Η ελπίδα ανθίζει στην Νιγηρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ελπίδα ανθίζει στην Νιγηρία

Ευοίωνα μηνύματα για την δημοκρατία στην Αμπούζα

Στις αρχές Φεβρουαρίου, οι νιγηριανές Αρχές καθυστέρησαν τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές κατά έξι εβδομάδες, έως τις 28 Μαρτίου. Ο λόγος; Ο στρατός ήταν ξαφνικά προγραμματισμένος να βρίσκεται και κάπου αλλού την αρχική ημέρα των εκλογών. Δεν θα ήταν διαθέσιμος για να παρέχει ασφάλεια στα εκλογικά τμήματα, λόγω της πρόσφατης ανακοίνωσης της πανστρατιάς εναντίον της Boko Haram. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν ιδιαίτερα πεπεισμένες από το εν λόγω σκεπτικό, κάτι που ισχύει και για τις χιλιάδες των Νιγηριανών που συνέρρεαν στο Twitter για να εκφραστούν και να δηλώσουν την δυσαρέσκεια τους. «Η πολιτική παρέμβαση στην Ανεξάρτητη Εθνική Εκλογική Επιτροπή είναι απαράδεκτη», είπε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, «και είναι κρίσιμο να μην χρησιμοποιεί η κυβέρνηση ανησυχίες για την ασφάλεια ως πρόσχημα για να παρεμποδίσει την δημοκρατική διαδικασία».

Η ξαφνική αλλαγή αποδόθηκε ευρέως στις ανησυχίες του αντιλαϊκού κατεστημένου του Γκούντλακ Τζόναθαν για επικείμενη ήττα. Και ήταν σχεδόν μηδενικές οι προσδοκίες για μια καθαρή ψηφοφορία ούτως ή άλλως. Πράγματι, είναι σαφέστερο από ποτέ ότι η δημοκρατία στην Νιγηρία αποτελεί μια μάλλον λεπτή επιφάνεια. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες δικαιολογημένα πιέζουν για εκλογές, διότι η Νιγηρία είναι έτοιμη να κάνει τεράστια άλματα αν γίνουν οι εκλογές και όλα τα μέρη αποδεχθούν το αποτέλεσμα. Τα τελευταία χρόνια, η δημοκρατία και οι θεσμοί της έχουν επιφέρει κάποια κέρδη στην Νιγηρία, ενώ αυτή η θετική δυναμική θα σταματήσει αν ο λαός δεν καταφέρει ποτέ να ψηφίσει.

Υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που κάνουν την Νιγηρία ένα ιδιαίτερα εύφορο έδαφος για την δημοκρατία. Πρώτον, η χώρα έχει πάρα πολλές διαφορετικές εθνοτικές ομάδες, ώστε να μπορεί κάποια να πάρει τον έλεγχο. Πράγματι, η εξουσία είναι ήδη μοιρασμένη μέσω μιας άτυπης συμφωνίας εντός του κυβερνώντος κόμματος, του Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (PDP), στο οποίο η προεδρία εναλλάσσεται κάθε οκτώ χρόνια μεταξύ του κατά βάση μουσουλμανικού βορρά και του κυρίως χριστιανικού νότου. Ο Jonathan είναι ένας νότιος που διατέλεσε αντιπρόεδρος και ανέβηκε στην κορυφή, όταν ένας βόρειος, ο Umaru Yar'Adua, πέθανε μετά από μόλις δύο χρόνια στην εξουσία.

