Διορθώνοντας τις ευάλωτες πόλεις

Τα καλά νέα είναι ότι η ευαλωτότητα των πόλεων δεν είναι αμετάβλητη˙ Αυτό μπορεί να αντιστραφεί με το χρόνο και τις επενδύσεις. Πάρτε για παράδειγμα το Ρίο ντε Τζανέιρο, που κάποτε θεωρείτο μια παραδειγματική πόλη αιχμής. Οι συμμορίες και η αστυνομική βία την δεκαετία τού 1990 και στις αρχές τής δεκαετίας τού 2000 είχαν γίνει θρυλικές, και οι κάτοικοι των πυκνοκατοικημένων συνοικιών με χαμηλό εισόδημα, που είναι γνωστές ως φαβέλες, είχαν συνηθίσει τις εκρήξεις και το κροτάλισμα των πυροβολισμών.

Αλλά από το 2009, το Ρίο ντε Τζανέιρο γνώρισε μια αξιοσημείωτη μεταμόρφωση. Οι δείκτες ανθρωποκτονιών σημείωσαν κατακόρυφη πτώση, υποχωρώντας κατά 65% [15] μεταξύ 2009 και 2012. Οι επενδύσεις έχουν αρχίσει να εισρέουν και πάλι. Οι κάτοικοι και οι τουρίστες επιστρέφουν. Παρά το γεγονός ότι τα προβλήματα παραμένουν και η βία εξακολουθεί να είναι απαράδεκτα υψηλή, η πόλη ανακάμπτει, χάρη σε νέες προσεγγίσεις των ηγετών της για την αστυνομική συνεργασία και τις κοινωνικές επενδύσεις.

Το Ρίο ντε Τζανέιρο, δεν είναι η μοναδική μεγαλούπολη που οργάνωσε μια επιστροφή. Το γειτονικό Σάο Πάολο, επίσης, άλλαξε από το να είναι ένα από τα πιο επικίνδυνα αστικά κέντρα τής Βραζιλίας και έγινε ένα από τα ασφαλέστερά της, καθώς το ποσοστό ανθρωποκτονιών έπεσε κατακόρυφα [16] κατά 70% μεταξύ 2000 και 2010. Άλλες μελέτες περιπτώσεων επιτυχούς ανάκαμψης περιλαμβάνουν την Σιουδάδ Χουάρες του Μεξικού, το Μεντεγίν στην Κολομβία και ακόμη και τη Νέα Υόρκη -όλες τους μάρτυρες σημαντικών μειώσεων σε θανατηφόρα βία κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών.

Επιπλέον παραδείγματα αφθονούν. Ακόμα και πόλεις που εμφανίζουν συμπτώματα ακραίας αστάθειας -όπως το Γιοχάνεσμπουργκ, το Κίνγκστον, το Λάγος, το Ναϊρόμπι και το Σαν Σαλβαδόρ- έχουν επιτύχει αξιοσημείωτη βελτίωση. Και ιστορίες πιο οριστικής ανάκαμψης, ιδιαίτερα στην Βόρεια και Νότια Αμερική, δείχνουν ότι ένας συνδυασμός μέτρων μπορεί να ανακόψει την ευαλωτότητα αν οι πολιτικοί δεσμευτούν να τα δουν και να τα περάσουν.

Το πρώτο βήμα είναι η βελτίωση της επικοινωνίας. Σε ορισμένες περιοχές, οι δήμαρχοι έχουν ανοίξει έναν ζωηρό διάλογο με τις ευάλωτες κοινότητες για την βία των συμμοριών και των παραγόντων που την υποκινούν, όπως η ακραία ανισότητα των εισοδημάτων, η ανεπαρκής παροχή υπηρεσιών και η αδύναμη ή διεφθαρμένη αστυνομία και οι θεσμοί τής δικαιοσύνης. Αυτό το είδος τού ειλικρινούς διαλόγου είναι απαραίτητο για τον εντοπισμό των κοινών προτεραιοτήτων και την ανάπτυξη των λιγοστών πόρων με πιο αποτελεσματικό τρόπο. Δήμαρχοι όπως ο Enrique Penalosa [17] στην Μπογκοτά, ο Rodrigo Guerrero [18] στο Cali και ο Antonio Villaraigosa [19] στο Λος Άντζελες έχουν δείξει ότι μια ριζική αλλαγή προσέγγισης είναι δυνατή.

