Η πυρηνική ζήλια τής Σαουδικής Αραβίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η πυρηνική ζήλια τής Σαουδικής Αραβίας

Η Ουάσινγκτον θα πρέπει να βοηθήσει το Ριάντ να συμβαδίσει με την Τεχεράνη
Περίληψη: 

Καθώς το Ιράν βρίσκεται πιο κοντά στο να απολαύσει διεθνή αναγνώριση για το πυρηνικό του πρόγραμμα, οι πυρηνικές φιλοδοξίες τής Σαουδικής Αραβίας φαίνεται να έχουν παγώσει εντελώς. Ευτυχώς, υπάρχουν μέτρα που μπορούν να λάβουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να βγάλουν τις πυρηνικές συνομιλίες με την Σαουδική Αραβία από το τέλμα τους.

Ο SIGURD NEUBAUER είναι αναλυτής για την Μέση Ανατολή με έδρα στην Ουάσιγκτον.

Είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι η κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας αισθάνεται άγχος για την προφανή πρόοδο στις πυρηνικές συνομιλίες μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν. Πράγματι, καθώς η περιφερειακή αντίπαλος του Ριάντ πλησιάζει στο να απολαύσει διεθνή αναγνώριση για το πυρηνικό της πρόγραμμα, οι πυρηνικές φιλοδοξίες τού βασιλείου φαίνεται να έχουν παγώσει τελείως: Η προταθείσα πυρηνική συμφωνία ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας είναι σε στασιμότητα εδώ και έξι χρόνια. Και το αδιέξοδο των συνομιλιών είναι μόνο ένα από τα πολλά θέματα που έχουν βλάψει την σχέση μεταξύ Ριάντ και Ουάσιγκτον τα τελευταία χρόνια.

Σαφώς, το ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας ειδικά δημιουργεί πρόβλημα για την Σαουδική Αραβία, η οποία θα ήθελε να συμβαδίσει με το Ιράν σχετικά με τις τεχνολογικές εξελίξεις και το περιφερειακό κύρος. Αλλά είναι επίσης ένα πρόβλημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες δεν μπορούν να αντέξουν να αποξενωθούν από την Σαουδική Αραβία σε μια εποχή που απαιτεί την συνδρομή της στην επίλυση των συγκρούσεων στο Ιράκ, το Ισραήλ και την Συρία. Ευτυχώς, υπάρχουν μέτρα που μπορούν να πάρουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να βγάλουν τις πυρηνικές συνομιλίες με την Σαουδική Αραβία από το τέλμα. Ως βασικό πρότυπο, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να κοιτάξει προς την πυρηνική συμφωνία που έκλεισε την τελευταία δεκαετία με την Ινδία.

ΖΗΤΕΙΤΑΙ ΒΟΗΘΕΙΑ

Οι συνομιλίες για τα πυρηνικά ξεκίνησαν το 2008, όταν η τότε υπουργός Εξωτερικών, Κοντολίζα Ράις και ο Σαουδάραβας ομόλογός της, πρίγκιπας Σαούντ αλ Φαϊζάλ, υπέγραψαν [1] μνημόνιο συμφωνίας για συνεργασία στην πυρηνική ενέργεια [1]. Εκείνη την εποχή, πολλοί παρατηρητές ανέμεναν ότι οι δύο χώρες διαμόρφωναν έναν νέο πυλώνα στην 80ετή στρατηγική συνεργασία τους. Πράγματι, η Σαουδική Αραβία σύντομα ανακοίνωσε την πρόθεσή της να κατασκευάσει 16 πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής (με εκτιμώμενο κόστος 112 δισεκατομμύρια δολάρια), τα οποία θα αποτελούσαν το μεγαλύτερο πολιτικό πυρηνικό πρόγραμμα του κόσμου που θα δημιουργούσε δεκάδες χιλιάδες υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας για τον αυξανόμενο πληθυσμό τού βασιλείου. Το Ριάντ δικαιολόγησε τις πυρηνικές φιλοδοξίες του, τονίζοντας την εξάρτηση της χώρας από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία αποτελούν το 80% του εθνικού εισοδήματος˙ εάν η Σαουδική Αραβία μπορούσε να καλύψει τις δικές της αυξανόμενες ενεργειακές ανάγκες μέσα από την πυρηνική ενέργεια, δεν θα χρειαζόταν να περιορίζει τις πωλήσεις τού πετρελαίου της στην διεθνή αγορά.

