Τα διδάγματα της Τυνησίας για τη Μέση Ανατολή

Η ξαφνική κατάρρευση, το 2011, του καθεστώτος τού προέδρου Ζίνε ελ - Αμπιντίν Μπεν Αλί στην Τυνησία, ένα από τα πιο ισχυρά αυταρχικά κράτη στον αραβικό κόσμο, ενέπνευσε διαδηλώσεις από την Αίγυπτο μέχρι την Υεμένη. Μερικά από αυτά τα κινήματα κατάφεραν να ανατρέψουν παγιωμένους αυταρχικούς κυβερνήτες. Άλλα δεν το κατάφεραν. Παρά το γεγονός ότι η Τυνησία έχει τα προβλήματά της, είναι βάσιμο να πούμε ότι η χώρα είναι σε καλύτερη κατάσταση σήμερα από ό,τι τα περισσότερα από τα γειτονικά έθνη της Αραβικής Άνοιξης. Όπως δείχνουν συνεντεύξεις με ανώτερους κυβερνητικούς αξιωματούχους, αρχηγούς πολιτικών κομμάτων, εκπροσώπους των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, ακαδημαϊκούς και διαμορφωτές τής κοινής γνώμης, και πρώην πολιτικούς κρατούμενους, το παράδειγμα της Τυνησίας έχει ξεχωρίσει σε δύο τομείς: ως προς την ορθή διαχείριση της διαδικασίας μετάβασης και ως προς την ορθολογική της, συστηματική προσέγγιση. Την ώρα που οι χώρες σε όλη την περιοχή αγωνίζονται για την εδραίωση νέων κοινωνικών συμβολαίων, θα πρέπει να έχουν κατά νου τα διδάγματα της Τυνησίας.

Ο τρόπος με τον οποίο η Τυνησία χειρίστηκε την πρόσφατη πολιτική της κρίση είναι χαρακτηριστικός: στις 25 Ιουλίου, ένας εξτρεμιστής σαλαφιστής δολοφόνησε τον Μοχάμεντ αλ-Μπραχμί, μέλος τής Εθνικής Συντακτικής Συνέλευσης (του προσωρινού Κοινοβουλίου). Σε απάντηση, πάνω από 50 μέλη παραιτήθηκαν από τη Συνέλευση, απαιτώντας τη διάλυση της κυβέρνησης και το σχηματισμό μιας νέας, τεχνοκρατικής κυβέρνησης που να αναλάβει να καλύψει τον υπόλοιπο δρόμο τής μετάβασης. Αντί να πάρουν τα όπλα, τα κόμματα της αντιπολίτευσης διαμαρτυρήθηκαν ειρηνικά. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση είχε εντατικές διαβουλεύσεις με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη προσπαθώντας να μη φθάσει σε αδιέξοδο. Μέχρι τώρα, αυτό έχει επιφέρει σημαντικές παραχωρήσεις – συμπεριλαμβανομένου του σχηματισμού κυβέρνησης εθνικής ενότητας και της αναστολής των συνεδριάσεων της Συντακτικής Συνέλευσης, το οποίο ήταν ένα από τα αιτήματα της αντιπολίτευσης. Σε αντίθεση με την Αίγυπτο, δεν υπήρχε καμία ξένη διαμεσολάβηση. Παρά το γεγονός ότι η τελική συμφωνία για τεχνοκρατική κυβέρνηση δεν έχει ακόμη επιτευχθεί, όλα τα μέρη συνεχίζουν να μιλούν μεταξύ τους και να διερευνούν λύσεις.

Αυτό είναι μια απόδειξη για την χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση που έχουν οι περισσότεροι Τυνήσιοι σχετικά με τη μετάβαση, από την πρώτη μέρα κιόλας. Όπως και στην Αίγυπτο, η επικρατούσα τάση των ισλαμιστών ήταν έτοιμη να αναλάβει την εξουσία μετά την εκδίωξη του προηγούμενου ηγέτη. Ακριβώς όπως η αιγυπτιακή Μουσουλμανική Αδελφότητα είχε μια ισχυρή παρουσία στις πρώτες εκλογές τής μετά τον Μουμπάρακ εποχής, το Κόμμα Ennahda της Τυνησίας κέρδισε το 41% των εδρών τής Συντακτικής Συνέλευσης, στις πρώτες εκλογές μετά τον Μπεν Αλί. Αντί να επιβάλλουν την θέλησή τους στα άλλα κόμματα, οι πολιτικοί τού Ennahda προσχώρησαν στο συνασπισμό μιας τρόικας με το κόμμα Ettakatol και το «Κογκρέσο για τη Δημοκρατία», δύο κεντρο-αριστερές οργανώσεις. Το Ennahda αποφάσισε, επίσης, να στηρίξει την υποψηφιότητα του κοσμικού Μονσέφ Μαρζουκί για την προεδρία. Ο Μαρζουκί, ένας ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κρατούμενος υπό το καθεστώς του Μπεν Αλί, ήταν επικεφαλής τού «Κογκρέσου για τη Δημοκρατία», το οποίο είχε λάβει μόνο το 13,4% των εδρών τής Συνέλευσης. Παρά τις ιδεολογικές διαφορές των τριών μερών, ο συνασπισμός έχει κρατηθεί στη ζωή για σχεδόν δύο χρόνια τώρα. Από την πλευρά του, ο Μαρζουκί κατάφερε να μείνει στην κορυφή τού συνασπισμού, αλλά δεν έχει τοποθετήσει τον εαυτό του ως έναν ιδιαίτερα κραταιό ηγέτη σε εθνικό επίπεδο, ιδιαίτερα εν μέσω πολιτικών κρίσεων.

ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΥΣ

Η μεταβατική κυβέρνηση της Τυνησίας έχει σημειώσει αξιέπαινη πρόοδο προς ένα ολοκληρωμένο, καλά τεκμηριωμένο μεταβατικό Δίκαιο. Από τα 12 μέλη τής ανεξάρτητης επιτροπής που έχει επιφορτιστεί με την σύνταξη του νόμου, μόνο δύο είναι αντιπρόσωποι του υπουργείου Δικαιοσύνης. Τα άλλα δέκα προέρχονται από διάφορες ομάδες πολιτών. Τα μέλη σφυγμομετρούν την κοινή γνώμη συναντώντας ανθρώπους σε όλη την χώρα και ζητώντας από τα θύματα της δικτατορίας τού Μπεν Αλί να πουν τι θέλουν και τι περιμένουν από τη μεταβατική διαδικασία τής δικαιοσύνης. Η επιτροπή έχει επίσης διαβουλεύσεις με οργανώσεις που ειδικεύονται σε μεταβάσεις και στη μεταβατική δικαιοσύνη, και τις έχει συμπεριλάβει μεταξύ των δέκα μελών της από την κοινωνία των πολιτών. Το Κέντρο Μετάβασης στη Δημοκρατία Al - Kawakibi και το Δίκτυο της Τυνησίας για τη Μεταβατική Δικαιοσύνη, που εκπροσωπούνται και τα δύο στην επιτροπή, έχουν παίξει βασικό ρόλο.