Αυξάνουν τα προβλήματα στην ανατολική Μεσόγειο

Μέχρι στιγμής, η δημόσια συζήτηση για την παρέμβαση στην Συρία έχει ως επίκεντρο το άμεσο πεδίο εφαρμογής και τους στόχους μιας υπό αμερικανική ηγεσία στρατιωτικής επιχείρησης, και το αν το Κογκρέσο των ΗΠΑ θα πρέπει να εμπλακεί στην υπόθεση. Αλλά ανεξάρτητα από το πόσο εξελιχθεί η πιθανή παρέμβαση και τα επακόλουθά της, ένα πράγμα είναι σίγουρο: η ανατολική Μεσόγειος - όπου διερευνητικές γεωτρήσεις εντόπισαν τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου, και όπου ο ανταγωνισμός για τα δικαιώματα αξιοποίησης αυτών των πόρων είναι ήδη έντονος [2] - θα γίνει λιγότερο σταθερή.

Προς το παρόν, το λιγότερο κακό αποτέλεσμα φαίνεται να είναι μια παρατεταμένη στασιμότητα. Και αυτό είναι το πιο πιθανό αποτέλεσμα, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες επιλέξουν πράγματι περιορισμένες στρατιωτικές επιθέσεις. Εξ ορισμού, τα τιμωρητικά χτυπήματα με πυραύλους cruise επιδιώκουν να αλλάξουν την στρατηγική τού αντιπάλου, χωρίς απαραίτητα να καταστρέφουν τις δυνατότητές του. Με το να αυξάνει το κόστος τής «κακής συμπεριφοράς» του - ας πούμε, με καταστροφές διαδρόμων απο-προσγείωσης και βομβαρδισμούς στο προεδρικό μέγαρο ή άλλων στόχων τού καθεστώτος – η καταναγκαστική αεροπορική δύναμη έχει σχεδιαστεί να κάνει τους στρατηγούς τού Άσαντ να το σκεφτούν δύο φορές πριν χρησιμοποιήσουν τακτικές γενικής βίας στο μέλλον. Αλλά, θα κάνει ελάχιστα για να σταματήσει τον πόλεμο.

Δεν είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τις επιπτώσεις ενός τέτοιου αδιεξόδου στην περιφέρεια της Συρίας, δεδομένου ότι οι επιπτώσεις αυτές αντιπροσωπεύουν μια συνέχιση της σημερινής κατάστασης. Με έναν μέσο όρο ανακοινωμένων θανάτων πάνω από 100 ημερησίως [3], η Συρία θα παραμείνει το πιο βίαιο μέρος στη Γη. Οι θρησκευτικές συγκρούσεις θα συνεχίσουν να εξαπλώνονται σε άλλα μέρη τού Λιβάνου και του Ιράκ. Οι ροές προσφύγων προς την Τουρκία και την Ιορδανία θα συνεχιστούν [4]. Και η Χεζμπολάχ και η συνδεδεμένη με την Αλ Κάιντα οργάνωση al-Nusra Front θα ασχολούνται με τον μεταξύ τους πόλεμο και όχι με το Ισραήλ ή τις Ηνωμένες Πολιτείες, αν και θα αποκτήσουν πολύτιμη εμπειρία μάχης κατά τη διαδικασία.

Το ανθρώπινο κόστος αυτού του σεναρίου είναι συγκλονιστικό. Παρ’ όλα αυτά, αν και ένα αδιέξοδο στην Συρία δεν θα ήταν χρήσιμο για τις οικονομίες της περιοχής, πιθανώς θα ήταν η λιγότερο επαχθής προοπτική για την εξερεύνηση φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο. Οι διερευνητικές γεωτρήσεις ξεκίνησαν στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου το 2011 - το έτος κατά το οποίο ξέσπασαν εχθροπραξίες στην Συρία. Από τότε, οι εταιρείες ενέργειας έχουν προσαρμοστεί σε ένα επίμονα ασταθές περιβάλλον λειτουργίας, και έχουν προχωρήσει σε μεγάλα έργα. Αυτόν τον Ιούνιο, η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση υπέγραψε ένα «μνημόνιο κατανόησης» (MoU, memorandum of understanding ) με δύο ισραηλινές εταιρείες γεωτρήσεων για την κατασκευή ενός τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο, με την τελική συμφωνία να αναμένεται τον Δεκέμβριο [5]. Από τον Αύγουστο, η Itera, μια ρωσική εταιρεία αγωγών φυσικού αερίου, ήταν σε συνομιλίες με την Κύπρο [6] για τον εφοδιασμό τής χώρας με φυσικό αέριο, σε προσωρινή βάση, μέχρις ότου τα υπεράκτια έργα γίνουν παραγωγικά.