Μια άλλη λύση φέρνει τις ευάλωτες πόλεις μαζί με τις πιο υγιείς και εύρωστες για να μοιραστούν εμπειρίες. Ήδη από την δεκαετία τού 1950, πρωτοβουλίες αδελφοποίησης αυτού του είδους καθιέρωσαν συνεργασία πόλεων τής Βόρειας Αμερικής με ευρωπαϊκές που είχαν καταστραφεί από τον πόλεμο προκειμένου να διευκολύνουν την ανασυγκρότηση. Πιο πρόσφατες πρωτοβουλίες ταίριαξαν πόλεις των ΗΠΑ με αφρικανικές, αυστραλιανές πόλεις με πόλεις στα νησιά τού Νότιου Ειρηνικού, και καναδικές πόλεις με δήμους τής Λατινικής Αμερικής. Μεγάλα ιδρύματα επίσης μπαίνουν στην ιστορία, συμβάλλοντας σε πρωτοβουλίες που επιτρέπουν στους δημοτικούς ηγέτες ανά τον κόσμο να μοιραστούν ιδέες (όπως το New Cities Foundation [20] και το δίκτυο United Cities and Local Governments [21]) και να αντιμετωπιστούν οι ευρύτερες διεθνείς προκλήσεις (όπως προτίθεται να κάνει το Global Parliament of Mayors [22]).

Μια άλλη επιλογή είναι η εστίαση σε καίρια σημεία με πρόβλεψη και, όπου είναι δυνατόν, πρόληψη της βίας. Η αστυνόμευση σε τέτοιες εστίες παράγει θετικά αποτελέσματα για ολόκληρες γειτονιές, με σημαντικές ενδείξεις ότι οι γειτονικές κοινότητες επωφελούνται επίσης. Αλλά η ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής προσέγγισης απαιτεί επένδυση στην έγκαιρη συλλογή δεδομένων και επιβολή τού νόμου προσανατολισμένη στο πρόβλημα. Επίσης, απαιτεί νέες τεχνολογίες, όπως τα εργαλεία διαχείρισης και εποπτείας τής αστυνομίας με βάση την συλλογή δεδομένων που έχουν υιοθετήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες, γνωστά ως Compstat [23] και Domain Awareness Systems [24]. Δεδομένου ότι τέτοιες προσεγγίσεις βασίζονται στην επιτήρηση, συμπεριλαμβανομένων έξυπνων καμερών και ηλεκτρονικών αναγνωστών πινακίδων ΙΧ, έχουν προκαλέσει δικαιολογημένες ανησυχίες σχετικά με την ιδιωτικότητα. Αλλά οι ανησυχίες αυτές αντισταθμίζονται από τα οφέλη που οι νέες τεχνολογίες -συμπεριλαμβανομένων των προγνωστικών αναλύσεων (predictive analytics), της τηλεπισκόπησης και των καμερών σώματος που φοριούνται από τους αστυνομικούς- προσφέρουν [25] στην επιβολή τού νόμου.

Η ενίσχυση των πόλεων απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή όχι μόνο σε συγκεκριμένους τόπους αλλά και σε συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων. Οι νέοι άνεργοι άνδρες με ποινικό μητρώο είναι στατιστικά πιο πιθανό να παραβιάζουν το νόμο σε σχέση με άλλους κατοίκους που δεν έχουν διαπράξει εγκλήματα. Πράγματι, μόνο το 0,5% των ανθρώπων γενικά αντιπροσωπεύουν έως και το 75% της ανθρωποκτόνου βίας στις μεγάλες πόλεις. Αλλά αντί να φυλακίζουν και να στιγματίζουν τους νέους άνδρες, οι δημοτικοί αξιωματούχοι πρέπει να τους υποστηρίξουν. Αποδεδειγμένα διορθωτικά μέτρα [26] περιλαμβάνουν την διαμεσολάβηση για την διακοπή τής βίας μεταξύ αντίπαλων συμμοριών, την στοχευμένη εκπαίδευση και τα έργα αναψυχής για εφήβους σε κίνδυνο, καθώς και την παροχή συμβουλών και την στήριξη για την φροντίδα των παιδιών των μονογονεϊκών νοικοκυριών.