Αιματοχυσία στην Υεμένη

Η εκστρατεία βομβαρδισμών στην Υεμένη που γίνεται υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας έκανε μια τρομακτική αρχή, τουλάχιστον σε ότι αφορά της επιπτώσεις της στους αμάχους. Κατά την διάρκεια της πρώτης εβδομάδας των στρατιωτικών επιχειρήσεων εναντίον των μαχητών Χούδι, τα πολεμικά αεροσκάφη του αραβικού συνασπισμού έπληξαν πολυκατοικημένες περιοχές στην πρωτεύουσα, Σαναά, και άλλα μη στρατιωτικά κέντρα. Δεκάδες άμαχοι, συμπεριλαμβανομένων παιδιών, έχασαν την ζωή τους στις επιθέσεις. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, από την αρχή της σύγκρουσης, 643 άνθρωποι σκοτώθηκαν και 2.226 τραυματίστηκαν στο σύνολο των μαχών. Εν τω μεταξύ, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στο οποίο εργαζόμαστε, δεν έχει ανακαλύψει [1] καμία απόδειξη στρατιωτικών στόχων που θα μπορούσε να δικαιολογήσει τις έντονες συνέπειες στα χτυπήματα που έγιναν στις 30 Μαρτίου σε έναν ιδιαίτερα γνωστό καταυλισμό εκτοπισμένων στο Mazraq (βόρεια Υεμένη), όπου 29 άμαχοι σκοτώθηκαν και 41 τραυματίστηκαν, μεταξύ των οποίων 14 παιδιά και 11 γυναίκες.

Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν ότι θα παράσχουν υλικοτεχνική υποστήριξη και υπηρεσίες πληροφοριών στην Επιχείρηση Αποφασιστική Καταιγίδα, συνδέθηκαν με τον πόλεμο. Ανάλογα με τον τρόπο ερμηνείας του διεθνούς δικαίου, θα μπορούσαν να έχουν νομικές υποχρεώσεις αναφορικά με την ελαχιστοποίηση των επιβλαβών επιπτώσεων που πιθανότατα να υπάρξουν για τους αμάχους σύμφωνα με τους νόμους του πολέμου. Αλλά ακόμα και αν δεν έχουν, και μόνο το γεγονός ότι [οι ΗΠΑ] βρίσκονται τόσο κοντά στην εκστρατεία θα αποτελέσει αρκετά σοβαρό κίνητρο για να ωθήσει τον συνασπισμό να επανεξετάσει την τακτική του.

Εικόνα ενός γηπέδου μετά την καταστροφή του από αεροπορική επιδρομή που έγινε στην πόλη της κεντρικής Υεμένης, Ibb, στις 13 Απριλίου του 2015. (Reuters)

Το ρίσκο είναι μεγάλο, από την στιγμή που η ανθρωπιστική κατάσταση φαίνεται βέβαιο πως θα επιδεινωθεί. Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού έχει, από την πρώτη μέρα, παρέθεσε τα εμπόδια, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης εγγυήσεων για την ασφάλεια, που εμπόδισαν την επείγουσα ιατρική βοήθεια να φτάσει στους αμάχους. Τις τελευταίες ημέρες κάποιες αποστολές βοήθειας κατάφεραν να φτάσουν στο εσωτερικό της χώρας, αλλά δεν ήταν αρκετές για να αντιμετωπίσουν αυτήν την ολοένα και πιο περίπλοκη ανθρωπιστική κρίση. Στην πορεία, όλα τα μέρη της σύγκρουσης θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη την υποχρέωσή τους να διευκολύνουν την πρόσβαση της ανθρωπιστικής βοήθειας.

