Η ειρηνευτική διαδικασία μετά τις εκλογές στο Ισραήλ

Αυτό δεν έχει αλλάξει. Στην πραγματικότητα, τώρα υπάρχουν περισσότεροι Εβραίοι έποικοι στην Δυτική Όχθη απ΄ ό,τι υπήρχαν τέσσερα χρόνια πριν, γεγονός που καθιστά την σύναψη μιας συμφωνίας ακόμα πιο δύσκολη από ό,τι ήταν επί των ημερών του Ολμέρτ. Και ο συνεχής έλεγχος της Χαμάς στην Λωρίδα της Γάζας σημαίνει ότι ακόμα και αν πραγματοποιείτο μια συμφωνία μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής δεν θα σήμαινε το τέλος της σύγκρουσης. Η τρέχουσα αναταραχή στον αραβικό κόσμο, είναι ανησυχητική για την ειρηνευτική διαδικασία, καθώς μια Αίγυπτος που κυβερνάται από την Μουσουλμανική Αδελφότητα και μια Συρία που εμπλέκεται σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο δεν ενθαρρύνουν ούτε τους μετριοπαθείς Ισραηλινούς να πάρουν ρίσκα με τους Παλαιστινίους.

Όλα ατά σημαίνουν ότι η επόμενη κυβέρνηση του Ισραήλ πρέπει να έχει μια φρέσκια οπτική σε ό, τι είναι εφικτό, με το βλέμμα στραμμένο στα διδάγματα από παρόμοιες συγκρούσεις, όπως αυτές στην Κύπρο, την Βοσνία, το Κοσσυφοπέδιο και το Κασμίρ. Όπως και η σύγκρουση μεταξύ των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων, οι συγκρούσεις αυτές είναι πολύπλευρες: Όχι μόνο για την περιοχή, αλλά και για την κυριαρχία, την νομιμότητα και την εθνική αυτοδιάθεση. Έχουν επιδεινωθεί από θρησκευτικές διαφορές και έφεραν κατοχή, αντίσταση στην εν λόγω κατοχή και τρομοκρατία. Καμία από αυτές τις συγκρούσεις δεν έχει διευθετηθεί πλήρως, επειδή τα αντίπαλα μέρη δεν ήταν πρόθυμα να εγκαταλείψουν τις βασικές απαιτήσεις τους, αλλά τις μετρίαζαν σταδιακά. Σε κάθε περίπτωση, ένα πολύπλοκο σύνολο από επιμέρους συμφωνίες, μέτρα διαχείρισης της σύγκρουσης, μονομερείς αποφάσεις και στρατηγικές ανοικοδόμησης της εμπιστοσύνης έχουν διατηρήσει την αιματοχυσία. Στην Κύπρο, η απόφαση της Τουρκίας να ανοίξει διαβάσεις στην Λευκωσία, για παράδειγμα, βοήθησε την σταθεροποίηση της κατάστασης, όπως έγινε και με τις διεθνώς επιβλεπόμενες συνοριακές συμφωνίες μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου. Παρόμοιες επί μέρους συμφωνίες έχουν επιτύχει τον ίδιο σκοπό στην Βοσνία και το Κασμίρ, αν και τα βαθύτερα ζητήματα δεν έχουν επιλυθεί ακόμα.

Σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν σε θέση να κινητοποιήσουν τις εμπλεκόμενες πλευρές προς μια συμφωνία τελικού καθεστώτος παρά την θέλησή τους, αλλά μπόρεσαν να βοηθήσουν ώστε να τους πείσουν να δεχθούν ημίμετρα που δεν συνεπάγονται την εγκατάλειψη των θεμελιωδών τους απαιτήσεων. Μια τέτοια προληπτική διαχείριση των συγκρούσεων μπορεί να είναι η μόνη ρεαλιστική προοπτική για την ειρήνη μεταξύ των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων. Και θα μπορούσε να είναι αποδεκτή σε μια νέα κυβέρνηση του Νετανιάχου, που κατά πάσα πιθανότητα περιλαμβάνει κεντρώα κόμματα. Μια τέτοια προσέγγιση θα σήμαινε την κίνηση προς τα εμπρός με αργά βήματα, που θα μπορούσε να κάνει πιο εύκολη και για τις δύο πλευρές την «πώληση» τέτοιας τμηματικής προόδου στις εκλογικές τους περιφέρειες, δεδομένου ότι δεν θα πρέπει να ξεπεράσουν κάποιες από τις ιδεολογικές τους κόκκινες γραμμές. Μια τέτοια στρατηγική θα πρέπει να βασίζεται σε αυτά που έχουν ήδη επιτευχθεί μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστινιακής Αρχής, συμπεριλαμβανομένου και του γεγονότος, που έχει παραβλεφθεί κατά πολύ, ότι η συνεργασία σε θέματα ασφαλείας μεταξύ των δύο πλευρών έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, παρά την έλλειψη προόδου στις διαπραγματεύσεις.

