Επιμελώς μοντέρνοι Μουσουλμάνοι | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Επιμελώς μοντέρνοι Μουσουλμάνοι

Γιορτάζοντας την Eid στην Κωνσταντινούπολη
Περίληψη: 

Σήμερα, πολλοί στην Τουρκία θα γιορτάσουν την Eid αγοράζοντας πρόβατα ή αγελάδες, σφάζοντάς τα, και μοιράζοντας το κρέας στους φτωχούς. Εν τω μεταξύ, πολλά μέλη τής συνειδητοποιημένης δυτικής ελίτ τής Τουρκίας θα συμμετάσχουν στην δική τους παράδοση: Την καταγγελία τού όλου θέματος ως βάρβαρου. Παράλληλα με αυτές τις δύο βασικές θέσεις, ωστόσο, υπάρχουν μια σειρά από πιο εκπληκτικά επιχειρήματα, πολλά προβεβλημένα από υπέρ των θυσιών συντηρητικούς που επιδιώκουν να διεκδικήσουν την μοντερνιστική ανωτερότητα.

Ο NICK DANFORTH είναι υποψήφιος διδάκτωρ Τουρκικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Georgetown.

Σήμερα είναι η πρώτη μέρα αυτού που οι άνθρωποι στην Τουρκία αποκαλούν Κουρμπάν Μπαϊράμ, μια μουσουλμανική γιορτή περισσότερο γνωστή ως Eid (Eid al-Adha, Γιορτή τής Θυσίας). Είναι μια ευκαιρία να κάνουν ένα διάλειμμα από την δουλειά, να περάσουν χρόνο με τους φίλους και την οικογένεια, και να συζητήσουν για τον μοντερνισμό.

Για να τιμήσουν την προθυμία τού Αβραάμ να θυσιάσει τον γιο του υπό τις εντολές τού Θεού, αυτοί που είναι θρησκευόμενοι και οι οποίοι μπορούν να το αντέξουν οικονομικά, θα συμμετάσχουν στην παράδοση της αγοράς προβάτων ή αγελάδων, στο σφάξιμό τους, και την διανομή τού κρέατος στους φτωχούς. Εν τω μεταξύ, πολλά μέλη τής συνειδητοποιημένης δυτικής ελίτ τής Τουρκίας θα συμμετάσχουν στην δική τους παράδοση: Την καταγγελία τού όλου θέματος ως βάρβαρου.

Γνωρίζοντας πολύ καλά πώς φαίνονται αυτά τα πράγματα στους δυτικούς παρατηρητές, οι Τούρκοι κοσμικοί έχουν από καιρό υποστηρίξει ότι η θυσία των ζώων - ειδικά όταν αυτό γίνεται με ένα μαχαίρι παράνομα, στον δρόμο, μπροστά σε οικογένειες, με τα παιδιά τους μαζί - δεν βοηθά την Τουρκία στον πολλών δεκαετιών αγώνα της να εμφανιστεί ως μοντέρνα. Υπό αυτή την έννοια, η ετήσια συζήτηση για το Κουρμπάν Μπαϊράμ αποτέλεσε μια παραδειγματική υπόθεση για τους πολιτισμικούς πολέμους τής χώρας: Οι κοσμικοί καταδικάζουν ορισμένες δραστηριότητες ως οπισθοδρόμηση και οι θρησκευόμενοι συντηρητικοί τις υπερασπίζονται ως ζωτικής σημασίας ισλαμικές παραδόσεις.

Παράλληλα με αυτές τις δύο βασικές θέσεις, ωστόσο, υπάρχουν μια σειρά από πιο εκπληκτικά επιχειρήματα, πολλά προβεβλημένα από υπέρ των θυσιών συντηρητικούς που επιδιώκουν να διεκδικήσουν την μοντερνιστική ανωτερότητα. Αν τα δει κανείς μαζί, τα επιχειρήματα αυτά προσφέρουν μια πιο λεπτομερή άποψη της τουρκικής κοινωνίας και μια εξήγηση για την επιτυχία τής τρέχουσας ισλαμιστικής κυβέρνησης.

Η πιο εντυπωσιακή, αν και ίσως η λιγότερο συχνή, είναι η υπερ-προοδευτική νατουραλιστική υποστήριξη των θυσιών τού Κουρμπάν Μπαϊράμ που ξεπροβάλλει κατά καιρούς από μια μικρή ομάδα νεαρών φιλελεύθερων: Η κατανάλωση κρέατος συνεπάγεται την θανάτωση των ζώων, και δεν υπάρχει τίποτα πιο φυσικό από το να αναγνωρίζεται αυτό το γεγονός δημοσίως. Πράγματι, το θέαμα ενός χνουδωτού γκρι γατιού που ευχαριστημένο γεύεται φρέσκο αίμα καθώς ρέει στους λιθόστρωτους δρόμους - όπως είναι σύνηθες κατά την διάρκεια των θυσιών - φαίνεται ότι και δικαιολογεί και καταδικάζει τις ανάγκες σαρκοφαγίας των ανθρώπων.

