Η νέα εικόνα των συγκρούσεων στην Αφρικανική ήπειρο

Υπάρχουν νέες ελπίδες, όμως: οι προσπάθειες για να τερματιστεί η τρομακτική βία στο Κονγκό, το θέατρο των πιο θανατηφόρων συγκρούσεων στον κόσμο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχουν κάνει επιτέλους πρόοδο. Από τα μέσα τής δεκαετίας τού 1990, οι διαδοχικές συγκρούσεις έχουν δημιουργήσει πρόβλημα και στο ανατολικό τμήμα τής χώρας. Το 1998, η εισβολή της Ρουάντας και της Ουγκάντας ξεκίνησαν αυτό που έγινε γνωστό ως ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος της Αφρικής, με εννέα γειτονικές χώρες να συμμετέχουν. Οι υποστηριζόμενες από την Ρουάντα και την Ουγκάντα εξεγέρσεις μαστίζουν έκτοτε το ανατολικό Κονγκό, σκοτώνοντας περισσότερους από πέντε εκατομμύρια ανθρώπους. Μετά από χρόνια ατελέσφορης ειρηνευτικής διαδικασίας και αναποτελεσματικών προσπαθειών διατήρησης της ειρήνης, μια αφρικανική περιφερειακή πρωτοβουλία, που υποστηρίζεται από την απεσταλμένη του ΟΗΕ, Mary Robinson, και τον απεσταλμένο των ΗΠΑ, Russ Feingold, κατάφερε να βοηθήσει να επέλθει η ήττα μιας εκ των πιο ολέθριων περιφερειακών πολιτοφυλακών, της M23, στο τέλος του 2013.

Η προσέγγιση αυτή είχε ουσιαστικά τρία σκέλη. Πρώτον, ο ΟΗΕ ενίσχυσε μια υπάρχουσα ειρηνευτική αποστολή με την ανάπτυξη της λεγόμενης Πολεμικής Ταξιαρχίας Παρέμβασης (Force Intervention Brigade) - 3.000 Αφρικανοί στρατιώτες οι οποίοι είχαν το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν θανάσιμη βία και βοήθησαν τον στρατό τού Κονγκό σε μια σειρά από νικηφόρες μάχες κατά του M23. Δεύτερον, μετά την στρατιωτική προσπάθεια ακολούθησε μια σειρά δράσεων που έχουν σχεδιαστεί για να «στεγνώσουν» την διεθνή αγορά από τα λεγόμενα ορυκτά του πολέμου, τα οποία χρηματοδοτούν τις ένοπλες ομάδες στο Κονγκό. Πολλές εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Apple, Hewlett-Packard, Intel και Motorola Solutions εργάστηκαν για την μεταρρύθμιση των διεθνών αλυσίδων εφοδιασμού που επέτρεπαν σε παράνομα εξορυχθέντα ορυκτά να εμπορεύονται στις παγκόσμιες αγορές και να καταλήγουν σε κινητά τηλέφωνα και σε υπολογιστές σε όλο τον κόσμο. Η νομοθεσία τού Κογκρέσου και οι πρωτοβουλίες των επιχειρήσεων έχουν μειώσει δραματικά τα διαθέσιμα χρήματα στις ένοπλες ομάδες, όπως το M23, οι οποίες στο παρελθόν χρηματοδοτούνταν από το λαθρεμπόριο ορυκτών και άλλων φυσικών πόρων. Τέλος, οι Ηνωμένες Πολιτείες και ορισμένες άλλες χώρες πίεσαν αποτελεσματικά τον κύριο εξωτερικό χορηγό τού M23, τον πρόεδρο της Ρουάντα, Paul Kagame, να αποσύρει την υποστήριξή του προς την ομάδα.

Σήμερα, απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για να προχωρήσει η χώρα προς τα εμπρός. Η έμφαση στην υποχρέωση λογοδοσίας έχει προσδώσει στην ειρηνευτική αποστολή ασυνήθιστη αξιοπιστία: ο ηγέτης του M23, Bosco Ntaganda, κρατείται τώρα στην Χάγη, ο πολέμαρχος του Κονγκό Germain Katanga έχει ήδη διωχθεί εκεί για εγκλήματα πολέμου, και τα τοπικά δικαστήρια έχουν δικάσει αξιωματικούς τού στρατού τού Κονγκό για μαζικούς βιασμούς. Το κοινοβούλιο του Κονγκό έχει συζητήσει την δημιουργία ενός δικαστηρίου με «μεικτή σύνθεση», φέρνοντας μαζί τοπικούς και διεθνείς νομικούς να ασχοληθούν με τον τεράστιο αριθμό των φρικαλεοτήτων που έχουν διαπραχθεί στο πλαίσιο του πολέμου. Και η διεθνής οικονομική στήριξη για την κοινωνία των πολιτών τού Κονγκό έχει αυξηθεί, όπως και οι εγχώριες ανάγκες για μεταρρύθμιση στην κυβέρνηση και τον στρατό.

Αν αυτή η προσέγγιση αποδώσει τελικά καρπούς στο Κονγκό, θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως πρότυπο για την ειρήνευση και τις διαμεσολαβητικές προσπάθειες αλλού, συμπεριλαμβανομένων της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας και των -κουρασμένων από τον πόλεμο- δύο Σουδάν. Όπως έχει συμβεί στο Κονγκό, ωστόσο, η μελλοντική επιτυχία θα απαιτήσει συντονισμένη προσπάθεια εκ μέρους των διπλωματών, των ειρηνευτικών δυνάμεων, των πολυεθνικών εταιρειών, της κοινωνίας των πολιτών και των διεθνών ηγετών. Για τα εκατομμύρια των ευάλωτων Αφρικανών που υποφέρουν από αδυσώπητη βία, όμως, όσο περισσότερο οι κατεστημένες διαδικασίες ειρήνευσης παραμένουν αδιαμφισβήτητες, τόσο περισσότερη καταστροφή, εκτοπίσεις και θάνατο θα δουν στα επόμενα χρόνια.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141027/john-prendergast/the-new-f...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr