Ο πλέον καταζητούμενος του Κιργιστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο πλέον καταζητούμενος του Κιργιστάν

Η περίεργη περίπτωση του Ευγένιου Γκούρεβιτς
Περίληψη: 

Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, ο Eugene Gourevitch έχει μετατραπεί από κορυφαίος επενδυτικός τραπεζίτης και έμπιστος της άρχουσας οικογένειας της Κιργιζίας σε καταζητούμενο και μετά σε πληροφοριοδότη τού FBI.

Ο PHILIP SHISHKIN είναι συνεργάτης στο Asia Society στην έδρα Bernard Schwartz και πιο πρόσφατα συγγραφέας τού βιβλίου με τίτλο Restless Valley: Revolution, Murder and Intrigue in the Heart of Central Asia [1], από το οποίο είναι προσαρμοσμένο αυτό το κείμενο. Published by Yale University Press. Copyright c 2013 by Philip Shishkin. Με την άδεια του εκδότη.

Από όλες τις ημέρες που θα μπορούσε να αρρωστήσει, αυτή ήταν η χειρότερη δυνατή ημέρα. Ο Ευγένιος Γκούρεβιτς (Eugene Gourevitch), κάποτε κορυφαίος επενδυτικός τραπεζίτης τής Κιργιζίας και έμπιστος της κυβερνώσας οικογένειας, ήταν τώρα ένας καταζητούμενος.

Ήταν άνοιξη του 2010, και η διεφθαρμένη κυβέρνηση του μικρού αυτού έθνους τής Κεντρικής Ασίας είχε μόλις ανατραπεί από μια αιματηρή εξέγερση. Κατά ειρωνικό τρόπο, η ίδια η κυβέρνηση ήταν ένα σάπιο προϊόν ενός προγενέστερου πραξικοπήματος, που από αισιοδοξία κακώς ονομάστηκε ως η «επανάσταση της τουλίπας» το 2005. Αν και η πολιτική αναταραχή συγκλόνισε την χώρα εκ των έσω, το Κιργιζιστάν ανέλαβε έναν υπερμεγέθη ρόλο στην διεθνή σκηνή. Ο πόλεμος στο κοντινό Αφγανιστάν οδήγησε την Ουάσιγκτον να δημιουργήσει μια στρατιωτική βάση δίπλα στο κύριο αεροδρόμιο του Κιργιστάν. Η αμερικανική παρουσία ανησυχούσε την Μόσχα, παλιά αυτοκρατορική προστάτιδα της Κιργιζίας που διατήρησε μια δική της βάση εκεί. Και η γειτονική Κίνα ήταν, επίσης, ανήσυχη για την επέκταση της αμερικανικής επιρροής τόσο κοντά στα σύνορά της.

Τίποτα από αυτά δεν είχε μεγάλη σημασία για τον Γκούρεβιτς. Το κεφάλι του ταλαντευόταν δεξιά-αριστερά καθώς πάλευε να μείνει ξύπνιος στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου που τον φυγάδευε από το Κιργιστάν. Ο Γκούρεβιτς ήταν τόσο άρρωστος που δεν παρατήρησε ούτε ότι το αυτοκίνητο ρολάριζε πέρα από τα σύνορα στο γειτονικό Καζακστάν. Τουλάχιστον, εκεί ήλπιζε ότι κατευθύνεται. Έπρεπε να εμπιστευθεί την συνοδεία του, δύο σκοτεινούς Τσετσένους πράκτορες στους οποίους είχε κάνει μια απλή προσφορά: Θα τον περάσουν λαθραία έξω από την χώρα, και αυτός θα τους πληρώσει. Ακριβώς το πόσο θα καθοριζόταν αργότερα. Ο Γκούρεβιτς δεν ήταν σε θέση να παζαρέψει. Έπρεπε να σώσει τον εαυτό του από τους επαναστάτες που αποδύθηκαν στο κυνήγι των συνεργατών τού πρώην καθεστώτος, ιδιαίτερα εκείνων με γνώση τών οικονομικών υποθέσεων τού ανατραπέντος προέδρου Κουρμανμπέκ Μπακίγεφ και του περιβάλλοντός του. Και ο Γκούρεβιτς ήταν στην κορυφή τού καταλόγου αυτού.

Μόλις δύο μήνες νωρίτερα, ο Γκούρεβιτς ζούσε μια πολύ ωραία ζωή. Πλήρης από μετρητά και διασυνδέσεις, προσωποποιούσε την εικόνα ενός πετυχημένου τραπεζίτη επενδύσεων. Μια κολακευτική τηλεοπτική συνέντευξη από εκείνες τις εποχές έδειχνε έναν Γκούρεβιτς με αυτοπεποίθηση, ντυμένο με σκούρο μπλε κοστούμι, λαμπερή κίτρινη γραβάτα και ασορτί μανικετόκουμπα. Στην κάμερα, ο ίδιος υποτίμησε τις φήμες σχετικά με την φύση του ξεσπάσματος της Κιργιζίας ως «φθόνο τής επιτυχίας μας».

