Η απατηλή τουρκική δημοκρατία

Αν η υπόθεση Εργκένεκον, το δημοψήφισμα του Σεπτεμβρίου τού 2010 και το (πλέον, αποτυχημένο) τέχνασμα για το σύνταγμα καταδεικνύουν το πώς οι πολιτικοί ηγέτες τής Τουρκίας προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν τους δημοκρατικούς πολιτικούς θεσμούς για τα δικά τους μη δημοκρατικά συμφέροντα, το θεαματικό σκάνδαλο διαφθοράς που συνταράσσει την χώρα αναδεικνύει την βούληση των παικτών να πάνε πέρα από τα όρια των δημοκρατικών θεσμών για να επιτύχουν τους στόχους τους. Αντιμέτωποι με αυξανόμενες κατηγορίες διαφθοράς, ο πρωθυπουργός και το κόμμα του είναι έτοιμοι να παρέμβουν στην έρευνα. Μέσα σε μια εβδομάδα από τις αρχικές επιδρομές τής αστυνομίας σε υψηλού προφίλ και διασυνδεδεμένους με το ΑΚΡ επιχειρηματίες, πολιτικούς, και συγγενείς τους, ο Ερντογάν απέλυσε πάνω από 50 διοικητές τής αστυνομίας και ντετέκτιβς, αποκάλεσε την έρευνα «βρώμικη επιχείρηση», και - ακριβώς όπως έκανε και κατά την διάρκεια των διαδηλώσεων στο πάρκο Gezi την άνοιξη του 2013 - κατηγόρησε για τις ταραχές τους ξένους που ζηλεύουν την επιτυχία τής Τουρκίας. Υπήρξαν επίσης ενδείξεις ότι ο Ερντογάν και το AKP θα ήταν πρόθυμοι να έρθουν σε μια διευθέτηση με τον στρατό, αν τους έδινε ένα πλεονέκτημα έναντι των κοινών πλέον αντιπάλων τους στο κίνημα Γκιουλέν, το οποίο είναι ευρέως ύποπτο ως υπεύθυνο για το ξέσπασμα τού σκανδάλου διαφθοράς.

Με μια κίνηση, ο Ερντογάν πολιτικοποίησε την έρευνα, υπονόμευσε τις συνταγματικές εξουσίες των αστυνομικών και των εισαγγελέων, και εξασφάλισε ότι ο εκλογικός του πυρήνας ποτέ δεν θα αποδεχθεί το αποτέλεσμα της έρευνας, εξαιτίας της επιφυλακτικότητάς του σχετικά με ενδεχόμενη ανάμιξη ξένων. Επιπλέον, με το να διακινεί την ιδέα τής απελευθέρωσης αξιωματικών τού στρατού υπό το πρόσχημα εισαγγελικών (δηλαδή, οπαδών τού Gulen) παραπτωμάτων, ο Ερντογάν αναβίωσε την προοπτική ότι ο τουρκικός στρατός θα μπορούσε και πάλι να διαδραματίσει έναν ρόλο στην πολιτική, αυτή την φορά σε συνεργασία με το AKP. Αυτό θα παραβίαζε τόσο ένα σύνολο κανόνων όσο και επίσημους θεσμούς που ασχολούνται με την κατάλληλη θέση τού στρατού σε μια δημοκρατία που ο Ερντογάν και οι συνεργάτες του στο εσωτερικό τού κόμματος έχουν εργαστεί σκληρά για να ενσωματώσουν στο τουρκικό πολιτικό σύστημα κατά την τελευταία δεκαετία. Τίποτα από αυτά δεν έχει σημασία για τον πρωθυπουργό και τους αρχηγούς των κομμάτων, των οποίων η αφοσίωση στην δημοκρατική αλλαγή εκτείνεται μόνο στο μέτρο που προωθεί τα συμφέροντά τους. Αντιμέτωποι με την πιο σοβαρή πολιτική απειλή στην εποχή τού ΑΚΡ, οι ηγέτες τού κόμματος επιδεικνύουν πλήρη περιφρόνηση του κράτους δικαίου και των υφιστάμενων δημοκρατικών θεσμών τής Τουρκίας.

Μεγάλο μέρος των ανταποκρίσεων και των σχολίων σχετικά με το σκάνδαλο έχει περιγράψει τους οπαδούς τού Fethullah Gulen μέσα στην αστυνομία και στις εισαγγελικές Αρχές ως «λευκούς ιππότες». Αυτό δεν θα πρέπει να αποτελεί πολύ μεγάλη έκπληξη δεδομένης της αδίστακτης προσέγγισης του AKP στην πολιτική, αλλά οι οπαδοί τού Gulen δεν είναι υπεράνω κριτικής. Και αυτοί έχουν καταφύγει σε μη-δημοκρατικά μέτρα για να προσποριστούν πολιτικό όφελος. Μεγάλο μέρος τής παράνοιας που κατέλαβε την Τουρκία χονδρικά μεταξύ τού 2007 και του 2010 στην κορύφωση των ερευνών για τις υποθέσεις Εργκένεκον και Βαριοπούλα ήταν έργο - όπως πολλοί υποπτεύονταν εκείνη την εποχή και όπως φαίνεται να επιβεβαιώνει το σημερινό σκάνδαλο διαφθοράς - των οπαδών τού Gulen εντός τής αστυνομίας και της εισαγγελείας οι οποίοι κατασκόπευαν ανθρώπους που θεωρούνται αντίπαλοι του κινήματός τους. Διάφορες καταγραφές που έχουν έρθει στο φως στο πλαίσιο της έρευνας για δωροληψίες και διαφθορά και ενοχοποιούν το ΑΚΡ, απλώς ενισχύουν την ιδέα ότι, αν και οι οπαδοί τού Γκιουλέν μπορούν να καταθέσουν αξιόπιστους ισχυρισμούς για την προάσπιση του νόμου, κι αυτοί - όπως μια μυθιστορηματική οικογένεια του εγκλήματος - έχουν αναζητήσει την ασφάλεια απέναντι στους για κάποιο χρονικό διάστημα συμμάχους τους. Μπορεί κάλλιστα να ισχύει ότι τα εν λόγω πρόσωπα του ΑΚΡ και οι συνεργάτες τους είναι ένοχοι για τα αδικήματα για τα οποία έχουν κατηγορηθεί, αλλά αυτό δεν μειώνει το γεγονός ότι οι Γκιουλενιστές έχουν προχωρήσει πολύ πέρα από τα όρια του νόμου. Γενικότερα, η συμπεριφορά τους δεν είναι πολύ διαφορετική από του ΑΚΡ.

Παρατηρητές τής τουρκικής πολιτικής σκηνής έφτασαν να θλίβονται για την ανελεύθερη στροφή στα πολιτικά τής Τουρκίας τα τελευταία χρόνια, αλλά το σημερινό σκάνδαλο φωτίζει έναν άλλο τρόπο θεώρησης της δεκαετίας τού ΑΚΡ. Υπήρξαν, χωρίς αμφιβολία, σημαντικές αλλαγές στην τουρκική πολιτική, και ειδικότερα η συμμετοχή νέων και διαφορετικών ομάδων. Την ίδια στιγμή, είναι δίκαιο να πούμε ότι είναι ακόμα πολύ μακριά - όσο ήταν την δεκαετία τού 1990 - από τη δημοκρατία.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140640/steven-a-cook/turkeys-demo...

Συνδέσεις:
[1] http://www.cfr.org/experts/middle-east-israel-egypt-turkey-arab-world/st...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr