Το Σότσι στην ρωσική φαντασία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το Σότσι στην ρωσική φαντασία

Όνειρα για υγεία και μεγαλείο, από τον Στάλιν ως τον Πούτιν
Περίληψη: 

Για τους Ρώσους, το Σότσι πάντα συμβόλιζε τα επιτεύγματα της σοβιετικής εξουσίας, στρέφοντας μια οπισθοδρομική κοινωνία έξω από την φτώχεια μέσω του σοσιαλισμού και της εκβιομηχάνισης. Όμως, παρά την εντολή της για ισοτιμία - ένα μέρος όπου αποκαθίσταται η ικανότητα των σοβιετικών πολιτών να εργάζονται - η πόλη παρέμεινε η «παιδική χαρά» των ολίγων μιας ελίτ. Με την Ολυμπιακή φλόγα πλέον να έχει σβήσει, αυτό θα είναι πιο αληθινό από ποτέ.

Η DIANE P. KOENKER είναι καθηγήτρια και πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Illinois. Είναι η συγγραφεύς, πιο πρόσφατα, του βιβλίου με τίτλο Club Red: Vacation Travel and the Soviet Dream.

28032014-1.jpg

Ο Σεργκέι Κίροφ και ο Ιωσήφ Στάλιν στο Σότσι, το 1934. (Wikimedia Commons)

«Η Ρωσία έχει επιστρέψει», ή τουλάχιστον αυτό είναι που θα έπρεπε να σκεφτεί κανείς, βλέποντας τους Ολυμπιακούς Αγώνες τού Σότσι το 2014 κατά την διάρκεια των τελευταίων εβδομάδων. Για να το αποδείξει, η Ρωσία ξόδεψε 51 δισεκατομμύρια δολάρια για τους πρώτους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες που διοργανώθηκαν σε μια υποτροπική κλιματική ζώνη και έκανε μεγάλες προσπάθειες για να επιδείξει τον ρωσικό πολιτισμό, την πολυμορφία, τον πλούτο, το ταλέντο και την έπαρση κατά την ασταμάτητη κάλυψη τού Ολυμπιακού μεγα-γεγονότος. Παρά το ότι η τοποθεσία μπορεί να φαινόταν παράξενη, δεν είναι τυχαίο ότι η πόλη-θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας, Σότσι, επιλέχθηκε για να φιλοξενήσει έναν τέτοιον πολυδάπανο εορτασμό τής επιστροφής τής Ρωσίας ως παγκόσμιας δύναμης.

Για την Ρωσία, το Σότσι συμβολίζει τα επιτεύγματα της σοβιετικής εξουσίας, που τράβηξαν μια οπισθοδρομική κοινωνία από την φτώχεια μέσω του σοσιαλισμού, της εκβιομηχάνισης και του απολυταρχισμού. Ο Σοβιετικός ηγέτης Ιωσήφ Στάλιν έτυχε να αρέσκεται να κάνει τις διακοπές του εκεί, και αρχής γενομένης από το 1933, ενέκρινε μαζικές κρατικές επενδύσεις σε ιατρικές εγκαταστάσεις, πολιτιστικά κέντρα και υποδομές για να μετατρέψει την πόλη από έναν βάλτο ελονοσίας σε έναν πρότυπο τόπο «ιατρικής» αναψυχής και στοχευμένου παιχνιδιού. Στην Σοβιετική φαντασία, τα μαρμάρινα σανατόρια του θερέτρου υγείας τού Σότσι ήταν επιτομή τής καλής ζωής, και η υπόσχεση που κατοχυρώθηκε στο Σοβιετικό Σύνταγμα του 1936 ήταν ότι κάθε πολίτης απολαμβάνει το δικαίωμα για διακοπές. Από το 1980, όλοι γνώριζαν το ρητό, «Ο καθένας πρέπει να επισκεφθείτε Σότσι, έστω και φορά στη ζωή του».

Με το να διοργανώσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σότσι, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει αναβιώσει την εικόνα τής πόλης ως ναό τής ρωσικής ευεξίας και δύναμης. Η πρωτοφανείς επενδύσεις του είναι ένα στοίχημα ότι το Σότσι τον εικοστό πρώτο αιώνα θα γίνει μια πραγματικά παγκόσμιας κλάσης βιτρίνα για να ανταγωνιστεί τα αλπικά θέρετρα και τη μεσογειακή Ριβιέρα, ένας αναγνωρισμένος διάδοχος του παρελθόντος μεγαλείου τής Ρωσίας.

