Το παιχνίδι του Ισραήλ στη Γάζα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το παιχνίδι του Ισραήλ στη Γάζα

Οι κίνδυνοι της Επιχείρησης «Πυλώνας της Άμυνας»
Περίληψη: 

Η επιχείρηση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας έχει ως στόχο να υποχρεώσει τη Χαμάς να σταματήσει την ρίψη ρουκετών στο Ισραήλ και να αστυνομεύσει καλύτερα το έδαφός του. Αλλά με τη Χαμάς να μην λυγίζει κάτω από την ισραηλινή πίεση, και με το Ισραήλ να μην μπορεί να κλιμακώσει ή να υπαναχωρήσει, απομένει σε μη εμπλεκόμενα κράτη να σταματήσουν τις εχθροπραξίες.

Ο DANIEL BYMAN είναι καθηγητής στο Πρόγραμμα Σπουδών Ασφαλείας στη Σχολή Εξωτερικών Υπηρεσιών στο Πανεπιστήμιο Georgetown και διευθυντής ερευνών στο Κέντρο Saban στο Ινστιτούτο Brookings. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο A High Price: The Triumph and Failures of Israeli Counterterrorism.

Η πρόσφατη εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα, η οποία ξεκίνησε την Τετάρτη με τη δολοφονία του στρατιωτικού διοικητή της Χαμάς, Ahmed Jabari, και τις αεροπορικές επιδρομές εναντίον της ομάδας εκτοξευτών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, είναι ένα παιχνίδι – στο οποίο το Ισραήλ θα μπορούσε να χάσει. Στόχος της εκστρατείας είναι να αναγκαστεί η Χαμάς να σταματήσει τη ρίψη ρουκετών στο Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας και να πατάξει άλλες ομάδες που κάνουν το ίδιο. Η Χαμάς, ωστόσο, θα είναι δύσκολο να λυγίσει κάτω από την ισραηλινή πίεση. Από την άλλη πλευρά, θα είναι στο χέρι των μη εμπλεκομένων κρατών, ιδιαίτερα της Αιγύπτου, να προωθήσουν μια συμφωνία για τον τερματισμό των εχθροπραξιών.

Μετά την «Επιχείρηση Συμπαγές Μολύβι», την ισραηλινή εισβολή στη Γάζα κατά την περίοδο 2008-2009 που είχε ως αποτέλεσμα πάνω από 1.000 θανάτους Παλαιστινίων και τεράστια καταστροφή, οι σχέσεις ανάμεσα στη Χαμάς και το Ισραήλ αμφιταλαντεύτηκαν έντονα μεταξύ εχθρότητας και σιωπηρής συνεργασίας. Είναι αλήθεια, ότι η ρητορική της Χαμάς προς το Ισραήλ παρέμεινε εχθρική αλλά ο αριθμός των ρουκετών που πέρασε τα σύνορα μειώθηκε δραματικά και οι περισσότεροι από αυτούς δεν ξεκίνησαν καν από τη Χαμάς αλλά από πιο ριζοσπαστικές ομάδες, όπως η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ. Η Χαμάς φοβήθηκε ότι η εκτόξευση μεγάλου αριθμού ρουκετών, θα οδηγήσει το Ισραήλ και πάλι σε σκληρά αντίποινα, τα οποία θα αφανίσουν τη Γάζα, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο την πολιτική θέση της Χαμάς εκεί. Μερικές φορές, ακόμη και η ίδια η Χαμάς προσπάθησε να περιορίσει τις δυσάρεστες συναναστροφές της. Στην πραγματικότητα, αν και η Χαμάς και το Ισραήλ θα το αρνούνταν, τα συμφέροντά τους πολλές φορές ευθυγραμμίστηκαν. Όπως το έθεσε μετά το θάνατο του Jabari [1] ο Aluf Benn, ένας από τους κορυφαίους Ισραηλινούς αναλυτές του Ισραήλ, «Ο Ahmed Jabari ήταν ένας υπεργολάβος, ο οποίος ήταν επιφορτισμένος με τη διατήρηση της ασφάλειας του Ισραήλ στη Γάζα».

Αλλά η αφοσίωση του Jabari, ήταν φυσικά, κυρίως στη Χαμάς. Με την πάροδο του χρόνου, η Χαμάς γινόταν όλο και περισσότερο δεκτική στις επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Καθώς η μνήμη της Επιχείρησης Συμπαγές Μολύβι ξεθώριαζε, ο αριθμός των επιθέσεων που προέρχονταν από τη Γάζα άρχισαν να αυξάνονται και πάλι. Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι πάνω από 200 ρουκέτες έπληξαν τη χώρα το 2010, ενώ το 2011 ο αριθμός αυτός ανήλθε σε περισσότερους από 600. Το 2012 αυξήθηκε ακόμα περισσότερο – σε πάνω από 800 [2] πριν ξεκινήσει η τρέχουσα εκστρατεία. Οι περισσότερες από αυτές τις επιθέσεις προήλθαν από άλλες παλαιστινιακές ομάδες αλλά πιο πρόσφατα η Χαμάς φάνηκε να αναλαμβάνει έναν πιο ενεργό ρόλο [3] στις πράξεις βίας, δείχνοντας φανερά ανοχή σε τεχνάσματα άλλων ομάδων και διενεργώντας χτυπήματα η ίδια.