Μια τέτοια προσέγγιση θα είχε ως αποτέλεσμα την σιωπηρή αποδοχή του Ισραήλ στο να απέχει από την επέκταση του σχεδίου εποικισμού (ένα βήμα στο οποίο συμφώνησε το Ισραήλ στο παρελθόν, ακόμα και κάτω από την επιθετική κυβέρνηση του Αριέλ Σαρόν), διευκολύνοντας τις συνθήκες ζωής των Παλαιστινίων μέσω οικονομικών παραχωρήσεων, της περαιτέρω κατάργησης σημείων ελέγχου στην περιοχή και της ενθάρρυνσης ίδρυσης παλαιστινιακών θεσμών. Από την παλαιστινιακή πλευρά, η συμφωνία θα απαιτήσει μετριοπαθέστερη δημόσια διπλωματία και βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος, τα οποία πρόκειται να είναι λόγοι αντιπαράθεσης. Αυτό μπορεί επίσης, να ενθαρρύνει την ενίσχυση της σιωπηρής κατάπαυσης του πυρός μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς και αν και τίποτα περισσότερο δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί στην Γάζα λόγω του ότι η Χαμάς απορρίπτει ακόμα και την ίδια την ύπαρξη του Ισραήλ, θα μπορούσε να ενθαρρύνει περισσότερο μετριοπαθή στοιχεία εκεί, αν δουν ότι η συνεργασία αποδίδει.

Ένα βασικό πρόσωπο σε αυτό το σχέδιο θα είναι ο επόμενος υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, ο οποίος, λαμβάνοντας υπόψη την αδύναμη θέση του Νετανιάχου, μάλλον δεν θα είναι κάποιος από το Λικούντ. Ο Νετανιάχου θα είναι κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης ώστε να διορίσει ένα πρόσωπο που θα μπορεί να παίξει τον ρόλο του «υπεύθυνου ενηλίκου». Αυτό σημαίνει ότι ο σημερινός υπουργός Άμυνας, Εχούντ Μπαράκ, κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνει στην θέση του. Αν ο Μπαράκ διατηρήσει την θέση του, η παρουσία του θα διαβεβαιώσει σε μεγάλο βαθμό τόσο τους Ισραηλινούς όσο και την διεθνή κοινότητα ότι στην νέα κυβέρνηση του Ισραήλ θα επικρατήσει ο ρεαλισμός και όχι η ιδεολογία.

Η κοινή άποψη στην διεθνή κοινότητα είναι ότι μπορεί κανείς να επιστρέψει στην προ 20ετίας διαδικασία του Όσλο. Αλλά μέχρι τώρα, αυτό δεν έφερε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα – μια λύση δύο κρατών – και δεν θα είναι πολύ χρήσιμο στο να ωθήσει τις δύο πλευρές σε περισσότερες διευθετήσεις. Οι πρόσφατες εκλογές στο Ισραήλ δεν το άλλαξαν αυτό, οπότε οι πιο μετριοπαθείς στόχοι είναι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος για να οδηγηθούν οι σχέσεις του Ισραήλ με την Παλαιστίνη μακριά από τους κινδύνους της αντιπαράθεσης, προς κάποια στοιχειώδη συμφιλίωση. Οτιδήποτε άλλο έχει ήδη αποτύχει.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα Αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/138790/shlomo-avineri/the-peace-p...