Αυτή η απρόσμενη διακοπή στον κύκλο επέτρεψε στον βορρά μόνο το ένα τέταρτο του χρόνου που αναμενόταν να είναι στην εξουσία και το γεγονός επέφερε κάποιες βιαιοπραγίες. Αλλά τελικά οδήγησε σε μια θετική εξέλιξη: Όταν ο Jonathan αποφάσισε να ζητήσει μια δεύτερη πλήρη θητεία, ορισμένοι ηγέτες του PDP που ήθελαν το κόμμα να εγκαταστήσει κάποιον βόρειο δυσαρεστήθηκαν από την απόφασή του και αυτομόλησαν. Βοήθησαν στην συνένωση μιας κατακερματισμένης αντιπολίτευσης τον Φεβρουάριο του 2013, μέσω της συγχώνευσης των τεσσάρων μικρότερων πολιτικών κομμάτων σε αυτό που είναι τώρα το Κογκρέσο Όλων των Προοδευτικών (APC). Αν πραγματοποιηθούν οι εκλογές, οι Νιγηριανοί θα επιλέξουν για πρώτη φορά μεταξύ δύο υποψηφίων σε μια θεμιτή ευκαιρία προσέλκυση της πλειοψηφίας των ψήφων.

Το APC δεν προσφέρει καμία εγγύηση μακροζωίας -το μόνο που ενώνει την ομάδα είναι η αντιπαλότητά της με τον Jonathan- αλλά μέχρι στιγμής έχει ζητήσει μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία, κάτι που λείπει από την Αμπούτζα. Για παράδειγμα, εκλεγμένα μέλη του APC στην Βουλή των Αντιπροσώπων πιέζουν για την πλήρη αποκάλυψη του οικονομικού ελέγχου στην National Petroleum Corporation, την εθνική εταιρεία πετρελαίου. Ακόμα κι αν προβαίνουν απλά σε μεγαλοστομίες, η πράξη τους αυτή επέστησε την προσοχή σε ένα σημαντικό ζήτημα και κατέστησε δυσκολότερο για την κυβέρνηση να το συγκαλύψει. Κι αν το πολυκομματικό σύστημα παραμείνει στην Νιγηρία, η συνεχής παρουσία ενός κόμματος της αντιπολίτευσης μόνο να βοηθήσει μπορεί.

Ένας άλλος τομέας θετικής αλλαγής είναι οι εθνοτικές πολιτικές. Αυτός ο εκλογικός κύκλος διαθέτει περισσότερες φωνές που διασχίζουν τις διαχωριστικές γραμμές. Το πιο ισχυρό παράδειγμα είναι ο Olusegun Obasanjo, ένας νότιος Χριστιανός, ο οποίος ήταν πρόεδρος και ιδρυτής του κυβερνώντος κόμματος. Ο ίδιος αρνείται ότι ενέκρινε τον υποψήφιο της αντιπολίτευσης, Muhammadu Buhari, ο οποίος κυβέρνησε ως στρατιωτικός δικτάτορας μεταξύ του 1983 και του 1985, αλλά κατά την διάρκεια μιας εμφάνισής του στο Ναϊρόμπι, στις αρχές Φεβρουαρίου, υπονόησε ότι θα ψήφιζε τον αντίπαλο, επικαλούμενος την κακοδιαχείριση και την διαφθορά που υπήρξε υπό τον Τζόναθαν. Περισσότερα παραδείγματα προέρχονται από την περιοχή καταγωγής του Jonathan, όπου η διαφθορά αποτελεί μια σημαντική ανησυχία. Ο Rotimi Amaechi, ο διοικητής του Rivers State (το οποίο συνορεύει με την Bayelsa, την πολιτεία καταγωγής του Jonathan), αποστάτησε από το PDP και πήρε μια σειρά άλλων κυβερνητών που συνδέονταν με το PDP μαζί του στο APC. Το Κίνημα για την Απελευθέρωση του Δέλτα του Νίγηρα, μια ομάδα ακτιβιστών, απαγωγέων και σαμποτέρ της βιομηχανίας πετρελαίου που προέρχονται από τις νοτιοανατολικές περιοχές της Νιγηρίας που παράγουν πετρέλαιο, στηρίζουν τον Buhari, όπως συμβαίνει και με μια οργάνωση νεολαίας της εθνικής ομάδας Ijaw του ίδιου του Jonathan.

