Τούρκοι ριζοσπάστες

Τις τελευταίες εβδομάδες ένα κύμα Μουσουλμάνων από όλο τον κόσμο εντάσσονται τις τάξεις τού Ισλαμικού Κράτους τού Ιράκ και της αλ-Σαμ (ISIS). Παρά το γεγονός ότι η περισσότερη προσοχή αποδίδεται σε εκείνους που προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, το μεγαλύτερο μέρος των ξένων μαχητών στην πραγματικότητα προέρχεται από την Αλγερία, το Μαρόκο, την Σαουδική Αραβία, την Τυνησία και την Τουρκία.

Η ροή των τζιχαντιστών από την Τουρκία είναι ιδιαίτερα αινιγματική. Κατ’ αρχήν, στο παρελθόν, Τούρκοι πολίτες ποτέ δεν είχαν ενταχθεί σε μεγάλους αριθμούς σε ομάδες τζιχαντιστών, όπως η αλ Κάιντα. Επιπλέον, η προώθηση του ISIS στο Ιράκ και την Συρία έχει επιβάλλει υψηλό κόστος στον τουρκικό λαό. Κατά την διάρκεια της επίθεσης στην συριακή κουρδική πόλη Kobani τον Οκτώβριο, για παράδειγμα, οι Κούρδοι τής Τουρκίας βγήκαν στους δρόμους σε μεγάλους αριθμούς, διαμαρτυρόμενοι για την αδράνεια της Άγκυρας. Οι ταραχές άφησαν πίσω τους περίπου 50 νεκρούς. Περισσότερα από χίλια κτίρια, συμπεριλαμβανομένων σχολείων, τραπεζών, κέντρων υγείας, καθώς και διοικητικών Υπηρεσιών, κάηκαν ολοσχερώς. Η επιχειρηματική εμπιστοσύνη στις κουρδικές επαρχίες υπονομεύθηκε σοβαρά. Τελικά, η απήχηση του ριζοσπαστισμού είναι δύσκολο να ταιριάξει με την εικόνα τής Τουρκίας ως μοντέλου τής μουσουλμανικής δημοκρατίας. Η χώρα έχει μια ιστορία εκλογικής δημοκρατίας που πηγαίνει πίσω στο 1950, μακρύτερα από κάθε άλλη μουσουλμανική χώρα στον κόσμο, και κυβερνάται από ένα μετριοπαθές ισλαμιστικό κόμμα από το 2002. Οι θεωρητικοί έχουν από καιρό τοποθετηθεί ευθέως ότι η ισλαμιστική πολιτική συμμετοχή θα μειώσει τον ριζοσπαστισμό καθώς οι ισλαμιστές γίνονται μέλη στο υπάρχον σύστημα.

Στην πραγματικότητα, η ριζοσπαστικοποίηση στην Τουρκία παραδόξως ταιριάζει με την κατά τα τελευταία έτη εξέλιξη της κοινωνίας των πολιτών τής χώρας και των πολιτικών θεσμών στο πλαίσιο του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) -και, με τη σειρά τους, οι τύποι των Τούρκων που έχουν παγιδευτεί στα τζιχαντιστικά δίχτυα είναι ασυνήθιστοι νεοσύλλεκτοι.

ΕΝΤΑΞΗ

Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, περίπου 1.000 Τούρκοι πολίτες έχουν ενταχθεί στο ISIS και αρκετές εκατοντάδες εντάχθηκαν στην Jabhat al Nusra, το παράρτημα της αλ Κάιντα στην Συρία. Οι αριθμοί αυτοί ενδέχεται να υποεκτιμούν την πραγματική έκταση της κινητοποίησης των τζιχαντιστών στην Τουρκία, λόγω της ασθενούς φύλαξης των συνόρων Τουρκίας-Συρίας. Για να υπάρξει μια καλύτερη αίσθηση του ποιοι είναι αυτοί οι μαχητές, δημιουργήσαμε μια νέα βάση δεδομένων με πληροφορίες σχετικά με 112 άτομα που εντάχθηκαν στους τζιχαντιστές. Χρησιμοποιήσαμε ανοικτές πηγές, όπως εφημερίδες, περιοδικά, διαδίκτυο ειδησεογραφικά portals, forums, blogs και συλλέξαμε βιογραφικά στοιχεία. Επίσης επισκεφθήκαμε την Τουρκία και παραβρεθήκαμε σε ισλαμικούς κύκλους με απόψεις υπέρ τής τζιχάντ ώστε να αναπτύξουμε μια καλύτερη κατανόηση των συνθηκών υπό τις οποίες οι Τούρκοι ριζοσπαστικοποιούνται.

