Ο ΣΥΡΙΖΑ σκοντάφτει | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο ΣΥΡΙΖΑ σκοντάφτει

Ώρα για διόρθωση πορείας

Αυτές οι κυβερνήσεις βλέπουν τον ΣΥΡΙΖΑ με μια ιδιαίτερη επιφύλαξη. Εάν η Ελλάδα κάνει μια ειδική συμφωνία, θα καταστρέψει τις διαβεβαιώσεις που έδωσαν στους πολίτες τους κατά την διάρκεια της κρίσης. Θα ενδυναμώσει επίσης λαϊκιστικά κόμματα, όπως το Podemos στην Ισπανία και το Sinn Fein στην Ιρλανδία, κατά τις προσεχείς εκλογές, αυτόν και τον επόμενο χρόνο. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, δεν επιθυμούν την αποχώρηση της Ελλάδας, γιατί μια άτακτη έξοδός της από την ευρωζώνη θα ανανέωνε τις αμφιβολίες για την δική τους ύπαρξη στην νομισματική ένωση. Για τις κυβερνήσεις αυτές, η καλύτερη επιλογή θα ήταν να προσκομίσουν αποδείξεις ότι η προσέγγισή τους απέφερε συγκεκριμένα αποτελέσματα, υπό την μορφή οικονομικής ανάπτυξης και αύξησης της ευελιξίας από την πλευρά της Γερμανίας και της ΕΚΤ –την στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ με την σκληρότερη γραμμή του αγωνίζεται να επιβιώσει.

Από πολλές απόψεις, η θέση της ΕΚΤ είναι παρόμοια με εκείνη της Γερμανίας. Επιθυμεί η Ελλάδα να τηρήσει τις προηγούμενες δεσμεύσεις της και αντιτίθεται σε μια διαγραφή του χρέους. Επιπλέον, μπορεί να ασκήσει σημαντικές πιέσεις στην οικονομία της Ελλάδας. Η τράπεζα θα μπορούσε να αρνηθεί να αποδεχθεί τα ελληνικά κρατικά ομόλογα ως εγγύηση με αντάλλαγμα την συνέχιση της χρηματοδότησης, και να σταματήσει να παρέχει στις ελληνικές τράπεζες την απαραίτητη ρευστότητα, κάτι που θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στις τράπεζες της χώρας και θα οδηγούσε σε οικονομική κατάρρευση. Ωστόσο, η ΕΚΤ δεν είναι πεπεισμένη ότι θα μπορούσε να περιορίσει τις συνέπειες μιας ελληνικής οικονομικής κρίσης, η οποία θα μπορούσε να βγει γρήγορα εκτός ελέγχου και να αναγκάσει την Ελλάδα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη –μια έκβαση για την οποία η τράπεζα θα κατηγορηθεί ευρέως.

ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ

Με το να αποτυγχάνει να λάβει υπόψη του τα συμφέροντα αυτών των παικτών, ο ΣΥΡΙΖΑ προέβη σε μια σειρά από στραβοπατήματα. Το πρώτο αφορούσε τις κυβερνήσεις της περιφερειακής Ευρώπης. Για να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους, ο ΣΥΡΙΖΑ χρειαζόταν να βρει έναν τρόπο να διαβεβαιώσει αυτές τις χώρες ότι δεν θα υποστούν κάποιο πρόβλημα από την επιτυχία της Ελλάδας. Αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν έκανε καμία τέτοια προσπάθεια. Αντ’ αυτού, οι Έλληνες αξιωματούχοι τους αποξένωσαν.

Ο Γιάνης Βαρουφάκης, ο Έλληνας υπουργός Οικονομικών, ξεχώρισε [2] την Ιταλία υποστηρίζοντας ότι έχει ένα «μη βιώσιμο» χρέος, γεγονός που βοήθησε μόνο στο να εξαγριώσει τον Ιταλό υπουργό Οικονομικών, Pier Carlo Padoan, που απάντησε [3] ότι το χρέος της Ιταλίας ήταν «στερεό και βιώσιμο». Ο Padoan αργότερα, σε μια συνάντηση των Ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών, προειδοποίησε τον Βαρουφάκη λέγοντας [4], «Αυτό δεν είναι κάποια άσκηση “διλήμματος φυλακισμένου”» [στμ: πρόκειται για παράδειγμα περίπτωσης της θεωρίας των παιγνίων, όπου δύο παίκτες μπορεί να μην συνεργάζονται ακόμη κι αν είναι προς το κοινό συμφέρον τους].