Ένα τελευταίο παράδειγμα δημοκρατικής ωρίμανσης κατά τα τελευταία χρόνια αποτελεί το γεγονός ότι κάποιες συγκεκριμένες πολιτικές έχουν επιβιώσει πέρα από τους ανθρώπους που τις πρότειναν. Στο παρελθόν, ένας νέος ηγέτης συνήθως έσκιζε τα υφιστάμενα σχέδια και στόχους και προωθούσε τα δικά του. Αλλά ο Τζόναθαν, ο οποίος έθεσε την μεταρρύθμιση στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας στην κορυφή των προτεραιοτήτων της θητείας του, ακολούθησε μια διαδικασία που πρωτοεμφανίστηκε στις αρχές του 2000. Ο Buhari πρότεινε κάποιες αλλαγές στο σχέδιο παροχής ενέργειας, που δεν ήταν όμως σαρωτικές. Οι στόχοι που μπορούν να επιβιώσουν πέρα από την εντολή ενός ηγέτη θα ενίσχυαν την σταθερότητα της Νιγηρίας και θα αποδείκνυαν στους ξένους επενδυτές ότι η χώρα μετατρέπεται σε ένα καλύτερο μέρος για μακροπρόθεσμες επενδύσεις.

Μια αποτυχημένη εκλογική διαδικασία το 2015 θα μπορούσε να αναιρέσει, όμως, όλη αυτήν την πρόοδο. Η απόρριψη της εκλογικής διαδικασίας θα μπορούσε να στείλει την χώρα σε νέο γύρο εθνοτικής βίας, ενίσχυσης των εθνοτικών διαιρέσεων και αποθάρρυνσης πολιτικών από το να εργαστούν εντός του συστήματος και να ακολουθήσουν τους κανόνες του. Οι δημοσκοπήσεις πριν τις εκλογές είναι περιορισμένες στην Νιγηρία, αλλά ο αγώνας θεωρείται ισόπαλος από τους περισσότερους, με λίγους να προβλέπουν νίκη του αντιπάλου. Μια ειρηνική μεταβίβαση εξουσίας θα ενίσχυε την δημοκρατία ακόμη περισσότερο και θα έδειχνε στους πολιτικούς ότι οι ψηφοφόροι έχουν την δυνατότητα να επιρρίψουν ευθύνες για τις πράξεις τους. Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο πληθυσμός της Νιγηρίας είναι ολοένα και πιο ισχυρός, όταν αρκετοί συμφωνήσουν μεταξύ τους σε κάτι. Το 2012, η κυβέρνηση διπλασίασε τις ρυθμιζόμενες τιμές της βενζίνης και των άλλων καταναλωτικών καυσίμων. Οι δημόσιοι χώροι τότε γέμισαν με διαδηλωτές, με αποτέλεσμα να διακοπεί το εγχείρημα αυτό. Στο τέλος, η κυβέρνηση συμβιβάστηκε με αποκατάσταση κατά το ήμισυ της επιδότησης που μόλις είχε κοπεί.

Σίγουρα δεν υπάρχει καμία εγγύηση ότι οι εκλογές θα προστατεύσουν τα δημοκρατικά κεκτημένα της Νιγηρίας και θα αφήσουν περιθώριο για περισσότερα, ενώ ακόμα και μια καθαρή ψηφοφορία θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποια βία: Το 2011, αφού ο Jonathan υπηρέτησε τα δύο χρόνια που υπολείπονταν από την θητεία του προκατόχου του και ζήτησε δική του εντολή για πλήρη θητεία, 800 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους μετά από μια ψηφοφορία που θεωρήθηκε διαφανής. Ακόμα κι έτσι, μια ελαττωματική εκλογική διαδικασία θα ήταν καλύτερη από το τίποτα. Αυτό που φαίνεται ξεκάθαρα είναι πως οι άνθρωποι θέλουν να ψηφίσουν και πως οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να τους βοηθήσουν να αντιταχθούν στις όποιες περαιτέρω καθυστερήσεις.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/143232/matt-mossman/hope-springs-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr