Προσοχή στα «κενά» τής ΕΕ

Την ίδια ώρα, οι Βρυξέλλες πρέπει να δείξουν μεγαλύτερη ταπεινοφροσύνη στην πολιτική τους ατζέντα. Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν σε μεγάλο βαθμό χρησιμοποιήσει την «περισσότερη Ευρώπη» ως την προεπιλεγμένη τους απάντηση απέναντι σε κάθε ερώτημα. Το μέτρο τής επιτυχίας για τις χώρες που ασκούν την εκ περιτροπής προεδρία τής ΕΕ έχει την τάση να είναι το πόσες οδηγίες εκδόθηκαν κατά τους έξι μήνες τής παρουσίας τους στο πηδάλιο της Ένωσης. Και κάθε φορά που αντιμετωπίζουν αμφιβολίες σχετικά με την αποστολή τους, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν την δυνατότητα να επισημαίνουν την αναμφισβήτητα ντετερμινιστική ρήτρα στην συνθήκη της ΕΕ που δεσμεύει τα μέλη της σε μια «διαρκώς στενότερη ένωση». Αλλά αυτή η στάση γίνεται ολοένα και πιο αυτοκαταστροφική. Ο Mats Persson, ο διευθυντής τής Open Europe, μιας δεξαμενής σκέψης στο Λονδίνο, υποστηρίζει ότι αν οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι αντιμετωπίζουν πάντα την επιλογή μεταξύ «περισσότερης Ευρώπης» και «καθόλου Ευρώπης», τότε «αργά ή γρήγορα, θα επιλέξουν το τελευταίο». Τα αποτελέσματα από τις εκλογές τού Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου φαίνεται να επιβεβαιώνουν ακριβώς αυτό.

Έτσι, το κλειδί για να κερδίσει τους πολίτες θα είναι το να κάνει λιγότερα, αλλά να τα κάνει καλύτερα. Πράγματι, στις Βρυξέλλες θα πρέπει να είναι πιο ανήσυχοι σχετικά με την δημιουργία προσδοκιών στις οποίες δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν. Οι αξιώσεις να υπάρχει μια πραγματικά κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας, για παράδειγμα, φαίνεται ανόητη δεδομένου ότι τα μέλη της είναι τόσο εμφανώς διχασμένα σε σημαντικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένου του πώς να ασχοληθούν με την ρωσική επιθετικότητα. Θα ήταν καλύτερα για την ΕΕ να θέσουν περιορισμένους στόχους και στην συνέχεια να προσπαθήσουν για την επίτευξη τους - όπως το έκαναν και στην κατάργηση των τελών περιαγωγής για τις κλήσεις κινητής τηλεφωνίας σε όλη την ήπειρο.

Ευτυχώς, η Γαλλία και η Γερμανία, οι ιστορικές ατμομηχανές τής ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, φαίνονται αμφότερες να δέχονται ότι η ΕΕ είναι ένοχη νομοθετικής υπερανάπτυξης. Ηχώντας παράξενα όμοια με τον Βρετανό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ χρησιμοποίησε ένα τηλεοπτικό διάγγελμά του προς το έθνος στις 26 Μαΐου για να υποστηρίξει ότι η Ένωση «θα πρέπει να είναι περισσότερο εστιασμένη στις προτεραιότητές της, να δείχνει μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα όπου αυτό είναι αναγκαίο, και να μην προσθέτει βάρη στα πράγματα όπου δεν είναι αναγκαίο». Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, έγραψε ότι οι Βρυξέλλες «δεν θα πρέπει άκριτα να επιδιώξουν περισσότερη Ευρώπη» σε ένα άρθρο του στην εφημερίδα Die Welt στις 29 Μαΐου.

