Βουλευτικές εκλογές στην Ουκρανία: τί πρόκειται να γίνει | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Βουλευτικές εκλογές στην Ουκρανία: τί πρόκειται να γίνει

Άλλα πέντε χρόνια με τον Γιανουκόβιτς

Υπάρχουν ήδη φήμες ότι οι ελίτ της Ουκρανίας γίνονται όλο και πιο δυσαρεστημένες με την κακοδιοίκηση του Γιανουκόβιτς, όπως άλλωστε θα πρέπει να είναι, δεδομένου ότι η ασφάλεια και ο πλούτος τους είναι όλο και περισσότερο εξαρτημένος από τον πρόεδρο, ο οποίος φαίνεται να ενδιαφέρεται περισσότερο για την οικοδόμηση της ανακτορικής κατοικίας του στα βόρεια του Κιέβου από όσο τον ενδιαφέρει η προοδευτική διολίσθηση της μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας του σε τριτοκοσμική κατάσταση. Κάποιοι Ουκρανοί μιλούν ακόμη και για ένα πιθανό πραξικόπημα από τους ολιγάρχες και τις δυσαρεστημένες ελίτ του PR. Ό, τι κι αν συμβεί, φαίνεται πως είναι σαφές ότι όσο πιο σταθερά κρατά τα ηνία ο Γιανουκόβιτς, τόσο χειρότερα θα είναι τα πράγματα για την Ουκρανία.

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΟΣΧΑ;

Οι επιπτώσεις των εκλογών στην εξωτερική πολιτική δεν είναι πιο ενθαρρυντικές. Ο Γιανουκόβιτς έχει μειώσει την ήδη αμελητέα αξιοπιστία του στη Δύση κατακερματίζοντας την οικονομία, ανατρέποντας την πρόοδο της Ουκρανίας προς τη δημοκρατία και φυλακίζοντας την Τιμοσένκο με ό, τι έχει ευρέως θεωρηθεί στην Ουκρανία και στο εξωτερικό, ως εκδικητικό κυνήγι μαγισσών.

Μόλις πριν από λίγα χρόνια, η αισιοδοξία χαρακτήριζε τους δεσμούς της Ουκρανίας με τη Δύση, ιδίως με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το βασικότερο πειστήριο ήταν η Σφαιρική και σε Βάθος Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών (Deep and Comprehensive Free Trade Agreement, DCFTA) που υπέγραψε το Κίεβο με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η συμφωνία αφορούσε πολύ περισσότερα από το εμπόριο. Ήταν μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας σύνδεσης, ένα θεμέλιο για την ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η DCFTA και η Συμφωνία Σύνδεσης περιείχαν μυριάδες διατάξεις, που κυμαίνονται από τις πολιτικές ελευθερίες ως την οικονομική διαφάνεια και την απορρύθμιση, για να κάνουν την Ουκρανία να υιοθετήσει τα πρότυπα που μοιάζουν με αυτά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν και δεν υπάρχει σοβαρός άνθρωπος που να πιστεύει ότι η Ουκρανία θα γινόταν σύντομα ένα πλήρες μέλος της ΕΕ, η μακρά πορεία προς την ενσωμάτωση με την Ευρώπη φαινόταν να έχει αρχίσει.

Αλλά η παραπαίουσα δημοκρατία υπό τον Γιανουκόβιτς έχει σταματήσει σε μεγάλο βαθμό την κίνηση της Ουκρανίας προς την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επιδείνωση της κρίσης εντός της ΕΕ δεν έχει βοηθήσει. Με την Ένωση επίσημα σε οικονομική ύφεση, με την Ελλάδα, την Ισπανία και την Πορτογαλία να παραδέρνουν και με το ίδιο το μέλλον του ευρώ σε αμφιβολία, η ΕΕ έχει άλλες ανησυχίες. Η εμπλοκή με τα μετα-σοβιετικά κράτη στα ανατολικά της - για να μην πούμε τίποτα για τη διεύρυνση ενός οργανισμού τού οποίου ο προϋπολογισμός είναι ζορισμένος για να καλύψει τις ανάγκες των υφιστάμενων μελών - δεν θα κερδίσει πολύ προσοχή στις Βρυξέλλες.

