Ανακατατάξεις στον χάρτη ενεργειακής ασφάλειας της Ανατολικής Ευρώπης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ανακατατάξεις στον χάρτη ενεργειακής ασφάλειας της Ανατολικής Ευρώπης

Μια γεωπολιτική προσέγγιση

(ε) το πρόσφατα ανακοινωθέν σχέδιο Κάθετος Διάδρομος (Vertical Corridor), που φιλοδοξεί να συνδέσει τα εθνικά δίκτυα της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας (κοινό ανακοινωθέν τριών υπουργών Ενέργειας- Βρυξέλλες, 09.12.2014), καθώς και άλλων χωρών όπως η Ουγγαρία και η Σερβία, μέσω αγωγών διασύνδεσης. Υπολογίζεται ότι θα μεταφέρει 3-5 bcm/έτος φυσικού αερίου που θα παρέχεται από το ελληνικό δίκτυο (τερματικός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου Ρεβυθούσας), τον αγωγό ΤΑΡ, και τους ανωτέρω αναφερόμενους σταθμούς FSRU στη Βόρεια Ελλάδα. Δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χαρακτηρίσει τον διασυνδετήριο αγωγό IGB ως σχέδιο κοινού ενδιαφέροντος και μικροπρόθεσμη στρατηγική προτεραιότητα ενεργειακής ασφάλειας (Μάιος 2014) σε μια προσπάθεια δημιουργίας μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας , το σχέδιο του Κάθετου Διαδρόμου θα μπορούσε να αποτελέσει μια πραγματικά αξιόπιστη εναλλακτική ενεργειακή οδό για την Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη, αναβαθμίζοντας ταυτόχρονα την περιφερειακή υπεραξία της χώρας μας. Με αυτό το σκεπτικό έχει χρηματοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Οικονομικό Πρόγραμμα Ανασυγκρότησης με 45 εκατ. Ευρώ και αναμένεται να τύχει στήριξης και από επονομαζόμενο σχέδιο Junker ως έργο συνδετικό της Ευρώπης. Στην ουσία πρόκειται για βελτίωση της υπάρχουσας δομής και όχι για κατασκευή νέου αγωγού φυσικού αερίου. Μάλιστα, ένα ερευνητικό ινστιτούτο στην Ελλάδα ήδη εργάζεται για την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας για το έργο αυτό (1).

VERTICAL CORRIDOR EAST RING
03042015-5.jpg

Ούτως ή άλλως, στην Ευρώπη υπάρχει μια αυξανόμενη συναίνεση για το ότι τα συντονιζόμενα έργα υποδομής μπορεί να προσφέρουν την αναγκαία τονωτική ένεση στην παραπαίουσα οικονομία της ηπείρου και μια βάση για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. Υπό αυτή την έννοια, το σχέδιο Κάθετος Διάδρομος θα πρέπει να γίνει σημείο επαναβεβαίωσης της ελληνικής ενεργειακής στρατηγικής προκειμένου να ακυρωθούν σχέδια συνεργασίας της Βουλγαρίας με την Τουρκία για δημιουργία διασυνδετηρίου αγωγού Τουρκία-Βουλγαρία (ITB), σύνδεσή του Κάθετου Διαδρόμου με τον σχεδιαζόμενο από την Gazprom αγωγό Turkish Stream (Τουρκικό Ρεύμα)με παράλληλη λειτουργία τερματικού σταθμού LNG στην Ανατολική Θράκη, ή κατασκευή υποθαλάσσιας διακλάδωσης του Τουρκικού Ρεύματος προς τις βουλγαρικές ακτές, καθιστώντας έτσι την γείτονα μέρος σχεδίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Σόφια φέρει βαρέως το ενδεχόμενο απόκτησης από ελληνικής πλευράς ηγετικού ρόλου στην περιφερειακή διανομή φυσικού αερίου, σε αέρια και υγροποιημένη μορφή.