Το σύνολο των δεδομένων αποκαλύπτει πολλά ενδιαφέροντα μοτίβα. Οι τζιχαντιστές, οι οποίοι είναι όλοι άνδρες, προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά και οικονομικά στρώματα. Περιλαμβάνουν δικηγόρους, εμπόρους, ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων, φοιτητές, και υπαλλήλους τής κυβέρνησης και ιδιωτικών υπηρεσιών. Ένας εκπληκτικά μεγάλος αριθμός από αυτούς είναι παντρεμένοι. Από τα αρχεία που έχουμε, 31 είναι παντρεμένοι με παιδιά και 37 δεν είναι παντρεμένοι. Το μέσο μορφωτικό επίπεδο της ομάδας είναι υψηλότερο από τον εθνικό μέσο όρο, και πολλοί από τους νεοσύλλεκτους έχουν σταθερές θέσεις εργασίας. Η μέση ηλικία κατά την στιγμή τής ένταξης στους τζιχαντιστές είναι τα 27 έτη, σημαντικά μεγαλύτεροι από όσο οι Κούρδοι εθνικιστές μαχητές στην Τουρκία και την Συρία. Παρά το γεγονός ότι οι τζιχαντιστές έχουν διαφορετικές γεωγραφικές και εθνοτικές καταγωγές, οι Κούρδοι υπερεκπροσωπούνται στο δείγμα. Πολλοί από τους Κούρδους στην Τουρκία, ταξίδεψαν στην Συρία για να πολεμήσουν εναντίον τού ISIS, αλλά και πολλοί άλλοι προσχώρησαν στον ISIS ή σε άλλες ισλαμικές οργανώσεις. Κοντά στο 50% τού δείγματος, 51 νεοσύλλεκτοι είναι κουρδικής εθνότητας. Περίπου το ένα τρίτο των αγωνιστών είναι βετεράνοι προηγούμενων τζιχαντιστικών πολέμων στην Βοσνία, την Τσετσενία, το Αφγανιστάν και το Ιράκ. Δεκαεπτά από αυτούς είχαν ποινικό μητρώο για τις ισλαμιστικές δραστηριότητές τους. Οι περισσότεροι από τους υπόλοιπους, όμως, δεν έχουν ιστορικό πολιτικού ακτιβισμού.

Αυτά τα χαρακτηριστικά αποτελούν έκπληξη. Το μεγαλύτερο μέρος τής βιβλιογραφίας σχετικά με την ριζοσπαστικοποίηση υπογραμμίζει τον ρόλο τής σχετικής στέρησης [1], της έλλειψης μιας ισχυρής μουσουλμανικής μεσαίας τάξης [2], των κοινωνικών δικτύων [3] που αποξενώνουν τους νέους μουσουλμάνους από την υπόλοιπη κοινωνία, ή της θυματοποίησης στα χέρια των κατασταλτικών κρατικών Αρχών [4]. Αλλά πολλοί από τους Τούρκους μαχητές έχουν σταθερές οικογενειακές δομές και είναι ενσωματωμένοι σε ισχυρά κοινοτικά δίκτυα. Περαιτέρω, με την Τουρκία να κυβερνάται από ένα ισλαμικό κόμμα τα τελευταία 12 χρόνια, οι περισσότερες από τους σημερινούς μαχητές έχουν ελάχιστη ή καμία άμεση εμπειρία από κρατική θρησκευτική καταπίεση. Εξάλλου, σε αντίθεση με άλλες χώρες τής περιοχής, η Τουρκία έχει μια αναπτυσσόμενη οικονομία που έχει βγάλει μεγάλο αριθμό πολιτών της από την φτώχεια. Παρά το γεγονός ότι η ανισότητα μεταξύ των ομάδων δεν έχει κατ’ ανάγκην μειωθεί, οι περισσότεροι Τούρκοι πολίτες είναι καλύτερα στην διάρκεια της εποχής τού ΑΚΡ. Και πολλοί από εκείνους που προσχώρησαν στην τζιχάντ στην Συρία επωφελήθηκαν από αυτήν την αύξηση του πλούτου.

Με άλλα λόγια, όταν πρόκειται για τον ριζοσπαστισμό στην Τουρκία, κάτι πολύ ασυνήθιστο συμβαίνει.

Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΠΙΣΤΗ