Η καλύτερη ελπίδα τής Ουκρανίας

Η αναταραχή που εκτυλίσσεται στην Ουκρανία παρέχει όντως στον λαό τής Ουκρανίας την ευκαιρία να κάνει την χώρα του ένα καλύτερο μέρος. Ιστορικά, κάθε μια από τις τρεις προϋποθέσεις - μια νέα, μεταβατική κυβέρνηση, τρομερές οικονομικές προκλήσεις, και η απειλή τής μαζικής εξέγερσης – οδηγεί σε μια στροφή προς μια πιο ελεύθερη, πιο δημοκρατική, διαφανή και υπεύθυνη κυβέρνηση, ελκυστική για τους πολίτες, τους ηγέτες, και τον πυρήνα των οπαδών τους. Η Ουκρανία είναι στην ασυνήθιστη κατάσταση να αντιμετωπίζει και τις τρεις συνθήκες δια μιας. Αλλά για να μετατρέψουν την ευκαιρία σε πραγματικότητα και να προωθήσουν μια πραγματικά ελεύθερη, δημοκρατική και ευημερούσα κοινωνία, οι ηγέτες τής χώρας, καθώς και οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει να συμμετάσχουν στις βέλτιστες πρακτικές τού εκδημοκρατισμού. Αυτό σημαίνει ότι ένα ανεξάρτητο δικαστικό σύστημα που επιβάλλει την ελευθερία τού λόγου, την ελευθερία τού Τύπου, την ελευθερία τού συνέρχεσθαι, και ανταγωνιστικές -όχι μόνο ελεύθερες και δίκαιες- εκλογές στις οποίες η εναλλαγή στην εξουσία να είναι πιθανή. Η καθιέρωση αυτών των δημοκρατικών θεμελίων θα συναντήσει πολιτική αντίσταση. Οι ηγέτες προτιμούν πολιτικούς κανόνες και θεσμούς που τους μονώνουν από την ήττα. Αλλά τις περισσότερες φορές, κάνουν τις σωστές επιλογές όταν οι περιστάσεις υπαγορεύουν ότι ο εκδημοκρατισμός είναι η καλύτερη ευκαιρία τους για να παραμείνουν στην εξουσία.

Στην Ουκρανία, φυσικά, υπάρχει ένα πρόβλημα: μια «αρκούδα στο δάσος», με τη μορφή τής ρωσικής παρέμβασης. Αλλά στην προσπάθεια της Ουκρανίας να γίνει μια λειτουργική δημοκρατία, αυτές οι μεταρρυθμίσεις είναι επίσης η καλύτερη άμυνα κατά της Ρωσίας, επειδή θα δώσει στους Ουκρανούς που κλίνουν υπέρ τής Ρωσίας συμμετοχή στην κυβέρνηση στο Κίεβο, εξουδετερώνοντας έτσι τα ήδη αδύναμα ρωσικά επιχειρήματα υπέρ τής παρέμβασης. Μέχρι στιγμής, ωστόσο, η ΕΕ και η κυβέρνηση Ομπάμα φαίνονται διατεθειμένοι να παρέχουν μόνο οικονομική βοήθεια στην κυβέρνηση της Ουκρανίας – αλλά με έναν ασύνετο τρόπο που δεν θα προωθήσει μια λύση για τα βαθύτερα πολιτικά προβλήματα της Ουκρανίας. Η οικονομική βοήθεια θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως «καρότο» για να κάνει τους ηγέτες τής Ουκρανίας να επεκτείνουν τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των ρωσόφωνων Ουκρανών σε μια μεταρρυθμισμένη Ουκρανία.

ΟΤΑΝ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Η ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Ο χαρακτηρισμός των κυβερνήσεων είναι συχνά μια άσκηση ρητορικής. Ο αρχετυπικός δημοκρατικός ηγέτης εξασφαλίζει την εξουσία κερδίζοντας την υποστήριξη πάρα πολλών ψηφοφόρων σε έναν ανταγωνισμό πολιτικών ιδεών. Ο αρχετυπικός αυτοκράτορας κερδίζει παρέχοντας σε μια μικρή ομάδα κρίσιμων υποστηρικτών - συνήθως γραφειοκράτες σε θέσεις-κλειδιά, στρατιωτικούς ηγέτες, και, μερικές φορές, σε μέλη τής οικογένειας - πρόσβαση σε αρκετό πλούτο ώστε να μένουν πιστοί στην ηγεσία και να παραμένουν πρόθυμοι να κρατήσουν τις μάζες καταπιεσμένες. Στην πραγματικότητα, όλα τα θεσμικά όργανα διακυβέρνησης βρίσκονται κάπου μεταξύ αυτών των δύο άκρων. Αυτό που έχει την μεγαλύτερη σημασία στην δημιουργία ευημερούντων, ελεύθερων, και παραγωγικών κοινωνιών είναι ο αριθμός των ανθρώπων από τους οποίους εξαρτώνται οι ηγέτες. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ουκρανία, παρά την αστάθειά της, έχει μια μεγάλη ευκαιρία.