ΕΙΣ ΥΓΕΙΑΝ

Πριν το Σότσι γίνει της μόδας, οι Ρώσοι και οι Σοβιετικοί παραθεριστές προτιμούσαν τα βουνά για τις διακοπές τους. Ο απίστευτα γραφικός Βόρειος Καύκασος, μια περιοχή γεμάτη με ιαματικές πηγές μεταλλικών νερών, προσέλκυε στελέχη τού κόμματος και στρατιωτικούς σε πόλεις όπως το Kislovodsk και το Piatigorsk, αναπαράγοντας τον πολιτισμό αναψυχής τού δέκατου ένατου αιώνα, με έναν πιο προλεταριακό προϋπολογισμό. Ωστόσο, όπως και αλλού στην Ευρώπη, οι θαλάσσιες ακτές που κάποτε αποφεύγονταν ως τόποι ναυαγίων και κινδύνου από καταιγίδες, προέκυψαν κατά τον εικοστό αιώνα ως ζώνες αναψυχής. Το δέλεαρ της θάλασσας άρχισε να προσελκύει πιο δυνατά από όσο τα μεγαλειώδη βουνά, και οι διακοπές που συνδυάζουν το τραχύ τοπίο με την δροσιά της θάλασσας και το αλμυρό νερό, έγιναν οι ιδανικές.

Στα μεταπολεμικά χρόνια, λοιπόν, η σοβιετική κυβέρνηση έκανε περαιτέρω επενδύσεις για να επεκτείνει τις εγκαταστάσεις για παραθαλάσσιες διακοπές, και από την δεκαετία τού 1960, οι Σοβιετικοί παραθεριστές μπορούσαν να προσβλέπουν σε ένα παραθαλάσσιο ταξίδι είτε στην χερσόνησο της Κριμαίας, κατά μήκος τής δυτικής ακτής τής Μαύρης Θάλασσας, από την Αζοφική Θάλασσα στα βόρεια προς τα γεωργιανά σύνορα με την Τουρκία στα νότια, ή ένα από τα νέα θέρετρα της Βαλτικής Θάλασσας στην Λετονία και την Λιθουανία. Την ίδια δεκαετία, οι Σοβιετικοί ταξιδιώτες άρχισαν να συρρέουν στα σύγχρονα και φιλικά προς τον καταναλωτή παραλιακά θέρετρα της σοσιαλιστικής Βουλγαρίας και της Ρουμανίας.

Ωστόσο, το πατρονάρισμα του Στάλιν εγγυόταν ότι το Σότσι θα αναδυθεί ως η κορυφαία σοσιαλιστική βιτρίνα τής χώρας, ένα σοβιετικό δημιούργημα που δεν χρωστούσε τίποτα στο τσαρικό παρελθόν. Υπό την καθοδήγηση του Στάλιν, τεράστια έργα δημιούργησαν ένα μνημείο στην σοσιαλιστική νεωτερικότητα. Μια ευρεία δεντρόφυτη λεωφόρος, η Stalin Prospect (τώρα Resort Prospect), αντικατέστησε τον στενό, γεμάτο στροφές δρόμο κατά μήκος τής ακτής. Ένα ανάχωμα φυτεμένο με κυπαρίσσια, φοίνικες, μανόλιες, και άλλα ανθοφόρα δέντρα αναδύθηκε από τις στενές βοτσαλωτές παραλίες. Εν τω μεταξύ, οι κορυφαίοι αρχιτέκτονες της χώρας δάνειζαν τις δεξιότητές τους για τον σχεδιασμό νέων σανατόριων και δημόσιων κτηρίων. Το σανατόριο Κεντρικός Κόκκινος Στρατός, χτισμένο σε στυλ κονστρουκτιβιστικό, έγινε το σύμβολο του σύγχρονου Σότσι, «όχι ζωή, παράδεισος», όπως μια συνεπαρμένη εργαζόμενη έγραψε στους συντρόφους της πίσω στην πατρίδα, το 1936. Αυτό δεν προοριζόταν να είναι ένα μέρος για διασκέδαση, αλλά για σκόπιμη ιατρική φροντίδα. Οι Σοβιετικές διακοπές αποκαθιστούσαν την ικανότητα του Σοβιετικού πολίτη να συμβάλει τα μέγιστα στην οικονομία. Ήλιος, θάλασσα, ιαματικά λουτρά, και θεραπευτικές βόλτες, όλα απαιτούσαν συνταγή κάποιου γιατρού από το θέρετρο.

Όπως ο Στάλιν, ο διάδοχός του, Λεονίντ Μπρέζνιεφ, πήγαινε τακτικά στα ιαματικά λουτρά τού Σότσι για θεραπεία και ανάπαυση. Μέχρι τότε, η φήμη τής πόλης για ιατρικά θαύματα αποτελούσε θρύλο. Ένας πρώην υπάλληλος υπενθύμισε πως, στις αρχές τού 1980, ο Μπρέζνιεφ ήταν τόσο αδύναμος που δεν μπορούσε να ανέβει τις σκάλες του κτιρίου των λουτρών χωρίς υποστήριξη. Ωστόσο, ο ίδιος εμφανιζόταν από τα λουτρά λίγες ώρες αργότερα σε θέση να περπατά μόνος του, μέχρι που έκανε και μια χορευτική φιγούρα προς τέρψιν τού προσωπικού που τον θαύμαζε. (Ο Πούτιν έχει εδραιώσει την λατρεία τού Σότσι περνώντας τα καλοκαίρια του σε ένα υπέροχο νέο προεδρικό μέγαρο εκεί και τους χειμώνες στις πίστες τού σκι τού κοντινού Krasnaya Polyana).