ αλ-Άσαντ θα φύγει και τα παιδιά μας θα μείνουν και οφείλουμε να υπερασπιστούμε το μέλλον τους εδώ».

Δεκαοκτώ μήνες συγκρούσεων έχουν σκληρύνει την σεκταριστική βούληση των δύο ανδρών. Κατά την άποψή τους, οι αλεβίτες δέχονται επίθεση από μια σουνιτική πλειοψηφία, η οποία χρησιμοποιεί την θρησκευτική της ταυτότητα ως οργανωτική δύναμη για την κινητοποίηση των παραστρατιωτικών ομάδων που λειτουργούν κάτω από την ομπρέλα του Ελεύθερου Συριακού Στρατού. Η παράκτια περιοχή του Σαχέλ είναι το μόνο ασφαλές καταφύγιο, και αυτή η έκταση - που περιλαμβάνει τις πόλεις λιμάνια Λατάκεια, Μπανίγιας, Γιαμπλέχ και Ταρτούς και τα βουνά που την χωρίζουν από τις υπόλοιπες πεδιάδες της Συρίας - πρέπει να προστατευθεί απέναντι στους επεκτατικούς σουνίτες με κάθε κόστος.

Μακριά από την Shabiha, την εκδικητική πολιτοφυλακή του Άσαντ που είναι διαβόητη για την καθεστωτική καταστολή εναντίον της εξέγερσης, αυτοί οι άνθρωποι στην Σαχέλ δεν είναι ούτε φανατικοί ούτε ένοπλοι. Αλλά αποτελούν μια δημογραφική δύναμη δημιουργώντας μια ακόμα ντε φάκτο διαίρεση της χώρας. Καθώς οι μάχες λαμβάνουν χώρα κατά μήκος της κεντρικής αρτηρίας της Συρίας που διατρέχει τη χώρα προς βορρά, από την Χομς προς την Ιντλίμπ, οι αλεβίτες όλο και περισσότερο εγκαθίστανται στην περιοχή Σαχέλ, κοιτάζοντας να προστατευθούν από το χάος που πιστεύουν ότι θα έρθει καθώς η λαβή του Άσαντ στη χώρα αποδυναμώνεται.

Σε αρκετές συζητήσεις, οι αλεβίτες είπαν ότι χιλιάδες οικογένειες έχουν μεταφερθεί στην ακτή. Άλλοι μίλησαν για φίλους και μέλη της οικογένειάς τους που δεν έχουν ακόμη μετεγκατασταθεί, αλλά έχουν αγοράσει σπίτια εδώ, εν αναμονή μιας αλλαγής. Παρά το γεγονός ότι ο πραγματικός αριθμός είναι αδύνατον να προσδιοριστεί, επισκέψεις στη Δαμασκό, τη Χομς και την Ταρτούς υποδεικνύουν ότι αυτοί οι αριθμοί είναι εύλογοι. Επίσημα στοιχεία- από τις υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών που δραστηριοποιούνται στο εσωτερικό της Συρίας, για παράδειγμα - είναι ανύπαρκτα.

Αυτή η μετακίνηση θα μπορούσε να είναι ένας προάγγελος της εδαφικής περιχαράκωσης των θρησκευτικών διαιρέσεων της Συρίας. «Σε αυτό το σημείο, το καθεστώς δεν βλέπει τον εαυτό του ως ένα μικρό κράτος μέσα στην Συρία», λέει ένας Αλάουι ακαδημαϊκός που ζει στη Δαμασκό αλλά και στην Λατάκεια. «Θέλει όλη την Συρία και θα παραμείνει έτσι μέχρι την τελευταία δυνατή στιγμή». Οι κουβέντες των αλεβιτών για επιστροφή προς την ακτή είναι απατηλές, λέει, είναι προϊόν ενός «παιχνιδιού» του καθεστώτος να υπερβάλει τις απειλές για να ενσταλάξει φόβο στις μειονότητες. Ωστόσο, προσθέτει, «ακριβώς όπως το παιχνίδι με τα όπλα, το σεκταριστικό παιχνίδι είναι επικίνδυνο. Οι άνθρωποι ακούνε ρητορείες όπως, “Θέλουμε να εξολοθρεύσουμε τους αλεβίτες. Θέλουμε να πεθάνουν”. Ποτέ δεν ξέρεις αν θα περάσεις το σημείο όπου δεν μπορείς να το σταματήσεις, θα χάσεις τον έλεγχο».