Το πραγματικός κόστος της πολιτικής συναίνεσης

Η δεκαετία του ’70 επηρέασε σημαντικά την ελληνική κοινωνία όχι μόνο ως προς το πολιτικό επίπεδο, αλλά και ως προς το οικονομικό και το κοινωνικό. Με τη μεταπολίτευση τίθενται οι βάσεις για ένα διαφορετικό, μέχρι εκείνη τη στιγμή, παραγωγικό και κοινωνικό πρότυπο. Τη δεκαετία του ’70 η Ελλάδα ήταν μία χώρα με σημαντικό αγροτικό τομέα. Το 1970 ο αγροτικός τομέας συμμετείχε στο σύνολο της προστιθέμενης αξίας κατά 19,7%, ακολουθούσαν ο κλάδος των κατασκευών με 11,4% και η βιομηχανία με 10,3%.

Ο κλάδος των υπηρεσιών συμμετείχε, το 1970, κατά 49,3% στη συνολική προστιθέμενη αξία. Το 1980 υποχωρεί η συμμετοχή του αγροτικού τομέα στη συνολική προστιθέμενη αξία, ενώ η συμμετοχή της βιομηχανίας αυξάνεται σε 14,1% και υποχωρεί η συμμετοχή των κατασκευών σε 8,6%. Η συμμετοχή των υπηρεσιών αυξάνεται σε 55,5%. Τη δεκαετία 1980 – 1990 μειώνεται σημαντικά η συμμετοχή του αγροτικού τομέα από 14,9% σε 6,3%, αυξάνεται η συμμετοχή των υπηρεσιών από 55,5% σε 70,7% και παραμένει σχεδόν σταθερή η συμμετοχή της βιομηχανίας και των κατασκευών. Η άνοδος του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981 σημαδεύτηκε από μία στροφή της οικονομικής δραστηριότητας προς τον τομέα των υπηρεσιών, κυρίως σε βάρος του αγροτικού τομέα. Αυτό πιθανόν δείχνει και την απόφαση ορισμένων που μέχρι τότε ζούσαν από τον αγροτικό τομέα, να επιχειρήσουν να στραφούν προς τον τουρισμό και το εμπόριο. Τη δεκαετία 1990 – 2000 δεν υπάρχουν σημαντικές αλλαγές, ως προς τη σύνθεση της συνολικής προστιθέμενης αξίας. Παρατηρείται μία πολύ μικρή μείωση της συμμετοχής της βιομηχανίας και των κατασκευών και μία μικρή αύξηση των υπηρεσιών.

Σ’ ότι αφορά το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης, η οικονομική κατάσταση παρέμεινε σχεδόν στάσιμη τη δεκαετία 1980 – 1990.

Την περίοδο 1970 – 1980 τόσο το συνολικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, όσο και το κατά κεφαλήν εγχώριο προϊόν αυξήθηκαν πολύ περισσότερο απ’ όσο αυξήθηκαν τις επόμενες δεκαετίες. Το κατά κεφαλήν ΑΕγΠ (σ.σ.: ΑΕγΠ είναι το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν σε αντιδιαστολή με το ΑΕΠ που είναι το ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) αυξήθηκε κατά 43,5%, ενώ τη δεκαετία 1980 – 1990 αυξήθηκε κατά 1,6%.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΜΕΓΕΘΥΝΣΗΣ

Στο ακόλουθο διάγραμμα παρουσιάζεται ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης στην Ελλάδα την περίοδο 1970 – 2010.

Ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης το 1970 ήταν 7,9% και μειώνεται δραματικά την περίοδο 1980 – 1990 (κοντά στο μηδέν), στη συνέχεια αυξάνεται περίπου στο 4% το 2000 και έκτοτε μειώνεται συνεχώς και από το 2010 και έπειτα καθίσταται αρνητικός. Ο παράγοντας που κατά κύριο λόγο συνέβαλε στο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης είναι η συνολική κατανάλωση.

Από το ανωτέρω διάγραμμα προκύπτει ότι η κατανάλωση αποτελεί τη μεταβλητή «κλειδί», στην οποία οφείλεται κυρίως η αύξηση του ΑΕγΠ. Το 1970 το 6,1% της αύξησης του ΑΕγΠ προέρχεται από την κατανάλωση και 0,9% από τις εξαγωγές. Η μεταβολή του ακαθάριστου σχηματισμού παγίου κεφαλαίου είναι αρνητική για το 1970 και 1980, γίνεται θετική το 1990 και 2000 (συμμετέχει στην αύξηση του ΑΕγΠ κατά 1,6%) και στη συνέχεια είναι αρνητική. Η συμβολή των εξαγωγών στη μεταβολή του ΑΕγΠ είναι μικρή και μόνο το 2000 φτάνει στο 2,8%, ενώ την ίδια περίοδο οι εισαγωγές επιδρούν αρνητικά στην αύξηση του ΑΕγΠ κατά 4,2%. Στη συνέχεια, λόγω της οικονομικής κρίσης, υπάρχει σημαντική μείωση των εισαγωγών. Η μεγάλη αύξηση των εισαγωγών την περίοδο 1990 – 2000 και κατ’ επέκταση η αρνητική επίπτωσή των στην αύξηση του ΑΕγΠ, δείχνει και ένα συγκεκριμένο πρότυπο καταναλωτικής συμπεριφοράς των ελλήνων, αλλά και ένδειξη συσσώρευσης πλούτου σε ομάδες ελλήνων που τον δαπανούν με τον συγκεκριμένο τρόπο.

Από τη συνολική κατανάλωση, η μεγαλύτερη συμβολή στη μεταβολή του ΑΕγΠ είναι της ιδιωτικής κατανάλωσης.

Την περίοδο 1970 – 1990 η συμμετοχή της ιδιωτικής κατανάλωσης ση μεταβολή του ΑΕγΠ ήταν σαφώς μεγαλύτερη από αυτή της δημόσιας κατανάλωσης. Είναι ενδιαφέρον να επισημάνουμε ότι η ιδιωτική κατανάλωση ακολουθεί τη ραγδαία πτώση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης την περίοδο 1970 – 1980. Το 1980, λίγο πριν την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης ήταν σχεδόν μηδενικός και ως εκ τούτου και η συμμετοχή της κατανάλωσης στη μεταβολή του ΑΕγΠ ήταν σχεδόν μηδενική. Την περίοδο 1980 – 1990 η συμμετοχή της δημόσιας κατανάλωσης στη μεταβολή του ΑΕγΠ παραμένει σταθερή, ενώ αυξάνεται σημαντικά η συμμετοχή της ιδιωτικής κατανάλωσης. Ας μη ξεχνάμε ότι στα πρώτα χρόνια διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ αυξήθηκε σημαντικά ο κατώτατος μισθός και δόθηκαν και διάφορα «προνόμια» στους έλληνες πολίτες [1]. Από το 1990 αρχίζει και μειώνεται η συμμετοχή της ιδιωτικής κατανάλωσης στο ρυθμό αύξησης του ΑΕγΠ και αυξάνεται αντίστοιχα αυτή της δημόσιας κατανάλωσης. Το 2000 η συμμετοχή της δημόσιας κατανάλωσης στην μεταβολή του ΑΕγΠ είναι μεγαλύτερη από αυτή της ιδιωτικής κατανάλωσης και το 2010 αν και υπάρχει μείωση τόσο της δημόσιας, όσο και της ιδιωτικής κατανάλωσης, η μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης είναι μεγαλύτερη από αυτή της δημόσιας κατανάλωσης.