TURKISH STREAM
03042015-4.jpg

Η Ελλάδα, λόγω γεωγραφικής θέσης και ύπαρξης της αναγκαίας υποδομής επεξεργασίας υγροποιημένου φυσικού αερίου από τον Περσικό Κόλπο, τις ΗΠΑ (σχιστολιθικό αέριο) και την Λεβαντίνη (Κύπρος και Ισραήλ) (τερματικός σταθμός Ρεβυθούσας- με προοπτικές αναβάθμισης έως 6 bcm ετησίως από το 2016), αποτελεί σύμφωνα με την DG Energy της Ευρωπαϊκής Επιτροπής φυσικό κόμβο αερίου (physical gas hub). Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει άμεσα να κινηθεί επί τη βάσει της ευρωπαϊκής δήλωσης στήριξης των κάθετων διαδρόμων (09.12.2014), ώστε το σχέδιο του Κάθετου Διαδρόμου -μέσω του διασυνδετήριου αγωγού IGB, του σχεδιαζόμενου διασυνδετήριου αγωγού Ρουμανίας-Βουλγαρίας και του αντίστοιχου εν ενεργεία Ρουμανίας-Ουγγαρίας, και της ανάστροφης ροής αερίου διαμέσω του υφιστάμενου ελληνο-βουλγαρικού αγωγού ρωσικού αερίου, να καταστεί ο ακρογωνιαίος λίθος του νέου επενδυτικού προγράμματος του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Γιούνκερ για την ανάπτυξη της Ευρώπης (2). Κατά τις πρόσφατες συζητήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο (Σόφια, 09.02.2015), επιβεβαιώθηκε η θέληση Ελλάδος, Βουλγαρίας και Ρουμανίας για βελτίωση των μεταξύ τους διασυνδέσεων σε σχέση με τα θέματα αναστροφής ροής ώστε να επιτυγχάνεται διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού φυσικού αερίου. Επιπλέον, μέσω της προώθησης του σχεδίου του Κάθετου Διαδρόμου θα ενοποιηθούν οι εθνικές αγορές φυσικού αερίου, θα ενισχυθεί η ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής, θα μειωθούν οι τιμές ενέργειας και η συνολική περιφερειακή ανάπτυξη της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, κάτι που εξάλλου συνιστά στόχο της στρατηγικής της Ενεργειακής Ένωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η Ελλάδα μπορεί να πρωταγωνιστήσει στην κάλυψη του κενού που άφησε η απόρριψη από τις δυνάμεις της αγοράς του προτιμώμενου από τις ΗΠΑ σχεδίου Nacucco West, με την αξιοποίηση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων υγροποιημένου φυσικού αερίου και του σχεδίου IGB, ώστε να δηλώσει αποφασισμένη να συμβάλει στην έγκαιρη (2020) ολοκλήρωση του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου για την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ, πρωταρχικής σημασίας για την Ουάσιγκτον, ιδίως κατά την επαύριο της συνεχιζόμενης ρωσο-ουκρανικής κρίσης.

Κύριος στόχος της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής είναι να καταστεί η χώρα μας μέσω του Κάθετου Διαδρόμου περιφερειακό ενεργειακό κέντρο (regional energy hub) για την νοτιοανατολική Ευρώπη και πάροχος ενεργειακής ασφάλειας (energy security provider) για την Ευρώπη από τις αρχές του 2017, τρία χρόνια πριν την ολοκλήρωση του TAP. Σε περίπτωση μάλιστα υλοποίησης της βαλκανικής συνέχειας του Τουρκικού Ρεύματος μέσω ελληνικού εδάφους, η κυβέρνηση οφείλει να πιέσει για μείωση της τιμής του παρεχόμενου στην χώρα ρωσικού αερίου, κάτι εξαιρετικά ευεργετικό για την χειμαζόμενη ελληνική οικονομία.