Το πρώτο πολιτικό στίγμα των Κούρδων τής Συρίας

Θα ήταν παρακινδυνευμένο να πιστέψει κανείς ότι η «Γενεύη-2» θα κατάφερνε να επιλύσει το συριακό πρόβλημα μονομιάς. Ήταν αναμενόμενο το αδιέξοδο στο οποίο κατέληξαν οι συνομιλίες ανάμεσα στους εκπροσώπους τού καθεστώτος Άσαντ και των αραβικών ένοπλων ομάδων της αντιπολίτευσης, δεδομένης της ρευστότητας που επικρατεί στο πεδίο των μαχών. Καμία από τις αντιμαχόμενες πλευρές δεν έχει καταφέρει να αποκτήσει το «πάνω χέρι» στο εσωτερικό τής Συρίας, και ως εκ τούτου, καμία δεν έχει σκοπό να επιδείξει διαλλακτικότητα. Αποτελεί, άλλωστε, δίδαγμα της πείρας ότι ειρηνευτικές συνομιλίες τύπου «Γενεύη-2» ουσιαστικά επικυρώνουν με πολιτικό τρόπο τα στρατιωτικά τετελεσμένα γεγονότα. Με άλλα λόγια, εάν ο συριακός εμφύλιος δεν κριθεί στα πεδία των μαχών, καμία διεθνής ειρηνευτική διάσκεψη δεν προβλέπεται να επιφέρει αφ' εαυτής κανένα αποτέλεσμα ουσίας.

Ανεξαρτήτως, όμως, των απογοητευτικών αποτελεσμάτων των ειρηνευτικών συνομιλιών, αξίζει να επισημανθεί ότι η σημαντικότερη πολιτική εξέλιξη που σημειώθηκε επ' ευκαιρία της «Γενεύης-2» δεν προέρχεται ούτε από το καθεστώς Άσαντ ούτε και από την αραβική αντιπολίτευση.

Μακριά από τα φώτα τής δημοσιότητας και παρά το ότι δεν κατάφεραν να προσκληθούν ως ισότιμοι συνομιλητές και με ξεχωριστό εκπρόσωπο στην Γενεύη, οι Κούρδοι τής Συρίας κατάφεραν να δώσουν το δικό τους πολιτικό στίγμα, δίνοντας το παρών σε αυτήν την τόσο ενδιαφέρουσα χρονική συγκυρία για το μέλλον της χώρας.

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ PYD

Το Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας PYD (Partiya Yekîtiya Demokrat) υπό την ηγεσία τού Salih Muslim και της Asiya Abdullah, επέδειξε αξιοσημείωτη πολιτική κινητικότητα στα τέλη τού 2013, όταν πλέον είχε οριστικοποιηθεί η διεξαγωγή των συνομιλιών στη Γενεύη για τον Ιανουάριο του 2014. Έχοντας υπό τον έλεγχό του ήδη έναν σημαντικό αριθμό αστικών κέντρων με εξαιρετικά υψηλό ποσοστό συμπαγούς κουρδικού πληθυσμού, από τα περίχωρα της πόλης Afrin βορείως του Χαλεπίου, κατά μήκος της τουρκοσυριακής μεθορίου έως και την πόλη Qamishli στα βορειοανατολικά τής χώρας, ελέγχοντας τα σύνορα με το Κουρδικό Βόρειο Ιράκ, το PYD έσπευσε στις τελευταίες μέρες τού 2013 να δημοσιοποιήσει το πρώτο του κείμενο-διακήρυξη, ονοματίζοντάς το ως «τελικό σχέδιο του Κουρδικού Συντάγματος» [1]. Με την κίνηση αυτή οι Κούρδοι τής Συρίας ουσιαστικά απευθύνονταν προς τις ΗΠΑ, την Ρωσία και τα Ηνωμένα Έθνη που προετοίμαζαν την «Γενεύη-2», θέλοντας να καταστήσουν σαφές ότι ο Κουρδικός παράγοντας είναι έτοιμος να πρωτοστατήσει στον σχηματισμό μιας νέας Συρίας, στο πλαίσιο της οποίας ο κουρδικός παράγοντας θα αποκτήσει διακριτή πολιτική και εδαφική οντότητα.