Η ΕΕ μπορεί να πάρει μερικά συγκεκριμένα μέτρα για να καταστήσει την Ευρώπη πιο ευέλικτη και λιγότερο υπερκινητική. Πρώτον, όταν οι αρχηγοί κρατών προχωρήσουν στην επόμενη αλλαγή τής συνθήκης τής ΕΕ, θα πρέπει να αφαιρέσουν την ρήτρα τής «διαρκώς στενότερης Ένωσης» - ή τουλάχιστον να δώσουν στα κράτη-μέλη την δυνατότητα να αποχωρήσουν από αυτήν. Το «βιβλίο των κανόνων» τής ΕΕ θα πρέπει επίσης να επικαιροποιηθεί για να δηλώσει ότι η Ένωση μπορεί να ενεργεί μόνο όταν υπάρχουν εμφανείς λόγοι για κάτι τέτοιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι αμφίβολο αν το μοιράζει χρήματα σε πλούσιες χώρες τής ΕΕ, έτσι ώστε να μπορούν να χρηματοδοτούν έργα στις φτωχότερες περιοχές τους – κάτι που είναι η συνήθης πρακτική τώρα - θα πληρεί αυτό το κριτήριο. Εάν το Βέλγιο, για παράδειγμα, θέλει να αναπτύξει την υποβαθμισμένη περιοχή κοντά στο κανάλι των Βρυξελλών, πρέπει να το κάνει με τα χρήματα των Βέλγων φορολογουμένων, όχι με τα 200 εκατομμύρια ευρώ (272 εκατ. δολ.) που του χορήγησε η Επιτροπή τον Μάιο. Ομοίως, δεν υπάρχει καμιά λογική αιτία οι Γάλλοι αγρότες να επιδοτούνται από τους Φινλανδούς φορολογούμενους ή η ΕΕ να λέει στους Βρετανούς γιατρούς το πόσες ώρες μπορούν να δουλεύουν κάθε εβδομάδα. Κατ’ ελάχιστον, η Επιτροπή θα πρέπει να σταματήσει να θεσμοθετεί κανόνες - όπως ο ματαιωθείς νόμος που απαιτεί να σερβίρεται το ελαιόλαδο στα εστιατόρια σε ατομικά σφραγισμένα μίνι μπουκάλια - που δίνουν την εντύπωση ενός αδιάκριτου Ευρωπαίου αξιωματούχου ο οποίος επιμελείται περιττές ρυθμίσεις.

Τέλος, η ΕΕ πρέπει να βελτιώσει την λογοδοσία της. Τα διοικητικά όργανα της Ένωσης έχουν συσσωρεύσει τεράστιες εξουσίες κατά την διάρκεια των τελευταίων 25 ετών. Αλλά αυτό έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό χωρίς να ερωτηθεί ο λαός - κανείς δεν ρώτησε τους Γερμανούς αν ήθελαν να εγκαταλείψουν το αγαπημένο τους γερμανικό μάρκο υπέρ τού ευρώ - ή με το να αγνοείται όταν δίνει την λάθος απάντηση. (Απλά ρωτήστε τους Ιρλανδούς, οι οποίοι καταψήφισαν την τρέχουσα Συνθήκη της Λισαβόνας το 2008 και κλήθηκαν να ψηφίσουν ξανά έναν χρόνο αργότερα). Ο καλύτερος τρόπος για να εξασφαλιστεί ότι οι Βρυξέλλες είναι σε μεγαλύτερη αρμονία με τους Ευρωπαίους είναι να δίνουν στους ψηφοφόρους λόγο για το ποιος είναι επικεφαλής τής Επιτροπής, του εκτελεστικού οργάνου τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τούτο είναι μια από τις ευτυχείς καινοτομίες τής Συνθήκης τής Λισαβόνας, που ψηφίστηκε το 2009, η οποία επιμένει ότι οι ηγέτες τής ΕΕ πρέπει να «λαμβάνουν υπόψη» τους τα αποτελέσματα των εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά την επιλογή τού επικεφαλής τής Επιτροπής. Επαφίεται πλέον στους αρχηγούς των κρατών να εκπληρώσουν αυτή την υπόσχεση. Οι υποψήφιοι από τα κύρια πολιτικά κόμματα έχουν περιοδεύσει σε ολόκληρη την Ευρώπη τους τελευταίους αρκετούς μήνες, παραθέτοντας το όραμά τους για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η προεκλογική εκστρατεία μπορεί να ήταν ανιαρή και οι υποψήφιοι σε μεγάλο βαθμό κοινότοποι, αλλά οι τελευταίοι μήνες τουλάχιστον αντιπροσώπευσαν ένα μικρό βήμα προς μια πιο δημοκρατική και υπεύθυνη Ευρωπαϊκή Ένωση.