Οι άλλες κυβερνήσεις έριξαν το δικό τους λάδι στην φωτιά. Ο Ιρλανδός πρωθυπουργός, Enda Kenny, ζήτησε [5] από την Ελλάδα να τηρήσει τις υπάρχουσες δεσμεύσεις της. Ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, Pedro Passos Coelho, χαρακτήρισε «παραμύθι»[6] το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ για την αναδιάρθρωση του χρέους της χώρας. Επιπλέον, οι Ισπανοί ηγέτες, φοβούμενοι μια πιθανή ήττα τους από το κόμματος κατά της λιτότητας, Podemos, υιοθέτησαν την πιο σκληρή γραμμή απ’ όλους, απαιτώντας την υποχώρηση της Ελλάδας. «Δεν γίνεται να αλλάξουμε τους κανόνες μόνο και μόνο επειδή υπήρξε μια πολιτική αλλαγή στην χώρα», δήλωσε ο υπουργός Προϋπολογισμού της χώρας [7]. «Κάτι τέτοιο θα επέφερε την κατάρρευση της Ευρώπης».

Η αντιπολίτευση από την νότια Ευρώπη αποτέλεσε μια πικρή αφύπνιση. Σε ομιλία του [8] στις 28 Φεβρουαρίου, ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, κατηγόρησε τους ηγέτες της Ισπανίας και της Πορτογαλίας ότι ηγούνται ενός «άξονα εναντίον της Ελλάδας». Το σχέδιό τους, είπε, «ήταν, και εξακολουθεί να είναι, να καταρρακώσουν, να ανατρέψουν, ή να οδηγήσουν την κυβέρνησή μας σε μια άνευ όρων παράδοση προτού οι προσπάθειές μας αρχίσουν να αποδίδουν καρπούς και πριν προλάβει το ελληνικό παράδειγμα να επηρεάσει άλλες χώρες. Κυρίως, όμως, πριν γίνουν οι εκλογές στην Ισπανία».

Ο Τσίπρας αποξένωσε επίσης και τους συμμάχους της Γερμανίας στην Βόρεια Ευρώπη. Μια μόλις μέρα μετά την νίκη του στις ελληνικές εκλογές, κάλεσε τον Ρώσο πρέσβη, και διαμαρτυρήθηκε για την δήλωση της ΕΕ που καταδίκαζε τους ρωσόφιλους Ουκρανούς αυτονομιστές για την επίθεση εναντίον αμάχων στην αγορά της Μαριούπολης –κινήσεις που ενόχλησαν κυρίως τις χώρες της Βαλτικής.

Ένα δεύτερο λάθος αφορούσε τα μηνύματα που στέλνονταν. Ο Τσίπρας, έχοντας αποκτήσει δύναμη από την πρόσφατη εκλογή του, υποστήριξε ότι η υπόλοιπη Ευρώπη οφείλει να αναγνωρίσει το κυρίαρχο δικαίωμα του ελληνικού λαού να απορρίψει την λιτότητα. Το επιχείρημα αυτό, όμως, κατέστησε την Ελλάδα ευάλωτη σε μια αναμενόμενη αντεπίθεση. Η Ελλάδα οφείλει μεγάλο μέρος του χρέους της και σε άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και, κατ’ επέκταση, σε άλλους Ευρωπαίους φορολογούμενους. «Ναι, πρέπει να σεβόμαστε τους Έλληνες ψηφοφόρους», δήλωσε ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, [9] σε συνέντευξη Τύπου τον Φεβρουάριο. «Αλλά θα πρέπει επίσης να σεβαστούμε τους ψηφοφόρους των άλλων ευρωπαϊκών χωρών». Αυτός ο τρόπος τοποθέτησης του θέματος ουσιαστικά δημιούργησε μια συμμαχία μεταξύ της Γερμανίας και των χωρών της περιφέρειας, μετατρέποντας την συζήτηση για την υπακοή της Ελλάδας στην αρχική της συμφωνία, σε ένα τεστ για την δημοκρατία σε ολόκληρη την ευρωζώνη.