Η δύση μιας αυτοκρατορίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η δύση μιας αυτοκρατορίας

Η βρετανική ταυτότητα καταρρέει

Η κατάκτηση από τους Νορμανδούς και το κράτος που εκείνη επέφερε απέκρυψαν αυτές τις διαφορές: Οι εγχώριες ελίτ εξαλείφθηκαν ή αντικαταστάθηκαν, ενώ εισήχθη η φεουδαρχική ηγεμονία από την νορμανδική ελίτ, η γλώσσα της οποίας –τα Νορμανδο-γαλλικά- ήταν κατανοητή μόνο σε αυτήν την κοινωνική τάξη. Η ένταξη στην νορμανδική κοινωνία γινόταν μόνο υπό την προϋπόθεση υιοθέτησης της νορμανδικής ταυτότητας. Ως εκ τούτου, πολλοί υπήκοοι που επέλεξαν να απεκδυθούν τον πολιτισμό και την γλώσσα τους, συχνά άλλαζαν τα οικογενειακά τους ονόματα για να αποκρύψουν την κατακτημένη τους ταυτότητα.

Αφότου οι Νορμανδοί έχασαν τα εδάφη τους στην ήπειρο, το κράτος και το κέντρο του πολιτισμού τους μετακινήθηκε πέρα από το κανάλι στην σημερινή Αγγλία. Με την αλλαγή αυτή, η νορμανδική ελίτ αυτοπροσδιοριζόταν όλο και περισσότερο ως αγγλική, υιοθετώντας μια μορφή της νότιας αγγλικής γλώσσας και τυποποιώντας την χρήση και την προφορά της. Η Αγγλική έγινε η γλώσσα όχι μόνο των αγροτών αλλά και των ελίτ -ακόμη κι αν οι διάλεκτοι και οι τρόποι προφοράς έκαναν ιδιαίτερα εμφανή την αέναη κατωτερότητα όσων δεν είχαν την αγγλική ως μητρική τους γλώσσα. Κατά συνέπεια, η ανάπτυξη μιας νέας κρατικής ταυτότητας δημιούργησε την βάση μιας εθνικής ταυτότητας στο εσωτερικό της, με την νορμανδο-βρετανική αγγλική γλώσσα να γίνεται συνώνυμη της ταυτότητας των ατόμων που βρίσκονται μέσα στα σύνορα της Αγγλίας. Αυτή η νέα μορφή αγγλικής ελίτ, μετά την Ένωση των Στεμμάτων το 1603 και των Βασιλείων το 1707, μετατράπηκε σε βρετανικότητα, καθώς ενώθηκαν οι εμπλεκόμενες ηγετικές οικογένειες της Σκωτίας και της Αγγλίας. Η βρετανικότητα έγινε η πρωταρχική αυτοκρατορική ταυτότητα, που τελικά εκφράστηκε μέσω κοινών σημαιών και χαρτών της αυτοκρατορίας στις τάξεις της βικτωριανής εποχής σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο. Η οικοδόμηση της ταυτότητας έγινε ενεργή ευθύνη του κράτους, καθώς περιελάμβανε και απέκλειε διαφορετικές ομάδες και χαρακτηριστικά με την πάροδο του χρόνου.

Η πιο συμμετοχική βρετανική ταυτότητα πιθανότατα προέκυψε στον απόηχο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η εθνική επίτευξη της επικράτησης των Βρετανών σε έναν δεύτερο πόλεμο με την Γερμανία συνδυάστηκε με τις συλλογικές επιτυχίες του NHS, την εθνικοποίηση της βιομηχανίας και την δημιουργία του κράτους πρόνοιας. Με μια πρωτοφανή ασφάλεια ζωής για ανθρώπους από τα περισσότερα κοινωνικοοικονομικά υπόβαθρα, οι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν όλο και περισσότερο στην ιδέα της βρετανικής ταυτότητας που είχε ως βάση ένα κράτος που τους φρόντιζε όλους.

27042015.jpg

Ένας υποστηρικτής περιμένει για την ομιλία του ηγέτη της αντιπολίτευσης και του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας, Εντ Μίλιμπαντ, σε προεκλογική εκδήλωση για την Υγεία στο Λιντς, στην βόρεια Αγγλία, στις 23 Απριλίου 2015. (Phil Noble / Reuters)

Ο ΠΟΝΟΚΕΦΑΛΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

Υπήρξαν δύο σημαντικοί παράγοντες στην διάλυση αυτής της συμμετοχικής βρετανικής ταυτότητας. Στην πρώτη περίπτωση, η κατάρρευση της βρετανικής αυτοκρατορίας και η αυξανόμενη αποστροφή που αισθάνθηκε μεγάλο μέρος του πληθυσμού για την κληρονομιά της αυτοκρατορίας διασφάλισε ότι η βρετανικότητα συνδέθηκε με τις έννοιες του ρατσισμού, της υπεροψίας και της κατάχρησης. Ο μετα-αποικιακός πονοκέφαλος της Βρετανίας επιμηκύνθηκε από τις αποτυχίες στο Αφγανιστάν και την ευρύτερη Μέση Ανατολή. Αυτό έχει δημιουργήσει μια εσωστρεφή και μοιρολατρική άποψη για τις δυνατότητες μιας εποικοδομητικής και προοδευτικής εξωτερικής πολιτικής, ακόμα και στο πλαίσιο του ρόλου ενός παγκόσμιου ειρηνοποιού ή ειρηνευτή. Η μετα-αποικιακή ζάλη στο φιλελεύθερο κέντρο του Ηνωμένου Βασιλείου σημαίνει ότι υπάρχει γνήσια αμφιθυμία για την βρετανικότητα, με αισθήματα υπερηφάνειας για την προοδευτική εφαρμογή κοινωνικών πολιτικών της Βρετανίας σχετικά με τα φύλα, την σεξουαλικότητα, και την φυλή, αλλά ανησυχίες για τον ρόλο του ως σύμμαχου των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ισραήλ [12 ] και της Σαουδικής Αραβίας [13]. Άλλοι, ιδίως στις απομακρυσμένες περιοχές, είναι όλο και πιο εχθρικοί προς την έννοια της βρετανικότητας, θεωρώντας την ως μια ιδέα που είχε νόημα μόνο σε ένα αποικιακό πλαίσιο. Η έννοια της αγγλικότητας ως ένα προφανώς πατριωτικό αντίβαρο σε αυτή την αμφιθυμία, έχει πράγματι συμβάλει στην δημιουργία μιας διαισθητικής (και ειρωνικής) υποστήριξης [14] στο UKIP για την προοπτική της σκωτικής ανεξαρτησίας και την διάλυση της Ένωσης.