Τριπλή ευκαιρία για Ελλάδα και Κύπρο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τριπλή ευκαιρία για Ελλάδα και Κύπρο

Η μεταπολεμική σημασία της Μεσογείου και το νέο στρατηγικό περιβάλλον

Είναι ο ενεργειακός της πλούτος και ο έλεγχός του, που τοποθετούν τη Μέση Ανατολή, με επίκεντρο τον Περσικό Κόλπο, στην κορυφή του στρατηγικού ανταγωνισμού μεταπολεμικώς. Ειδικά αμέσως μετά την περίοδο του Β’ΠΠ η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης - της Μεγάλης Βρετανίας και της δυτικής ηπειρωτικής Ευρώπης - είναι σχεδόν απόλυτη. Τυχόν «απώλεια» της Μέσης Ανατολής μέσω μιας Σοβιετικής ιδεολογικής προσπελάσεως βοηθουμένης από τον αναδυόμενο Αραβικό αντιδυτικό εθνικισμό και σοσιαλισμό (Νασσερισμό και Μπαθισμό) ή ακόμη μιας, έστω και απομακρυσμένης, Σοβιετικής στρατιωτικής επέμβασης (μέσω Τουρκίας ή Ιράν) θα ισοδυναμούσε με τον οικονομικό «στραγγαλισμό» της Δυτικής Ευρώπης, που θα την έθετε υπό τον άμεσο έλεγχο ή την επιρροή της Σοβιετικής Ένωσης.
Μια τέτοια εξέλιξη, με τη σειρά της, θα δημιουργούσε ένα γεωπολιτικά «εφιαλτικό» σενάριο για τις ΗΠΑ. Μια ιδεολογικά και γεωπολιτικά εχθρική Ευρασιατική δύναμη θα απειλούσε, ή χειρότερα, θα έθετε υπό την ομηρεία της το «κεντρικό» μέτωπο του Ψυχρού Πολέμου μέσω του ελέγχου της Μέσης Ανατολής.
Υπογραμμίζεται εδώ ότι μεταπολεμικά, ΗΠΑ και Σοβιετική Ένωση ήταν αυτάρκεις στις ενεργειακές τους ανάγκες. Και για τις δύο το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής πρέπει να γίνεται αντιληπτό όχι ως πηγή ενέργειας αλλά ως εργαλείο ισχύος.

Προς επίρρωση των ανωτέρω, ας αντικαταστήσουμε τη Σοβιετική Ένωση με τη ναζιστική Γερμανία, πριν από το 1941, όταν ο Χίτλερ ήλεγχε την Ευρώπη και ο Ρόμελ ανέπτυσσε τις δυνάμεις του στη Βόρεια Αφρική με απώτερο στρατηγικό στόχο τα πετρέλαια του Περσικού Κόλπου. Όχι τυχαία, οι πρώτες Αμερικανικές δυνάμεις υπό τον Στρατηγό Τζωρτζ Πάττον αναπτύχθηκαν στη Βόρειο Αφρική κατά των δυνάμεων του Ρόμελ! Τα υπόλοιπα είναι, όπως λένε, ιστορία.

Η ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΩΣ «ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΣ ΙΣΧΥΟΣ»

Με τη γνωστή συμφωνία των Ποσοστών του 1944 μεταξύ Τσώρτσιλ και Στάλιν, και την περισσότερο γνωστή συμφωνία της Γιάλτας του 1945, που συμπεριλάμβανε και τον Ρούσβελτ, ο μεταπολεμικός κόσμος μοιράστηκε στις γνωστές μεταπολεμικά ζώνες επιρροής.

Αναγνωρίζοντας τη στρατηγική σημασία της Μεσογείου για τους δυτικούς, ο Στάλιν τους τη παραχώρησε ολόκληρη. Πήρε ως αντάλλαγμα την Ανατολική Ευρώπη, με ειδική για τον Στάλιν αναφορά, την Πολωνία.

Η Ελλάδα ως γεωστρατηγικός χώρος που διεμβολίζει τη Μεσόγειο εντάχθηκε, εξ’ ορισμού, στο δυτικό στρατόπεδο. Δεν υπήρχε, δηλαδή, απολύτως καμία πιθανότητα να κυριαρχήσουν κομμουνιστικές ή, όποιες αριστερίζουσες δυνάμεις στην Ελλάδα του μεταπολέμου. Με τη απόλυτη συμφωνία του Στάλιν, ο ελληνικός εμφύλιος είχε την συγκεκριμένη κατάληξη, με τον ελληνικό λαό να περνά μέσα από μία δεύτερη κόλαση σε μια δεκαετία.

Το πρώτο και απόλυτα σημαδιακό δείγμα γραφής που έχουμε για τους αμερικανικούς σχεδιασμούς, το οποίο από μόνο του ενισχύει την θέση του γράφοντος, είναι η ανάπτυξη, το 1946, του 6ου Αμερικανικού Στόλου στη Μεσόγειο. Ο Στόλος αυτός, ο οποίος στο μεσοδιάστημα θα εξελιχθεί σε πυρηνικό, παραμένει από τότε μέχρι σήμερα η ισχυρότερη πολεμική μηχανή στη Μεσόγειο. Αυτό αποδείχθηκε και πρόσφατα με την ανατροπή του Καντάφι, όταν το πρώτο βράδυ των βομβαρδισμών της Λιβύης (19 Μαρτίου 2011) εκτοξεύθηκαν 125 πύραυλοι εκ των οποίων το Βρετανικό Ναυτικό εκτόξευσε δύο, το Γαλλικό ένα και ο 6ος Στόλος τους υπόλοιπους. Κατά τ’ άλλα «οι Αγγλο-Γάλλοι και το ΝΑΤΟ ανέτρεψαν τον Καντάφι».

Θα σταθώ επιπλέον και σε μια τοποθέτηση του Forrest Sherman, U.S. Vice Chief of Naval Operations, U.S Navy, που έγινε τον Μάρτιο του 1947, σε συνεδρίαση του προαναφερθέντος Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ. Να θυμίσω ότι το 1947 είναι το αφετηριακό έτος του Ψυχρού Πολέμου (Μάρτιος, Δόγμα Τρούμαν, Ιούνιος Σχέδιο Μάρσαλ) και η συναφής με αυτά ανάληψη από τις ΗΠΑ, της «ευθύνης» για την Ελλάδα, από τους Βρετανούς.

Κατά τον Forrest Sherman, λοιπόν, η Μεσόγειος πρέπει να θεωρείται ως ένας «αυτοκινητόδρομος» για την ανάπτυξη στρατιωτικής ισχύος «βαθειά στην καρδιά της Ευρασίας και της Αφρικής».
Ένα χρόνο αργότερα, το 1948, δημιουργείται το κράτος του Ισραήλ. Ως ένας καινούργιος κρατικός δρών, ως ένας ακόμη παίκτης στον υπό ανάλυση χώρο, η παρουσία του Ισραήλ έρχεται να περιπλέξει ένα ήδη εξαιρετικά σύνθετο γεωστρατηγικό περιβάλλον.

Επιπρόσθετα, και αυτό είναι κρίσιμο για την ανάλυση και των τότε αλλά κυρίως των τρεχουσών γεωστρατηγικών ανακατατάξεων, το Ισραήλ, ειδικά μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967 και από το 1969, θα καταστεί πυρηνική δύναμη. Θα γίνει, δηλαδή, μετά τον 6ο Στόλο, η δεύτερη ισχυρότερη δύναμη της Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής.

Η υψηλή στρατηγική του Ισραήλ και συνεπώς το στρατιωτικό του δόγμα θεωρεί τη Μεσόγειο και, ειδικά, την Ανατολική της λεκάνη (θαλάσσια και εναέρια) ως αναντικατάστατο πυλώνα για την επιβίωση του ως εβραϊκού κράτους. Η θέση αυτή ξεπροβάλλει ξεκάθαρα στις σκέψεις και τα γραπτά του εθνοπατέρα του Ισραήλ, Νταβίντ Μπεν-Γκουριόν. Η Μεσόγειος ήταν, είναι και παραμένει το μόνο «άνοιγμα» του Ισραήλ για να ξεφύγει από ένα εχθρικό περιβάλλον. Είναι ο ομφάλιος λώρος του εβραϊκού κράτους με τη Δύση και με το απόλυτο ζητούμενο της Ισραηλινής μακροστρατηγικής του Μπεν-Γκουριόν, ότι, στο τέλος της ημέρας ,το Ισραήλ πρέπει να συνάψει στρατηγικής εμβέλειας συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Είναι, όμως, ο Αμερικανο-ισραηλινός στρατηγιστής Έντουαρντ Λούτβακ (Edward Luttwak) και πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της ισραηλινής Μοσάντ, που διατύπωσε σε δύο γραμμές τη ζωτικότητα της Ανατολικής Μεσογείου για το εβραϊκό κράτος. Κατά τον Λούτβακ «ο έλεγχος της Ανατολικής Μεσογείου από μη φιλικές προς το Ισραήλ δυνάμεις είναι ασυμβίβαστος με την επιβίωση του Ισραήλ».