Τα πραγματικά συμφέροντα της Γαλλίας στην Αφρική

Η Γαλλία εξακολουθεί να έχει μεγάλα στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα στην Αφρική. Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαρτάται εν μέρει από το αφρικανικό ουράνιο, κυρίως από τον Νίγηρα, για να τροφοδοτήσει τα εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας που παράγουν τα τρία τέταρτα της ηλεκτρικής της ενέργειας. (Αυτός ήταν ένας σαφής, αν και ως επί το πλείστον άγραφος, παράγοντας της συνεχούς μεγάλης κλίμακας δράσης τής Γαλλίας στη γειτονική χώρα τού Νίγηρα, το Μάλι, που έχει επίσης αποθέματα ουρανίου). Η Αφρική παραμένει μια σημαντική αγορά για τα γαλλικά μεταποιητικά προϊόντα και περίπου 240.000 Γάλλοι πολίτες ζουν στην ήπειρο. Και παρ’ όλο που το αποκορύφωμα της γαλλικής ιεραποστολικής δραστηριότητας στην Αφρική έχει περάσει προ πολλού, η Γαλλία έχει διατηρήσει μια συνάφεια με τις αφρικανικές ομάδες που αγκάλιασαν την θρησκεία και τον πολιτισμό της. Η Γαλλία έτεινε κυρίως να στηρίζει τους Χριστιανούς σε συγκρούσεις κατά μήκος των νοτίων διάτρητων συνόρων τού Ισλάμ στην ήπειρο.

Η γαλλική κοινή γνώμη έχει μακρά ιστορία στην υποστήριξη αυτών των στρατιωτικών επιχειρήσεων. Στην εποχή τού ντε Γκωλ, είχαν θεωρηθεί ως ένδειξη ότι η Γαλλία, παρά την ήττα της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την απώλεια της αυτοκρατορίας της, διατήρησε το καθεστώς τής μεγάλης δύναμης. Σήμερα, η υποστήριξη είναι επίσης συνδεδεμένη με την υπερηφάνεια ότι η Γαλλία μπορεί να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στην υπεράσπιση των ανθρωπιστικών αρχών. Βοηθά και το ότι οι ενέργειες ήταν ως επί το πλείστον μικρής κλίμακας, συνήθως περιλαμβάνοντας το πολύ μερικές χιλιάδες στρατιώτες, με μικρό κίνδυνο εκτεταμένων γαλλικών απωλειών. Οι παρεμβάσεις στην Λιβύη και το Μάλι, υποστηρίχθηκαν από πάνω από το 65% του γαλλικού πληθυσμού, κάτι που βοήθησε, τουλάχιστον προσωρινά, να αναβιώσουν τα μελαγχολικά επίπεδα δημοτικότητας του Ολάντ.

Ο Ολάντ έχει απόλυτη επίγνωση των δυσκολιών τού διαχωρισμού των γαλλικών και των ανθρωπιστικών συμφερόντων στην Αφρική. Πολύ περισσότερο από τους προκατόχους του, επεδίωξε ευρεία διεθνή υποστήριξη για τις γαλλικές παρεμβάσεις. Η σημερινή δράση στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία είναι μια περίπτωση που καταδεικνύει αυτό το σημείο. Οι Γάλλοι στρατιώτες υπηρετούν σήμερα μαζί με μια δύναμη της Αφρικανικής Ένωσης που έχει εξουσιοδοτηθεί από το ψήφισμα της 5ης Δεκεμβρίου στο Συμβούλιο Ασφαλείας τού ΟΗΕ. Ο Ολάντ προσπάθησε επίσης, με ελάχιστη επιτυχία, να κάνει τα μέλη τής Ευρωπαϊκής Ένωσης να συμμετάσχουν στην επιχείρηση. (Το Βέλγιο και η Πολωνία προσέφεραν μεταγωγικά αεροπλάνα, η Γερμανία αρνήθηκε κάθε ρόλο). Ο Γάλλος πρόεδρος έλαβε ευρεία αφρικανική υποστήριξη, και δικαιολόγησε την δράση με την καθαρή γλώσσα τής ανθρωπιστικής επέμβασης, υποσχόμενος να «αποκατασταθεί η ασφάλεια ... να προστατευθεί ο άμαχος πληθυσμός και να εξασφαλιστεί η πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια». Και η χώρα χρειάζεται απεγνωσμένα να ληφθούν τέτοια μέτρα. Από τον Μάρτιο, οι μάχες μεταξύ μουσουλμανικών και χριστιανικών πολιτοφυλακών στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία έχουν δημιουργήσει μια ανθρωπιστική κρίση. Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι 639.000 πολίτες της - πάνω από το ένα πέμπτο τού πληθυσμού - έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους.

Ακόμα κι έτσι, ήταν δύσκολο για την Γαλλία να ξεφύγει από το αφρικανικό παρελθόν της. Στα τέλη Δεκεμβρίου, χιλιάδες μέλη τού ανταρτικού κινήματος «Μουσουλμάνοι Seleka» στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία οργάνωσαν μια διαμαρτυρία ενάντια στην επέμβαση, κατηγορώντας ότι η Γαλλία δεν είχε έρθει για να αποκαταστήσει την ειρήνη, αλλά για να καταστείλει την μουσουλμανική μειονότητα της χώρας. Εάν η κατάσταση επιδεινωθεί περαιτέρω, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι η Γαλλία θα πετύχει στο να παίζει τον ρόλο τού ουδέτερου, ανθρωπιστή ειρηνοποιού. Κατηγορίες για νεοαποικιοκρατία έχουν εμφανιστεί και πάλι στα αφρικανικά μέσα ενημέρωσης.

Αναμφισβήτητα, αν η Γαλλία θέλει πραγματικά να καθιερωθεί ως ηγέτιδα στις καθαρά ανθρωπιστικές επεμβάσεις, πρέπει να τις κάνει οπουδήποτε εκτός από την Αφρική, όπου το παρελθόν βαραίνει τόσο πολύ. Αλλά, οι παραδόσεις τού παρελθόντος περιορίζουν και με άλλους τρόπους. Για την Γαλλία, μια μεσαίου μεγέθους δύναμη με πολυετή οικονομικά δεινά και δημοσιονομικές κρίσεις, οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις μπορεί να είναι δυνατές μόνο στην Αφρική. Είναι εκεί όπου η Γαλλία έχει την εμπειρία, την τεχνογνωσία, μακροχρόνιες επαφές (που διευκολύνονται από την γαλλική γλώσσα), καθώς και σημαντικές στρατιωτικές βάσεις. Έτσι, στο άμεσο μέλλον, ανεξαρτήτως των στόχων μιας συγκεκριμένης επιχείρησης, η σφαίρα τής αποτελεσματικής στρατιωτικής δράσης τής Γαλλίας είναι πιθανό να παραμείνει λίγο πολύ εκεί που βρισκόταν τα τελευταία 130 χρόνια: στην πρώην αποικιακή αυτοκρατορία της (και μερικά κράτη που γειτονεύουν με αυτήν). Υπό αυτή την έννοια, οι πρόσφατες παρεμβάσεις τού Ολάντ δεν προοιωνίζονται τίποτα καινούργιο - εκτός, ίσως, από την άποψη που επιφυλάσσουν οι Αμερικανοί για την γαλλική στρατιωτική ανδρεία.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140649/david-a-bell/double-entendre

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr