Ανακατατάξεις στον χάρτη ενεργειακής ασφάλειας της Ανατολικής Ευρώπης

Και η Ευρώπη, πού είναι σε αυτή την εξίσωση; Η ΕΕ θα χρειαστεί επιπλέον 100 bcm φυσικού αερίου τα επόμενα δεκαπέντε χρόνια, και υπό το φως της αυξανόμενης εξάρτησης της Ευρώπης από εισαγωγές για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να βρει ένα βιώσιμο μοντέλο ενεργειακής ασφάλειας για να διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Μπορεί εκ πρώτης όψεως να μην φαίνεται, όμως αυτή είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δεδομένων των επιδόσεων ήπιας ενεργειακής διπλωματίας της Ρωσίας όσον αφορά τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, τον απρόβλεπτο χαρακτήρα των ενεργειακών τάσεων όπως το σχιστολιθικό φυσικό αέριο στις ΗΠΑ, και την γεωπολιτική αστάθεια σε Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική και Ουκρανία.

Εφόσον υλοποιηθεί η συμφωνία Τουρκικό Ρεύμα (Turkish Stream), η Τουρκία, ενισχυμένη από την νέα ενεργειακή εταιρική σχέση με την Ρωσία, μπορεί να οδηγηθεί στον σχηματισμό μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών με τη Ρωσία. Η Άγκυρα μπορεί να επιτύχει ακόμη και τον στόχο της να καταστεί διηπειρωτικό ενεργειακό κέντρο και, κατά συνέπεια, να αποκτήσει επιπλέον διπλωματικά εργαλεία έναντι της ΕΕ. Το Κρεμλίνο μάλιστα προτείνει το Βαλκανικό Ρεύμα, ένα σχέδιο αγωγού ο οποίος από τα ελληνο-τουρκικά σύνορα θα παραλαμβάνει το προερχόμενο από το Τουρκικό Ρεύμα αέριο και διαμέσου της χώρας μας και των εδαφών της FYROM θα τροφοδοτεί την αγορά της Σερβίας, της Ουγγαρίας και της Αυστρίας. Το σχέδιο αυτό παρουσιάζεται ως εναλλακτικό του διασυνδετήριου αγωγού Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB) και του αντίστοιχου Τουρκίας-Ελλάδας-Ιταλίας (ITGI), ώστε να διασφαλισθεί η βιωσιμότητα του Turkish Stream καθώς αυτό σχεδιάζεται να μεταφέρει μέχρι 63bcm/ετησίως.

Βεβαίως, το Τουρκικό Ρεύμα αντιμετωπίζει τόσο προβλήματα όδευσης διαμέσου της Μαύρης Θάλασσας (η Τουρκία προτιμά κατεύθυνση ανατολής-δύσης, ενώ η Ρωσία βορρά-νότου, σχεδόν παράλληλα με τον λειτουργούντα αγωγό Blue Stream), όσο και κατάληξης (η Τουρκία επιθυμεί να κατασκευασθεί επίγειος αγωγός διαμέσου της Ανατολικής Θράκης και σταθμός υγροποίησης, ενώ η ρωσική πλευρά προτιμά την κατασκευή ενεργειακού κέντρου επί της ελληνο-τουρκικής μεθορίου). Επίσης, η Άγκυρα έθεσε ως όρο κατασκευής την αύξηση ροής του αγωγού Blue Stream σε 3 bcm/ετησίως και 6% έκπτωση τιμής κατά το τρέχον έτος. Ως συνέπεια τούτων, Ευρωπαίοι επιτελείς θεωρούν το σχέδιο του Τουρκικού Ρεύματος διαπραγματευτικό παιχνίδι της Ρωσίας για την επίτευξη ευνοϊκής λύσης του προταθέντος South Stream, και της Τουρκίας έναντι ανταλλάγματος σε άλλα θέματα.

Κατά την άποψή μου, είναι σημαντικό να σημειωθεί εδώ ότι για την Ευρώπη, εφόσον το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου -μαζί με αυτό του Ιράν και του Κουρδιστάν, τροφοδοτούν την ΕΕ μέσω της Τουρκίας, οι Βρυξέλλες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο τελικά να αντικαταστήσουν μερικώς την ρωσική πολιτική «διαίρει και βασίλευε» όσον αφορά τις εξαγωγές υδρογονανθράκων στην Ευρώπη με την υπερβολική θεώρηση της Τουρκίας ως ενεργειακού κόμβου παγκόσμιας κλάσης. Και αυτό φαίνεται ως αλλαγή ενός κακού με ένα άλλο!

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1. Α. Καλαϊτζόγλου, «Μελέτη του ΙΕΝΕ για τον Κάθετο Διάδρομο φυσικού αερίου», Καθημερινή, 12/15/2014
2. James Jones and Pawel Olechnowicz, ‘Completing Europe: the North-South Corridor’, Natural Gas-Europe, 21.11.2014
3. Δρ. Θεόδωρος Τσακίρης, ‘Το υπό διαμόρφωση σύστημα ασφαλείας της Ανατολικής Μεσογείου’, Foreign Affairs- Hellenic Edition, τεύχος 32 (Φεβρουάριος-Μάρτιος 2015), σελ. 110

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr