Δώστε στις ειρηνευτικές συζητήσεις μια ευκαιρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δώστε στις ειρηνευτικές συζητήσεις μια ευκαιρία

Το σχέδιο του Κέρυ για τον τερματισμό του πολέμου στην Συρία
Περίληψη: 

Η πρόσφατη πρωτοβουλία των Κέρυ και Λαβρόφ για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Συρία μέσω συνομιλιών αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό μεταξύ εκείνων που πιστεύουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία θα θέσουν την δική τους ατζέντα στο τραπέζι, ότι ο Μπασάρ αλ - Άσαντ θα αρνηθεί να παραιτηθεί και ότι η συριακή αντιπολίτευση είναι υπερβολικά κατακερματισμένη για να πετύχει μια συμφωνία. Αλλά αυτά είναι συνήθη προβλήματα και πολλές επιτυχημένες διαπραγματεύσεις έχουν ξεκινήσει υπό αυτές τις συνθήκες.

Ο J. MICHAEL QUINN είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Μελετών για την Ειρήνη Kroc στο Πανεπιστήμιο Notre Dame.
Ο MADHAV JOSHI είναι αναπληρωτής ερευνητής καθηγητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Μελετών για την Ειρήνη Kroc στο Πανεπιστήμιο Notre Dame και αναπληρωτής διευθυντής στο Peace Accords Matrix Project.

Στο άρθρο «Διευθετώντας την Συρία» [1] υποστηρίξαμε ότι η σύγκρουση στην Συρία θα ήταν πιθανόν να καταλήξει σε διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων. Το μόνο ερώτημα ήταν το πότε. Οπότε, δεν αποτέλεσε έκπληξη όταν ο Τζον Κέρυ, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ και ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, πρότειναν την πραγματοποίηση μιας διεθνούς διάσκεψης με τους ηγέτες και από τις δύο πλευρές της σύγκρουσης που θα συμφωνήσουν για να σχηματίσουν μια μεταβατική κυβέρνηση καταμερισμού της εξουσίας. Αυτή η κυβέρνηση, άφησαν να εννοηθεί, θα μπορούσε να περιλαμβάνει, ενδεχομένως, τον πρόεδρο της Συρίας, Μπασάρ αλ-Άσαντ.

Οι ηγέτες τόσο από την κυβέρνηση της Συρίας όσο και από την αντιπολίτευση αντέδρασαν με αμφιθυμία. Ο Άσαντ δήλωσε ότι δεν θα παραιτηθεί - μια απαραίτητη προϋπόθεση για συνομιλίες με ορισμένες ομάδες της αντιπολίτευσης - και ότι ο ίδιος είναι επιφυλακτικός για τις πιθανότητες επιτυχίας της πρωτοβουλίας, λαμβάνοντας υπόψη τις διαιρέσεις στο εσωτερικό της αντιπολίτευσης. Προφανώς, είναι επίσης απρόθυμος να βρεθεί στον ίδιο χώρο με τις Ηνωμένες Πολιτείες που είναι σαφώς εχθρικές όσον αφορά την παραμονή του στην εξουσία. Ακόμα κι έτσι, πρόσφατα προέβαλε πέντε ονόματα για μια πιθανή διαπραγματευτική ομάδα. [2]

Από την άλλη πλευρά του πολέμου, οι ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση το ίδιο το αντικείμενο της διάσκεψης. Ο Τζωρτζ Σάμπρα, ο ηγέτης του Συριακού Εθνικού Συμβουλίου, μιας από τις παρατάξεις της αντιπολίτευσης, παρατήρησε ότι «δεν είναι σαφές περί τίνος πρόκειται αυτή η διάσκεψη», αναφέροντας την έλλειψη μιας ατζέντας ή μιας λίστας των χωρών που θα συμμετάσχουν. Από την πλευρά της, η Εθνική Συμμαχία Συριακών Επαναστατικών και Αντιπολιτευτικών Δυνάμεων, μια άλλη σημαντική παράταξη, αναμένεται να συνεδριάσει στην Κωνσταντινούπολη αυτή την Πέμπτη για να συζητήσει εάν θα συμμετάσχει.