Οι τουρκικές ομάδες για τα δικαιώματα των ζώων, φυσικά, καταδικάζουν το θέμα. Κατεβαίνουν στους δρόμους με πινακίδες που γράφουν «Ναι στην γιορτή, όχι στον φόνο». Για να διαφοροποιηθούν περαιτέρω από τους κοσμικούς και να καταστήσουν σαφές ότι η δική τους διαμαρτυρία δεν είναι αντι-ισλαμική, έχουν, επίσης, φροντίσει να καταδικάσουν τις ταυρομαχίες και την αμερικανική Ημέρα των Ευχαριστιών.

Στην συνέχεια, υπάρχει το ζήτημα της υγείας και της ευεξίας. Οι Ισλαμιστές έχουν πιο συχνά σημειώσει ότι οι απαιτήσεις για σφαγή με το τυπικό halal εγγυάται ένα επίπεδο υγιεινής και ανθρωπιάς που απουσιάζει στα εργοστάσια επεξεργασίας κρέατος και τα σφαγεία. Οι καλοφαγάδες μπορούν να παρηγορηθούν από το γεγονός ότι, σύμφωνα με ορισμένους ευσεβείς καλοφαγάδες, το κρέας halal έχει επίσης καλύτερη γεύση. Ο θρησκευτικός νόμος υπαγορεύει ότι ένα ζώο προς θυσία δεν θα πρέπει να είναι σε θέση να δει το μαχαίρι με το οποίο σφάζεται. Πολλοί το βλέπουν αυτό ως πιο ανθρώπινο, αλλά επίσης σημειώνουν ότι η ξαφνική θανάτωση ενός ζώου εμποδίζει την απελευθέρωση της πικρής αδρεναλίνης στην σάρκα του.

Και έπειτα υπάρχει το δέλεαρ της φιλανθρωπίας. Τα τελευταία χρόνια, τόσο η κυβέρνηση όσο και οι ισλαμικές φιλανθρωπικές οργανώσεις έχουν ενθαρρύνει τους Τούρκους να δωρίζουν τα έσοδα των θυσιακών αγορών τους για να βοηθούν άπορα παιδιά στις αναπτυσσόμενες χώρες. Με το να συμμετέχουν σε αυτήν την αρχαία παράδοση, με άλλα λόγια, οι Τούρκοι μπορούν να γιορτάσουν το γεγονός ότι είναι τώρα αρκετά πλούσιοι για να απολαύσουν την πρόδηλη Δυτική ικανοποίηση να σιτίζουν πεινασμένα παιδιά στην Αφρική. Αυτές οι καμπάνιες είναι στοχευμένες, έτσι ώστε οι απλοί πολίτες και όχι μόνο οι πλούσιοι να μπορούν να συμμετέχουν, δίνοντας στο ευρύ κοινό την ευκαιρία να αισθάνεται μέρος τής οικονομικής επιτυχίας τής Τουρκίας.

Σε μια προσπάθεια να κάνουν μοντερνιστικές τις εκκλήσεις για τις θυσίες τού Κουρμπάν Μπαϊράμ, οι ισλαμιστές σήμερα πραγματικά παίζουν το παιχνίδι που ξεκίνησε ο κοσμικός ιδρυτής τής Τουρκίας, Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ,. Σε μια προσπάθεια να βάλει ένα ευδιάκριτα σύγχρονο γνώρισμα στο ισλαμικό έθιμο, ο Ατατούρκ έδωσε στη νεοσυσταθείσα Αεροναυπηγική Οργάνωση της Τουρκίας το δικαίωμα να συλλέγει τα δέρματα όλων των ζώων που θανατώθηκαν κατά την διάρκεια των εορτών. Τα έσοδα από το δέρμα πήγαιναν για την αγορά νέων αεροσκαφών, κυριολεκτικά μετατρέποντας τα απορρίμματα του θρησκευτικού καθήκοντος σε στρατιωτικό υλικό αιχμής. Στις επόμενες δεκαετίες, οι κεμαλικοί ηγέτες τής Τουρκίας εξομοίωναν επίσης την θυσία των ζώων με πολιτικές τελετές, παρά με θρησκευτικές. Η γιορτή για την ολοκλήρωση μιας νέας σιδηροδρομικής γέφυρας, για παράδειγμα, θα μπορούσε να είναι η αφορμή για μια ομάδα πολιτικών και μηχανικών με κοστούμια και καπέλα να σφάξουν ένα πρόβατο.