Η επιλογή τής Αυστραλίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η επιλογή τής Αυστραλίας

Η χώρα θα διαλέξει τις ΗΠΑ ή την Κίνα;
Περίληψη: 

Καθώς η αντιπαλότητα μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας βαθαίνει, η θέση τής Αυστραλίας μεταξύ των δύο χωρών γίνεται ακόμα πιο λεπτή. Δυστυχώς, οι ηγέτες τής Αυστραλίας δεν χειρίζονται αυτή την πρόκληση πολύ χαριτωμένα. Με τις εκλογές προ των πυλών, τόσο οι προοδευτικοί όσο και οι συντηρητικοί αρνούνταν ότι υπήρχε καν ένα πρόβλημα. Όμως, υπάρχει.

Ο HUGH WHITE είναι καθηγητής στρατηγικών σπουδών στο Κέντρο Στρατηγικών και Αμυντικών Σπουδών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας, στην Καμπέρα. Έχει υπάρξει ανώτερος αξιωματούχος στο Υπουργείο Άμυνας της Αυστραλίας. Επίκειται η έκδοση του βιβλίου του με τίτλο The China Choice: Why We Should Share Power από τον εκδοτικό οίκο Oxford University Press.

Η Αυστραλία είναι εγκλωβισμένη μεταξύ δύο πόλων: των Ηνωμένων Πολιτειών, του απαραίτητου σύμμαχού της, και της Κίνας, από την οποία η οικονομία της εξαρτάται σε συντριπτικό βαθμό. Δεδομένου ότι η στρατηγική αντιπαλότητα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας μεγαλώνει, η θέση της Αυστραλίας ανάμεσά τους γίνεται ακόμα πιο λεπτή. Αναπόφευκτα, η συζήτηση για την εξωτερική πολιτική τής Αυστραλίας έχει πλέον επικεντρωθεί γύρω από το ζήτημα τού πώς να διαχειριστεί και να ισορροπήσει αυτές τις δύο κρίσιμες σχέσεις.

Φευ, οι ηγέτες της Αυστραλίας δεν χειρίζονται την συζήτηση αυτή με χάρη. Τόσο η προοδευτική κυβέρνηση όσο και η συντηρητική αντιπολίτευση, η οποία κέρδισε τις ομοσπονδιακές εκλογές στις 7 Σεπτεμβρίου, απλά αρνούνται ότι υπάρχει μια επιλογή που πρέπει να γίνει. Κατά μια έννοια, έχουν δίκιο. Η Αυστραλία δεν αντιμετωπίζει άμεσα μια επιλογή τού τύπου «όλα ή τίποτα». Κατά μία άλλη έννοια, όμως, κανείς δεν έχει ποτέ υποστηρίξει σοβαρά ότι επείγει κάτι τέτοιο, ούτε ότι θα πρέπει να κάνει μια επιλογή αν αυτό μπορεί ενδεχομένως να αποφευχθεί. Στην πραγματικότητα, όλοι στην Αυστραλία θέλουν τις σχέσεις με τις δύο χώρες να αναπτύσσονται, έτσι ώστε οι Ηνωμένες Πολιτείες να μπορούν να κρατήσουν τους Αυστραλούς ασφαλείς, ενώ η Κίνα θα τους κάνει πλούσιους.

Αλλά το γεγονός επί του θέματος είναι ότι η Αυστραλία θα είναι ολοένα και πιο αδύναμη στο να καταμερίζει τις σχέσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα. Συνήθιζε να το κάνει - μάρτυρας το γεγονός ότι η Αυστραλία έχει καταφέρει να κάνει την Κίνα τον μεγαλύτερο εμπορικό της εταίρο, διατηρώντας παράλληλα και μια (ενισχυόμενη, μάλιστα) συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά αυτό γίνεται όλο και πιο δύσκολο. Ο λόγος: τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Κίνα βλέπουν τώρα την πολιτική και στρατηγική σχέση τους με την Αυστραλία κατά κύριο λόγο υπό το πρίσμα τής δικής τους αντιπαλότητας. Το αποτέλεσμα: Η Αυστραλία μπορεί να προσπαθεί για καλές σχέσεις και με τους δύο, αλλά θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι η κάθε χώρα θα παρακολουθεί για να βεβαιωθεί ότι η άλλη δεν παίρνει το πάνω χέρι.