Η αληθινή δημοκρατία είναι το σύνολο των κανόνων διακυβέρνησης σύμφωνα με τους οποίους οι νικητές χρειάζονται την υποστήριξη πολλών ανθρώπων, δεν είναι απλά ένα σύστημα στο οποίο συμβαίνουν εκλογές. Το να διατηρηθεί η εξουσία κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι εξαιρετικά δύσκολο - περιλαμβάνει μια αδυσώπητη μάχη για καλές πολιτικές ιδέες και συχνές πολιτικές εναλλαγές. Σχεδόν όλοι οι ηγέτες, αν αφεθούν να κάνουν ό,τι θέλουν, προτιμούν να περιορίζουν τον πολιτικό ανταγωνισμό, έτσι ώστε η επιβίωσή τους να εξαρτάται από μια μικρότερη ομάδα υποστηρικτών. Αλλά στην Ουκρανία, οι εξαιρετικές περιστάσεις που κάνουν τους ηγέτες να θέλουν πραγματικά να εκδημοκρατίσουν, είναι παρόντες: η κυβέρνηση είναι νέα, χρεοκοπημένη, και αντιμετωπίζει μαζικές διαδηλώσεις.

Πρώτον, όταν μια νέα κυβέρνηση έρχεται στην εξουσία, είναι δύσκολο να ξεχωρίσουν οι αληθινοί δημοκράτες από τους επίδοξους δικτάτορες. Αυτοί που θέλουν να γίνουν μονοκράτορες συχνά προσποιούνται ότι είναι φιλελεύθεροι μεταρρυθμιστές στο πρώτο έτος περίπου τόσο στην εξουσία, μέχρι να εδραιώσουν την κυριαρχία τους και, κυρίως, τον έλεγχό τους στην οικονομία. Κατά την διάρκεια αυτής της μεταβατικής περιόδου, όμως, υπάρχει μια ευκαιρία για τους μεταρρυθμιστές να «κλειδώσουν» συνθήκες καλύτερης διακυβέρνησης, αλλά μόνο αν τα σωστά θεσμικά όργανα έχουν τοποθετηθεί καλά, έτσι ώστε να είναι εξαιρετικά δύσκολο να γκρεμιστούν αργότερα.

Δεύτερον, οι κυβερνήσεις αναζητούν συχνά ξένη βοήθεια όταν έρχονται αντιμέτωπες με την οικονομική κατάρρευση. Οι χορηγοί έχουν τεράστια επιρροή σε ηγέτες που είναι απελπισμένοι για χρήματα, αλλά πολύ συχνά δέχονται υποσχέσεις για μεταρρυθμίσεις αντί να επιμένουν για τις μεταρρυθμίσεις ως προϋπόθεση για την χορήγηση ενίσχυσης. Μόλις η κατάσταση έκτακτης ανάγκης τελειώσει, αυτές οι υποσχέσεις γενικώς αξίζουν ελάχιστα, δεδομένου ότι προσκρούουν στις δυσκολίες τής εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων. Οι μεταρρυθμίσεις αυξάνουν τον κίνδυνο, για παράδειγμα, ενός πραξικοπήματος από πυλώνες που αντιμετωπίζουν με μια απώλεια επιρροής. Η οικονομική βοήθεια θα πρέπει ως εκ τούτου να είναι «δεμένη» από την αρχή με αυστηρές προϋποθέσεις πολιτικών επιδόσεων που να δείχνουν ότι η ηγεσία είναι διατεθειμένη να βάλει την δική της εξουσία σε κίνδυνο. Αν οι ηγέτες δεν διακινδυνεύσουν πραγματικό εκδημοκρατισμό όταν χρειάζονται οικονομική βοήθεια, σίγουρα δεν θα τον εφαρμόσουν όταν δεν την χρειάζονται.