Ως αυτή την εβδομάδα, οι επιθέσεις αυτές «είχαν καταστήσει την καθημερινή ζωή, αδύνατη για περισσότερους από 1.000.000 Ισραηλινούς», όπως ανέφερε την Πέμπτη ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου. Έτσι, ο ίδιος και η κυβέρνησή του χτυπάνε και πάλι τη Χαμάς σε μια προσπάθεια αποκατάστασης του status quo που είχε επιτευχθεί μετά την Επιχείρηση Συμπαγές Μολύβι, στο οποίο η Χαμάς αστυνόμευε τόσο τον εαυτό της όσο και το υπόλοιπο της Λωρίδα της Γάζας. Μέχρι στιγμής, η «Επιχείρηση Πυλώνας της Άμυνας», όπως τον αποκαλούν οι Ισραηλινοί, είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 18 Παλαιστινίων (από τους οποίους περίπου οι μισοί ήταν άμαχοι). Η αντίδραση της Χαμάς ήταν να σκοτωθούν, επίσης, 3 Ισραηλινοί [5].

Καμιά μεμονωμένη επίθεση δεν ανάγκασε το Ισραήλ να αντιδράσει. Θεωρητικά θα μπορούσε να επιλέξει να μην το κάνει. Αλλά, η σταθερή αύξηση του ρυθμού εκτόξευσης ρουκετών κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών είχε γίνει πολιτικά ανυπόφορη για την κυβέρνηση Νετανιάχου. Με τις εθνικές εκλογές να πλησιάζουν τον Ιανουάριο, η κυβέρνησή του φαινόταν να μην είναι σε θέση να πραγματοποιήσει την -ίσως- πιο βασική λειτουργία της: την προστασία των πολιτών από τη βία. Επιπλέον, αν και οι πολιτικοί ηγέτες καθώς και οι υπεύθυνοι για την ασφάλεια του κράτους θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν τη διαφορά, οι απλοί Ισραηλινοί απλά δεν ενδιαφέρονται για το αν η Χαμάς ξεκίνησε η ίδια τις επιθέσεις ή απλά δεν απέτρεψε άλλους από τον να το κάνουν. Με άλλα λόγια, ήταν ώρα να εκθέσουν την Χαμάς ή να ρισκάρουν να χάσουν την εξουσία.

Με την έναρξη αυτής της επιχείρησης, το Ισραήλ έχει καταφύγει στην από μακρού χρόνου στρατηγική του να καθιστά την κυβέρνηση (ή στην περίπτωση της Χαμάς την de facto κυβέρνηση) η οποία καλύπτει τους μαχητές, υπεύθυνη για τις πράξεις τους. Η προσέγγιση είχε κάποιες επιτυχίες: στην Ιορδανία το 1970, το Ισραήλ πίεσε το Αμμάν να υποκινήσει έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο κατά των Παλαιστινίων μαχητών της χώρας, που τελικά τους συνέθλιψε. Όμως, λίγο αργότερα την ίδια δεκαετία στον Λίβανο, το Ισραήλ προσπάθησε το ίδιο πράγμα με πολύ χειρότερα αποτελέσματα. Η κυβέρνηση του Λιβάνου ήταν πολύ αδύναμη για να πατάξει την τρομοκρατική δραστηριότητα στα σύνορά της και η χώρα κατέληξε σε χάος. Το 2006, η ίδια λογική κατηύθυνε τον πόλεμο του Ισραήλ εναντίον της Χεζμπολάχ στο Λίβανο. Παρά το γεγονός ότι ο πόλεμος είχε αρχικά θεωρηθεί ευρέως ως νίκη της Χεζμπολάχ, τώρα πια είναι οι Ισραηλινοί εκείνοι που τον βλέπουν ως νίκη. Ο ισραηλινός στρατός είχε κακή απόδοση αλλά έκτοτε η Χεζμπολάχ έχει μείνει έστω και απρόθυμα ειρηνική, φοβούμενη ότι οι επιθέσεις με ρουκέτες από το Λίβανο θα οδηγήσουν και πάλι σε μια καταστροφική Ισραηλινή απάντηση. Πράγματι, τα τελευταία έξι χρόνια ήταν τα πιο ήσυχα κατά μήκος των συνόρων Λιβάνου-Ισραήλ τις τελευταίες δεκαετίες.