Τα πρώτα σημάδια αυτής της αλλαγής φάνηκαν ήδη από το 1996, όταν το Πεκίνο πίεσε σκληρά την Καμπέρα σχετικά με την υποστήριξή της στην παρουσία αμερικανικού αεροπλανοφόρου γύρω από την Ταϊβάν. Το Πεκίνο πάγωσε τις επαφές σε υπουργικό επίπεδο, κάτι ενοχλητικό για την Καμπέρα που επιθυμούσε ζωηρά να αναπτύξει το εμπόριό της με την Κίνα. Η Καμπέρα πήρε το μήνυμα. Από τότε, οι πολιτικοί τής Αυστραλίας έχουν γίνει όλο και πιο προσεκτικοί όσον αφορά τις ευαισθησίες του Πεκίνου. Πρόσφατα, όμως, η Καμπέρα ήταν πρόθυμη να δείξει την πλήρη υποστήριξή της για αρκετές πολιτικές των ΗΠΑ με τις οποίες αντιτίθεται η Κίνα. Το 2011, για παράδειγμα, η Εργατική κυβέρνηση υιοθέτησε θερμά την «στροφή» τού προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, προς την Ασία και καλωσόρισε Αμερικανούς πεζοναύτες σε μια νέα βάση εκπαίδευσης στο Darwin. Το Πεκίνο έσπευσε να πλαταγίσει το μαστίγιο - υπενθύμισε σταθερά στην Καμπέρα ότι εκλαμβάνει την «στροφή» ως κάτι που απευθύνεται στην Κίνα - και η Καμπέρα υποχώρησε. Δύο πρόσφατες σημαντικές κυβερνητικές εκθέσεις ήταν πολύ πιο φιλικές προς το Πεκίνο, και η πρωθυπουργός Julia Gillard ανταμείφθηκε με σχόλια σχετικά με την «στρατηγική εταιρική σχέση» τής Αυστραλίας και της Κίνας, όταν επισκέφθηκε το Πεκίνο νωρίτερα φέτος.

Δεν υπάρχει τίποτα πολύ ευαίσθητο ή μυστηριώδεις σχετικά με το παιχνίδι τής Αυστραλίας. Η Καμπέρα κάνει μεγάλη φασαρία για να πει ότι δεν κάνει καμιά επιλογή ανάμεσα στις δύο πλευρές, γιατί θέλει να πείσει και τις δύο πλευρές ότι στην ουσία η επιλογή είναι δική τους. Με άλλα λόγια, η Καμπέρα απλά κάνει ό, τι συνήθως κάνουν οι μικρότερες δυνάμεις όταν έχουν μπλεχτεί μεταξύ γιγάντιων αντίπαλων: προσπαθούν να πουν και στους δύο αυτό που εκείνοι θέλουν να ακούσουν. Αλλά αυτό είναι δύσκολο, ειδικά με τους πάντες να παρακολουθούν, και οι Αυστραλοί έχουν μικρή επιδεξιότητα ή εμπειρία σε αυτού του είδους την ουσιαστικά διπρόσωπη διπλωματία.

Η στρατηγική δεν φαίνεται να ξεγελά την Ουάσιγκτον. Πίσω από το στερεότυπο «χτύπημα της πλάτης» τής συμμαχικής αλληλεγγύης, μπορεί κανείς να αντιληφθεί μια πραγματική απογοήτευση και αβεβαιότητα των αξιωματούχων των ΗΠΑ σχετικά με το πού βρίσκεται η Αυστραλία. Πολλοί από αυτούς υπέθεσαν ότι όσο ισχυρότερη και πιο δυναμική γινόταν η Κίνα, τόσο πιο δύσκολα οι Αυστραλοί θα προσκολλούνταν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κατ’ αρχήν, έλεγε το σκεπτικό αυτό, η Αυστραλία ήταν ένας από τους πιο πιστούς και αξιόπιστους συμμάχους της χώρας για δεκαετίες. Επιπλέον, για τους Αυστραλούς, η συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν συνυφασμένη με την ταυτότητα της χώρας από τότε που οι Ηνωμένες Πολιτείες αντικατέστησαν την Βρετανία στην ενσάρκωση της αγγλοσαξονικής υπεροχής στον δυτικό Ειρηνικό. Μέχρι τώρα, οι Αυστραλοί είχαν εκλάβει αυτή την υπεροχή ως την αναγκαία και ικανή συνθήκη για την ασφάλειά τους στην άκρη της Ασίας.