Η επόμενη κίνηση της Μέρκελ

Την Δευτέρα το πρωί, όταν η Γερμανία ξύπνησε για να διαπιστώσει ότι η Άνγκελα Μέρκελ είχε επανεκλεγεί καγκελάριος της Γερμανίας, η εφημερίδα Der Tagesspiegel δημοσίευσε το ακόλουθο σχόλιο στο πρωτοσέλιδό της: «Τι χρειαζόμαστε τα κόμματα αφού έχουμε την Μέρκελ; Αυτή είναι το δέλεαρ. Η μανούλα είναι η καλύτερη. Εμείς γνωρίζουμε τους εαυτούς μας. Εκείνη δεν θα αλλάξει πολύ και δεν χρειάζεται να το κάνει. Ακριβώς επειδή η Μέρκελ είναι τόσο λίγο θεαματική, τόσο διστακτική, πρόδηλα αναποφάσιστη, είναι τόσο πολύ κοντά στον τρόπο που πραγματικά είναι και οι ίδιοι οι Γερμανοί. Οι Γερμανοί εκλέγουν την δική τους εικόνα».

Η παράγραφος εξηγεί το ουσιαστικό μυστήριο τής Μέρκελ ως πολιτικού. Το 2007 η βιογραφία της από τον Gerd Langguth, έγραφε ότι «υπάρχει κάτι σε αυτήν που θυμίζει την σφίγγα... Κανείς δεν έπρεπε να δει πίσω από το προστατευτικό κέλυφος που η ίδια έχει κατασκευάσει γύρω από τον εαυτό της.» Αποκρούει τις προσωπικές ερωτήσεις με ένα αυτοσαρκαστικό ανέκδοτο: Όταν ένας δημοσιογράφος πρόσφατα την ρώτησε πώς κατάφερε να φαίνεται τόσο φρέσκα παρά την εξαντλητική προεκλογική εκστρατεία, του απάντησε, «Ξοδεύοντας μια περιουσία στη γερμανική βιομηχανία καλλυντικών». Αποφεύγει επίσης την παραμικρή νύξη χαρισματικής ρητορείας. Η νικητήρια ομιλία της ήταν χαρακτηριστικά χαμηλών τόνων. Αρνήθηκε να πει το οτιδήποτε για πιθανές συμμαχίες ή μελλοντικά σχέδια. Η πιο συγκεκριμένη οδηγία της προς τους υποστηρικτές της ήταν, απλά, να γιορτάσουν. Δεν ήταν σαφές το βράδυ των εκλογών αν θα προτιμούσε να κρατήσει για τον εαυτό της τα πολιτικά σχέδιά της για τα επόμενα τέσσερα χρόνια ή αν απλά δεν είχε πολιτικά σχέδια να μοιραστεί. Πάντα έτσι ήταν με τη Μέρκελ - όχι ότι οι Γερμανοί φαίνεται να νοιάζονται.

Η Μέρκελ είναι ευρέως αναγνωρισμένη ως μια από τις επιτυχίες τής γερμανικής επανένωσης. Ορμώμενη από την Ανατολικογερμανική πόλη Templin, στο Βραδεμβούργο, επέλεξε να πάει στο πανεπιστήμιο της Λειψίας, γιατί, όπως σημειώνει, «Ήθελα να ξεφύγω από τη μικρή πόλη». Αλλά οι φιλοδοξίες της δεν διοχετεύθηκαν αρχικά προς την πολιτική. Ειδικεύτηκε στην φυσική και, μετά την απόκτηση διδακτορικού διπλώματος στην φυσικοχημεία, πέρασε 12 χρόνια στο Κεντρικό Ινστιτούτο Φυσικοχημείας στο Βερολίνο. Ο συνεργάτης της στο εργαστήριό της την περιέγραψε ως «μια νεαρή επιστήμονα χωρίς αυταπάτες ... ο μόνος ενθουσιασμός που την άγγιξε είχε να κάνει με μοναχικές βόλτες με ποδήλατο στην ύπαιθρο του Βραδεμβούργου».

Τη νύχτα που έπεσε το Τείχος τού Βερολίνου, στις 9 Νοεμβρίου 1989, η Μέρκελ πήγε στο Δυτικό Βερολίνο για να ρίξει μια ματιά, αλλά στη συνέχεια επέστρεψε στο σπίτι της επειδή έπρεπε να ξυπνήσει νωρίς την επόμενη μέρα. Αλλά, σύντομα άρχισε να σκέφτεται την πολιτική και άρχισε να παρακολουθεί τις συνεδριάσεις των διαφόρων νέων κομμάτων που είχαν ξεφυτρώσει σαν μανιτάρια στη νέα Ανατολική Γερμανία. Οι Σοσιαλιστές παραήταν φλύαροι και χρησιμοποιούσαν συχνά το Du (στμ: το «εσύ» αντί του ευγενέστερου «εσείς»), κάτι που την προσέβαλε. Τελικά επέλεξε την Demokratischer Aufbruch (Λαϊκή Αφύπνιση), μια αντιπολιτευτική ομάδα, η οποία υπήρξε μόλις από τον Οκτώβριο του 1989 ως τον Αύγουστο του 1990. Η Μέρκελ προσχώρησε στην DA στα τέλη τού 1989 και έγινε εκπρόσωπός της για τον Τύπο. Ένας φίλος εκείνης της εποχής την περιγράφει ως «αφανή και ταυτόχρονα απαλλαγμένη από οποιονδήποτε πειρασμό να είναι της μόδας». Για κάποιον που νιώθει τόσο άβολα να μιλά για τον εαυτό του, αποδείχθηκε ότι ήταν μια εξαιρετική υπεύθυνη Τύπου - ακριβής και καλά ενημερωμένη για να υπερασπίζεται τους πολιτικούς της συμμάχους.

Τον Δεκέμβριο του 1990, αρκετούς μήνες μετά την επανένωση της Γερμανίας, η Μέρκελ εξελέγη ως Χριστιανοδημοκρατική υποψήφια για να γίνει μέλος τής Γερμανικής Ομοσπονδιακής Βουλής ως εκπρόσωπος τής περιοχής Stralsund -Rügen-Vorpommern, την οποία εκπροσωπεί ακόμα. Αναδύθηκε γρήγορα - μέχρι το 1991, είχε καταφέρει να γίνει υπουργός για τις Γυναίκες και τη Νεολαία, ο νεότερος υπουργός στη γερμανική ιστορία, στα 36 της, και η μόνη Ανατολικογερμανίδα στο υπουργικό συμβούλιο. Όπως πάντα στην άνοδό της στην εξουσία, την είχαν υποτιμήσει.

Η θητεία τής Μέρκελ ως Καγκελαρίου ξεκίνησε το 2005, στην κορυφή ενός «μεγάλου συνασπισμού» με τους Σοσιαλδημοκράτες, ο οποίος μπορούσε να λειτουργήσει επειδή ο οικονομικός συντηρητισμός της είναι ρεαλιστικός και όχι δογματικός. Βασίζεται στην λεγόμενη κοινωνική οικονομία τής αγοράς, η οποία περιορίζει τον φιλελεύθερο, τον υπέρ τής επιχειρηματικής ελευθερίας καπιταλισμό και εξασφαλίζει ότι οι εργαζόμενοι έχουν εκπροσώπηση στις μεγάλες εταιρείες. Μπορεί να ταιριάξει με αρκετά στοιχεία από το Σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα.

Η δημοτικότητα τής Μέρκελ επισκιάζει γενικά εκείνην της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (Christian Democratic Union, CDU). Αυτό συμβαίνει ίσως επειδή έχει ένα ταλέντο να παρακάμπτει την ιεραρχία τού CDU και να μιλάει απευθείας στους ψηφοφόρους. Έχει εισαγάγει αμερικανικού τύπου συναντήσεις στα Δημαρχεία σε όλη την Γερμανία, που είναι γνωστές ως περιφερειακές συνδιασκέψεις, στις οποίες απαντά σε ερωτήσεις από απλούς πολίτες. Ένας δημοσιογράφος περιέγραψε τις διασκέψεις ως «μια ώρα γραφείου με την “μανούλα” τού έθνους». Με την επίμονη δημοτικότητά της στο εσωτερικό, η Μέρκελ μπορεί να παραμένει ανεπηρέαστη από την αντιδημοτικότητά της στο εξωτερικό.