Αλλά πριν Σαουδική Αραβία απολαύσει το πρώτο της watt από την πυρηνική ενέργεια, θα πρέπει να βρει εταίρους οι οποίοι να είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν στην κατασκευή τής πυρηνικής της υποδομής -και αυτή την στιγμή, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν φαίνονται πρόθυμες να παίξουν αυτόν το ρόλο. Η Ουάσινγκτον έχει πει ότι θα πρέπει πρώτα να καταλήξει σε συμφωνία με το Ριάντ για την τήρηση του Νόμου Ατομικής Ενέργειας (Atomic Energy Act) του 1954, έναν αμερικανικό νόμο που ρυθμίζει το πυρηνικό εμπόριο -και οι προσπάθειες αυτές έχουν σταματήσει ενώπιον του ζητήματος κατά πόσον η Σαουδική Αραβία θα υπόκειται στον λεγόμενο Χρυσό Κανόνα (Gold Standard) που θα αποτρέπει το Ριάντ από το να εμπλουτίζει ουράνιο ή να επανεπεξεργάζεται πλουτώνιο.

Το Ριάντ, ως ήταν αναμενόμενο, είναι έξω φρενών σε κάθε πρόταση που δεν θα αναγνωρίζει το ίδιο δικαίωμα να εμπλουτίζει ουράνιο με εκείνο που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ουσιαστικά εκχωρήσει στο Ιράν με την ενδιάμεση συμφωνία μεταξύ των δύο αυτών χωρών. Πηγές που πρόσκεινται στις διαπραγματεύσεις λένε ότι το Ριάντ υποστήριξε πως ο Χρυσός Κανόνας αποτελεί απαράδεκτη παραβίαση της εθνικής κυριαρχίας του, τονίζοντας ότι η Συνθήκη για την Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων, την οποία η Σαουδική Αραβία έχει υπογράψει, ορίζει ότι οι χώρες έχουν το δικαίωμα να αναπτύξουν την πυρηνική ενέργεια για ειρηνική χρήση.

Ο Λευκός Οίκος έχει μέχρι στιγμής διστάσει να προσφέρει κάποιον συμβιβασμό. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα απέφυγε να αντιμετωπίσει το ζήτημα εντελώς κατά την διάρκεια της πρόσφατης επίσκεψής του στο Ριάντ. Η διστακτικότητα του Ομπάμα μπορεί να προέρχεται από την επιθυμία να αποφευχθεί μια αντίδραση στο Κογκρέσο παρόμοια με εκείνη του 2006, αφότου η κυβέρνηση Μπους πρότεινε την πώληση ενός σημαντικού λιμένα σε μια εταιρεία με έδρα στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ). Είναι πιθανό ότι η Σαουδική Αραβία έχει αποφύγει να επικοινωνήσει τις ανησυχίες της δημοσίως, για τους ίδιους λόγους. Τα πράγματα περιπλέκονται από το γεγονός ότι το Ισραήλ είναι πιθανό να αντιταχθεί σε κάθε πυρηνική συμφωνία με την Σαουδική Αραβία που δεν θα συμμορφώνεται με τον Χρυσό Κανόνα και θα πιέσει τους συμμάχους της στην Ουάσιγκτον να κάνουν το ίδιο. (Το Ισραήλ ενέκρινε σιωπηρά την πυρηνική συμφωνία του 2009 μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, η οποία ήταν σύμφωνη με τον Χρυσό Κανόνα).

Η Σαουδική Αραβία, σε περίπτωση που αποτύχει να καταλήξει σε συμφωνία με την Ουάσιγκτον, θα μπορούσε να επιλέξει να συνεργαστεί είτε με την Γαλλία είτε με την Ρωσία για να αναπτύξει το πυρηνικό της πρόγραμμα. Τον περασμένο Ιανουάριο, κατά την διάρκεια της επίσημης επίσκεψης του Γάλλου προέδρου Φρανσουά Ολάντ στο Ριάντ, η γαλλική εταιρεία Areva, η μεγαλύτερη πυρηνική εταιρεία στον κόσμο, υπέγραψε [2] «μνημόνια κατανόησης» [2] με πέντε σαουδαραβικές εταιρείες που στοχεύουν στην ανάπτυξη των βιομηχανικών και τεχνικών δεξιοτήτων τοπικών εταιρειών. Ομοίως, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ρωσικής Rosatom, Σεργκέι Κιριγιένκο [3], ανακοίνωσε τον Ιούλιο ότι η Ρωσία και η Σαουδική Αραβία αναμένεται να υπογράψουν μια συμφωνία συνεργασίας σχετικά με την πολιτική πυρηνική ενέργεια εντός τού τρέχοντος έτους. Αν η Σαουδική Αραβία προχωρήσει μέσω αυτών των συμφωνιών, θα ήταν εις βάρος των αμερικανικών εταιρειών -και, ίσως, της ευρύτερης στρατηγικής εταιρικής σχέσης ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας.

ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΤΗΣ ΙΝΔΙΑΣ