Επιπλέον, από τη σκοπιά τού Ισραήλ, μια Συρία που βρίσκεται σε εμφύλιο πόλεμο είναι λιγότερο πιθανό να υποστηρίξει με ισχυρό τρόπο αξιώσεις από τον Λίβανο - και τις απειλές τής Χεζμπολάχ - στα αποθέματα φυσικού αερίου στην αποκλειστική οικονομική ζώνη (ΑΟΖ) τού Ισραήλ. Και από την άποψη της Λευκωσίας, η Τουρκία που βρέθηκε αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις τού πολέμου στη Συρία είναι λιγότερο πιθανό να αμφισβητήσει επιθετικά τη νομιμότητα της εξερεύνησης σε αμφισβητούμενα ύδατα τής Κύπρου. Οπότε, με πολλούς τρόπους, το αδιέξοδο στη Συρία επέτρεψε στα περιφερειακά ενεργειακά έργα να προχωρήσουν, αποσπώντας την προσοχή των παραγόντων της περιοχής που ήταν οι πιθανότεροι να τα εμποδίσουν.

Ωστόσο, επειδή μια συνεχιζόμενη αιματοχυσία στη Συρία θα σηματοδοτήσει αποτυχία τής αμερικανικής στρατιωτικής επέμβασης, αν εμπλακεί, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ισχυρές πολιτικές πιέσεις να κλιμακώσει τις στρατιωτικές της επιχειρήσεις πέρα από τα τιμωρητικά χτυπήματα, σε μια προσπάθεια να ανατρέψει την στρατιωτική ισορροπία υπέρ των ανταρτών. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί με χτυπήματα πυραύλων Tomahawk εκτοξευμένους από αντιτορπιλικά και υποβρύχια, τα οποία δεν επαρκούν για να υποβαθμίσουν τις συμβατικές στρατιωτικές δυνατότητες του καθεστώτος. Αντ’ αυτού, η ανατροπή τού καθεστώτος θα απαιτήσει μια σταθερή στρατηγική εκστρατεία βομβαρδισμών [7] για να εξουδετερώσει την συριακή αεράμυνα, ακολουθούμενη από στενή εναέρια υποστήριξη στις επαναστατικές δυνάμεις που μάχονται στο έδαφος. Οι προσπάθειες αυτές θα πρέπει να συνεχιστούν έως ότου οι αντάρτες καταλάβουν την πρωτεύουσα και εξαλείψουν τους τελευταίους θύλακες αντίστασης των καθεστωτικών. Καθώς η αεράμυνα του Άσαντ είναι πολύ πιο ισχυρή από όσο εκείνη του πρώην ηγέτη της Λιβύης, Μουαμάρ αλ-Καντάφι, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα είναι σε θέση να παίξουν το δεύτερο βιολί των Βρετανών και των Γάλλων στη Συρία, όπως έκαναν στη Λιβύη.

Μια διευρυμένη επιχείρηση για την απομάκρυνση του Άσαντ από την εξουσία δεν θα είναι ανώδυνη ή εύκολη. Οποιοδήποτε στρατιωτικό χτύπημα σχεδόν σίγουρα θα συναντήσει αντίσταση από το σύστημα αεράμυνας της Συρίας και βλήματα κατά πλοίων, αν και οι δυνατότητες αυτές έχουν κάπως εξαντληθεί και δεν είναι πιθανό να έχουν κάποια επίδραση πέρα από το να κρατιέται η ναυτική δραστηριότητα μακριά από την ακτή. Για την αποτροπή μιας αμερικανικής κλιμάκωσης, ο Άσαντ θα μπορούσε να μπει στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει την βασική εναπομένουσα πηγή μόχλευσης της ισχύος του – χτυπήματα με πυραύλους εναντίον του Ισραήλ. Σίγουρα, ήδη αποδυναμωμένος, ο συριακός στρατός που θα μάχεται ήδη τους αντάρτες και τις ΗΠΑ είναι απίθανο να ανοίξει ένα τρίτο μέτωπο επιτιθέμενος στο Ισραήλ. Αλλά μια τέτοια «προχωρημένη» και ριψοκίνδυνη κίνηση θα γίνει πιο πιθανή αν ο Άσαντ βρεθεί σε μια πιο απελπιστική κατάσταση.