Το ανησυχητικό είναι ότι μερικά από τα αραβικά μέλη του συνασπισμού δεν τηρούν πάντα τους νόμους του πολέμου. Υπάρχουν αξιόπιστες αποδείξεις ότι η Σαουδική Αραβία χρησιμοποίησε πυρομαχικά διασποράς στην Υεμένη κατά την διάρκεια αεροπορικών επιθέσεων κατά των δυνάμεων των Χούδι το 2009, αφήνοντας πίσω βλήματα που δεν εξερράγησαν και παραμένουν θανατηφόρα για χρόνια. Εν τω μεταξύ, στρατεύματα από το Σουδάν, τα οποία αποτελούν μέρος του συνασπισμού, εδώ και χρόνια διαπράττουν κτηνωδίες στο Νταρφούρ και αλλού, οδηγώντας στην έκδοση εντάλματος σύλληψης για τον πρόεδρο της χώρας με την κατηγορία της γενοκτονίας από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

Μέχρι στιγμής, τα μέλη του συνασπισμού φάνηκαν αργά στις απαντήσεις τους σχετικά με τις ανθρωπιστικές ανησυχίες. Οι εκπρόσωποι του Συνασπισμού δεν υποσχέθηκαν δημόσια να διευκολύνουν την παροχή ιατρικής βοήθειας ή να εξασφαλίσουν την ασφαλή μετακίνηση των πολιτών. Ούτε παρείχαν, όταν ρωτήθηκαν, κάποια αξιόπιστη νομική βάση για την επίθεση στον καταυλισμό εξόριστων. Ένας στρατιωτικός αξιωματούχος της Σαουδικής Αραβίας δήλωσε μόνο ότι «Θα μπορούσε να οφείλεται στο γεγονός ότι τα μαχητικά αεροσκάφη απάντησαν σε πυρά», χωρίς να παρέχει οποιαδήποτε στοιχεία που να στηρίζουν τον ισχυρισμό του.

Αλλοδαποί και πολίτες της Υεμένης περιμένουν για την πτήση εκκένωσής τους στο αεροδρόμιο της Σαναά, στις 13 Απριλίου του 2015. (Mohamed al-Sayaghi / Reuters)

Οι Χούδι, οι οποίοι έχουν υπό τον έλεγχό τους ένα μεγάλο μέρος της βόρειας Υεμένης από τον Σεπτέμβριο του 2014, έχουν επίσης κακό ιστορικό σε ό, τι αφορά την ασφάλεια των πολιτών. Το κίνημα συνέχισε να στρατολογεί παιδιά, ενώ οι αντάρτες που έχουν υπό τον έλεγχό τους τις αστικές περιοχές δεν δίστασαν να στρέψουν τα όπλα τους εναντίον διαδηλωτών. Την πρώτη ημέρα των αεροπορικών επιδρομών, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έγινε μάρτυρας χρήσης αντιαεροπορικών όπλων από δυνάμεις των Χούδι σε μια κατοικημένη περιοχή, γεγονός που ήταν επικίνδυνο για τον τοπικό πληθυσμό.

Εν τω μεταξύ, η αλ Κάιντα της Αραβικής Χερσονήσου (AQAP), μια μακροχρόνια αντίπαλος των Χούδι, εκμεταλλεύτηκε την ανομία που διέπει την νότια Υεμένη για να καταλάβει την πόλη-λιμάνι της Μουκάλα. Τα τελευταία χρόνια, η AQAP έχει διαπράξει πολλές αδιάκριτες επιθέσεις που σκότωσαν και τραυμάτισαν αμάχους. Έχει επίσης παραδεχτεί [2] ότι στρατολογούσε και παρέτασσε στην μάχη παιδιά.

Ας εντάξουμε στην κατάσταση αυτήν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αν και δεν είναι μέλος του συνασπισμού, το γεγονός ότι υποστηρίζουν τον συνασπισμό μπορεί να τις μετατρέψει σε μέρος της σύγκρουσης σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Την περασμένη εβδομάδα, ένας ανώνυμος ανώτερος στρατιωτικός αξιωματούχος είπε στο AFP [3] ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν προσφέρει τόσο εναέριο ανεφοδιασμό καυσίμων σε αεροπλάνα του συνασπισμού εκτός του εναέριου χώρου της Υεμένης, όσο και πληροφορίες σχετικά με την θέση των δυνάμεων των Χούδι, χωρίς όμως «να τους παράσχουν πληροφορίες στόχευσης».