Υπάρχει επίσης μικρή πιθανότητα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ωθήσουν την ΕΕ να αναβιώσει τους δεσμούς της με την Ουκρανία. Η Ουάσιγκτον έχει σοβαρά οικονομικά προβλήματα από μόνη της, και αυτό θα συνεχίσει να απασχολεί όποιον εκλεγεί πρόεδρος στις 6 Νοεμβρίου. Μια σειρά από προτεραιότητες εξωτερικής πολιτικής - το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία, η σταθερότητα του Αφγανιστάν από το οποίο αποχωρούν οι αμερικανικές και συμμαχικές δυνάμεις - θα ωθήσουν περαιτέρω την Ουκρανία στο περιθώριο.

Αν υπάρχει ένας κερδισμένος από αυτήν την κατάσταση, αυτή είναι η Ρωσία. Η Μόσχα ήταν πάντα φιλύποπτη σχετικά με την προοπτική μιας πολιτικής και οικονομικής στροφής της Ουκρανίας προς την Δύση. Το Κρεμλίνο δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά του για την DCFTA και την Συμφωνία Σύνδεσης. Και οι δύο συμφωνίες απείλησαν να μειώσουν την οικονομική εξάρτηση της Ουκρανίας από τη Ρωσία και, επομένως, την επιρροή της Μόσχας πάνω στο Κίεβο. Τώρα που ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει επιστρέψει στην προεδρία, είναι ένα ασφαλές στοίχημα ότι η Ρωσία θα εργαστεί ακόμη πιο σκληρά για να κρατήσει την Ουκρανία στη σφαίρα επιρροής της. Τα οικονομικά προβλήματα της Ουκρανίας και η πολιτική της απομόνωση από τη Δύση κάνουν την αποστολή της Μόσχας ευκολότερη.

Πράγματι, η Ρωσία μπορεί τώρα να το βρει λιγότερο δύσκολο να πουλήσει στην Ουκρανία την ιδέα της ένταξης στην προτεινόμενη Ευρασιατική Τελωνειακή Ένωση, η οποία θα περιλαμβάνει τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και το Καζακστάν. Η Ουκρανία οφείλει σημαντικά ποσά στους εγχώριους και διεθνείς πιστωτές της, και οι λογαριασμοί αυτοί λήγουν το επόμενο έτος. Η χώρα χρειάζεται βοήθεια, και κατά πάσα πιθανότητα δεν θα την πάρει από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο, το 2011, αρνήθηκε να απελευθερώσει περισσότερα χρήματα από όσα της είχε υποσχεθεί νωρίτερα. Το ΔΝΤ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Γιανουκόβιτς δεν είχε εφαρμόσει καμία από τις μεταρρυθμίσεις που είχε συμφωνήσει ως μέρος της συμφωνίας. Η Ρωσία θα μπορούσε να παρέμβει - με αντάλλαγμα τη συμφωνία του Κιέβου να ενταχθεί στην τελωνειακή ένωση. Είναι πρακτικό ζήτημα ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να είναι μέρος της συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με την ΕΕ - υπό την προϋπόθεση ότι η DCFTA πράγματι μπει σε εφαρμογή - και ταυτόχρονα να είναι μέλος της Τελωνειακής Ένωσης. Στενότεροι οικονομικοί δεσμοί με τη Ρωσία πιθανόν να είναι σε βάρος των βαθύτερων δεσμών με την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μήπως ο Γιανουκόβιτς εκπλήξει τους πάντες και πάρει μέτρα για την αναζωογόνηση της συνεργασίας της Ουκρανίας με την Ευρώπη; Θα μεταρρυθμίσει και θα δώσει επαγγελματικό χαρακτήρα στην κυβέρνησή του; Μην υπολογίζετε σε αυτό. Θα πρέπει πρώτα να αλλάξει την εγχώρια πολιτική του - και αν έχει αποδείξει κάτι τα τελευταία χρόνια είναι ότι η ενίσχυση της εξουσίας του υπερβαίνει όλες τις άλλες σκέψεις.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/138221/alexander-j-motyl-and-raja...