Οι Κούρδοι τής Συρίας υπό την πολιτική ομπρέλα τού PYD, έχουν ήδη δημιουργήσει –αθόρυβα και με σταθερά βήματα- δικό τους στρατό, δική τους αστυνομία και υποτυπώδη διοικητικό μηχανισμό. Παρατηρώντας εκ των υστέρων τις κουρδικές κινήσεις, από την απαρχή τού συριακού εμφυλίου έως σήμερα, η θέση των Κούρδων τής χώρας θυμίζει σε πολλά την ήδη επικρατούσα πολιτική κατάσταση στο Βόρειο Ιράκ: ένα κουρδικό «κράτος εν κράτει» στο πλαίσιο ενός ομοσπονδιακά κατακερματισμένου Ιράκ με μια εν πολλοίς ανίσχυρη κεντρική κυβέρνηση με έδρα την Βαγδάτη. Από την άλλη όμως, ως προς τα όρια της «κουρδικής επικράτειας» εντός τού Συριακού εδάφους και την εν γένει βιωσιμότητα της διοικητικής και στρατιωτικής τους παρουσίας, τίποτα ακόμα δεν έχει κριθεί οριστικά.

Ισραηλινός αναλυτής που μετέβη πρόσφατα στη Βορειοανατολική Συρία του PYD, διαπίστωσε ότι, αν και επισήμως οι Κούρδοι φέρονται να ελέγχουν μια σημαντική λωρίδα γης που εκτείνεται στα βόρεια και δυτικά τής χώρας, τα όρια της κυριαρχίας τους αλλάζουν κυριολεκτικά μέρα με τη μέρα. Μπορεί η δίοδος μεταξύ του Κουρδικού Ιράκ και των βορειοανατολικών συριακών συνόρων να είναι ανοικτή αφ' ενός, αφ' ετέρου, όμως, οι δυνάμεις τού Άσαντ είναι αυτές που ελέγχουν την δίοδο από και προς την πόλη Qamishli, την κωμόπολη της Βορειοανατολικής Συρίας η οποία –σύμφωνα με το «Κουρδικό Σύνταγμα» του PYD- φέρεται ότι θα αποτελέσει την μελλοντική πρωτεύουσα της Κουρδικής αυτόνομης περιοχής.

Η επιλογή τού Qamishli ως «πρωτεύουσας» της κουρδικής αυτόνομης περιοχής σε συνάρτηση με την ανεκτικότητα που επιδεικνύει το καθεστώς Άσαντ με το να μην αποκλείει τους οδικούς άξονες που συνδέουν την πόλη με την υπόλοιπη χώρα, αποτελεί μια από τις πολλές ενδείξεις ότι οι σχέσεις τού PYD με το καθεστώς Άσαντ είναι σαφώς ομαλότερες σε σύγκριση με τον σφοδρό ένοπλο αγώνα που μαίνεται ενάντια στις δυνάμεις τής αραβικής αντιπολίτευσης. Από την άλλη, η σχετική ανεκτικότητα που επιδεικνύει το καθεστώς Άσαντ προς τους Κούρδους πρωτίστως σημαίνει ότι ο συριακός στρατός κατά την παρούσα χρονική συγκυρία είναι περισσότερο απασχολημένος με την ισλαμιστική αραβική αντιπολίτευση παρά με τις αυτονομιστικές επιδιώξεις τού PYD και του κουρδικού στοιχείου εν γένει. Αντίστοιχα, όλα δείχνουν ότι ο σημαντικότερος ενδοσυριακός αντίπαλος των Κούρδων είναι οι αραβικές ανταρτικές ομάδες τής αντιπολίτευσης, οι οποίες, όμως, και αυτές είναι περισσότερο απασχολημένες με το καθεστώς Άσαντ.

Δεδομένων των ανωτέρω, οι Κούρδοι της Συρίας φαίνεται πως αυτήν ειδικά την περίοδο έχουν το περιθώριο να αποφεύγουν να βρίσκονται στο επίκεντρο των συγκρούσεων και να σχεδιάζουν την πολιτική τους θέση στην «επόμενη μέρα» τής Συρίας.

ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΤΩΝ ΚΟΥΡΔΩΝ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