Η πρώτη ρωγμή στην φήμη του εμφανίστηκε τον Μάρτιο του 2010, ένα μήνα πριν από την επανάσταση. Μετά από χρόνια κοσκινίσματος σύνθετων χρηματοοικονομικών συναλλαγών, οι εισαγγελείς στην Ιταλία άσκησαν ποινικές διώξεις εναντίον δεκάδων υπόπτων σε ένα τολμηρό σχήμα που είχε καρπωθεί από το ιταλικό δημόσιο εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια σε παράνομες επιστροφές φόρου. Ο Γκούρεβιτς ήταν μεταξύ των κατηγορουμένων στην υπόθεση της Ιταλίας. Η αντιπολίτευση του Κιργιστάν είχε την τιμητική της. Για χρόνια υπήρχαν ανεπιβεβαίωτες φήμες σχετικά με τα οικονομικά κόλπα τού καθεστώτος Μπακίγεφ. Και τώρα, για πρώτη φορά, θα μπορούσε κανείς να τα φορτώσει όλα σε έναν άνδρα. Και τι βολικός άνθρωπος ήταν: ένας σοβιετο-εβραίος μετανάστης στις Ηνωμένες Πολιτείες, έμπιστος του γιού τού προέδρου, και τώρα κατηγορούμενος ως συνεργάτης τής ιταλικής μαφίας. Ακόμα, στις αρχές τής ηλικίας των 30, ο Γκούρεβιτς είχε ήδη χτίσει ένα ενδιαφέρον βιογραφικό που περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, μια αγχωτική θητεία στα αφρικανικά οικονομικά. Σύμφωνα με τα δικά του λεγόμενα, σύρθηκε σε αντισυμβατικά επιχειρηματικά σχέδια. Ένα από τα πολλά έργα του στην Κιργιζία ήταν να διευθύνει το ύψους 300.000.000 δολαρίων αναπτυξιακό κεφάλαιο της χώρας.

Τώρα, μετά την ανατροπή τού καθεστώτος Μπακίγεφ, ο Γκούρεβιτς βρέθηκε στο στόχαστρο. Πήρε την γυναίκα και την κόρη του και τράπηκαν σε φυγή. Η περιφραγμένη κοινότητά τους είχε γίνει στόχος εκδικητών που αναζητούν τους συνεργάτες τού πρώην καθεστώτος. Μέσω των φρουρών του, ο Γκούρεβιτς κανόνισε να νοικιάσουν ένα διαμέρισμα στο Μπισκέκ, όπου κρύφτηκε η οικογένειά του. Όταν ο Γκούρεβιτς και η σύζυγός του έκαναν ένα γρήγορο ταξίδι στο παλιό νοικιασμένο σπίτι τους για να πάρουν μερικά ρούχα, οικογενειακά άλμπουμ, καθώς και άλλα προσωπικά αντικείμενα, αντιμετώπισαν τον ιδιοκτήτη, ο οποίος, με ένα κυνηγετικό όπλο στο χέρι, τους είπε να φύγουν και να μην ξαναγυρίσουν. «Είναι αστείο σήμερα έστω και να μιλάμε για αυτά τα πράγματα, αλλά κάποιος εκεί έξω στο Μπισκέκ φοράει τα κοστούμια και τις γραβάτες μου», μου είπε ο Γκούρεβιτς.

ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΜΑΤΙ

Ο Γκούρεβιτς είχε σημαντικότερα πράγματα για να ανησυχεί από την απώλεια των ρούχων του. Έπρεπε να φύγει από το Κιργιστάν. Θα ήταν πολύ πιο εύκολο για την γυναίκα και την κόρη του να ξεγλιστρήσουν, επειδή τα ονόματά τους ήταν απίθανο να είναι σε τυχόν σημαντικές διεθνείς μαύρες λίστες. Έτσι ο Γκούρεβιτς πλήρωσε κάποιον με 20 χιλιάδες δολάρια να τις οδηγήσει μέσω τής επίσημης διέλευσης των συνόρων Κιργιζίας-Καζακστάν, όπου τα αμερικανικά διαβατήριά τους σφραγίστηκαν και πήραν με ασφάλεια τον δρόμο τους προς την πρωτεύουσα του Καζακστάν, Αλμάτι, και στη συνέχεια τη Νέα Υόρκη.