Οι ανησυχίες - ότι οι εξωτερικοί παράγοντες θα θέσουν την δική τους ατζέντα στο τραπέζι, ότι οι ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν κάνει την παραίτηση του Άσαντ προϋπόθεση για τις συνομιλίες και ότι η συριακή αντιπολίτευση είναι έντονα κατακερματισμένη - είναι βάσιμες. Ωστόσο, αυτά είναι συνήθη προβλήματα. Οι εξωτερικοί παράγοντες θέτουν πάντα τις δικές τους ατζέντες. Επιπλέον, οι ομάδες της αντιπολίτευσης απαιτούν συνήθως την αποπομπή του υπάρχοντος ηγέτη. Και εξ ορισμού, είναι δύσκολο να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις μεταξύ πολλών εμπόλεμων πλευρών. Ωστόσο, επιτυχημένες συνομιλίες μπορούν - και συχνά έχουν - ξεκινήσει κάτω από τέτοιες συνθήκες.

Δεν είναι ασύνηθες το γεγονός ότι οι εξωτερικοί παράγοντες, σε αυτή την περίπτωση ο Κέρυ και ο Λαβρόφ, είναι οι κύριοι υποστηρικτές των διαπραγματεύσεων. Στην πραγματικότητα, οι συνομιλίες σπάνια αρχίζουν χωρίς τρίτο διαμεσολαβητή. Ο συνήθης στόχος του μεσολαβητή είναι η μέτρηση της ευαισθησίας της κάθε πλευράς, προκειμένου να οργανώσουν μια αμοιβαία αποδεκτή ατζέντα για μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Οι μελετητές διαφωνούν για το αν οι μεροληπτικοί ή οι ουδέτεροι μεσολαβητές είναι πιο αποτελεσματικοί. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι οι ουδέτεροι μεσολαβητές, οι οποίοι επιθυμούν μόνο τον τερματισμό της σύγκρουσης, τείνουν να παράγουν ένα μεγαλύτερο αριθμό χαμηλής ποιότητας συμφωνιών, τις οποίες κανένα συμβαλλόμενο μέρος δεν αναγνωρίζει ιδιαίτερα. Οι μεροληπτικοί μεσολαβητές, από την άλλη πλευρά, ενδιαφέρονται κυρίως για την διασφάλιση των συμφερόντων της πλευράς τους. Έτσι τείνουν να αντιστέκονται στις προσπάθειες να παράγουν μια γρήγορη χαμηλής ποιότητας συμφωνία και μπορούν να επιβάλλουν μεγαλύτερες παραχωρήσεις συνολικά. Το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία έχουν τα δικά τους συμφέροντα, τότε, δεν θα πρέπει να αποτελεί πρόβλημα.

Αυτό που είναι ασύνηθες, είναι οι ενδείξεις ότι ο Κέρυ και ο Λαβρόφ έχουν στο μυαλό τους μια παγκόσμια διάσκεψη. [3] Οι περισσότερες ειρηνευτικές διαδικασίες αρχίζουν με μυστικές ή άλλες ιδιωτικές προ-διαπραγματεύσεις. Στις ιδιωτικές συζητήσεις, δεν υπάρχει κοινό και το κόστος συμμετοχής ή απόσυρσης είναι χαμηλό. Η πρωταρχική λειτουργία αυτών των συζητήσεων είναι να ξεπεραστούν τα ψυχολογικά εμπόδια στις επίσημες διαπραγματεύσεις με την αντιμετώπιση των μεγαλύτερων φόβων των αντιμαχόμενων μερών σχετικά με την διαδικασία. Κάθε πλευρά εκφράζει τα προβλήματα όπως τα βλέπει. Αυτές οι αντιλήψεις αναδιατυπώνονται επανειλημμένα μέχρις ότου αναπτυχθεί μια κοινή κατανόηση των θεμάτων που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Τα μέρη επίσης ασχολούνται με διαδικαστικά θέματα, όπως ποιες ομάδες θα στείλουν εκπροσώπους, πώς θα υπάρξει ασφάλεια, πότε και πού θα λάβουν χώρα οι μεγαλύτερες συνομιλίες. Το βήμα της προ-διαπραγμάτευσης είναι ιδιαίτερα σημαντικό σε μια εμφύλια διαμάχη, όπως αυτή στην Συρία, όπου τα δύο αντιμαχόμενα τμήματα της κοινωνίας, οι Αλεβίτες και οι σουνίτες, έχουν διασύρει ο ένας τον άλλο για αιώνες και δεν έχουν μια κοινή αντίληψη της σύγκρουσης. Σε αυτή την περίπτωση, όμως, αυτό το βήμα φαίνεται να έχει παρακαμφθεί.