Γοητευμένοι από τον ισχυρό;

Μέχρι στιγμής, η Αίγυπτος έχει αντισταθεί στον πειρασμό να στείλει στρατιωτικές δυνάμεις στην Λιβύη. Οι ισχυρότερες εκκλήσεις για αυτό το ζήτημα έλαβαν χώρα στο πλαίσιο του αποκεφαλισμού τον Φεβρουάριο του 2015 σε παραλία της Σύρτης 21 ομήρων, από τους οποίους όλοι εκτός από έναν ήταν της αιγυπτιακής κοινότητας των Κοπτών Χριστιανών. Ως απάντηση η Αίγυπτος άρχισε να κάνει αεροπορικές επιδρομές, αυτή την φορά ανοικτά, και να επιταχύνει την εκκένωση του μεγάλου αριθμού των Αιγυπτίων εργατών από την Λιβύη. Ο κίνδυνος είναι ότι προκλήσεις σαν αυτές, σε συνδυασμό με την επιθυμία της Αιγύπτου να αποφύγει ένα καθεστώτος ισλαμιστικής ηγεσίας στην διπλανή χώρα, θα δελεάσουν το Κάιρο να εντείνει περαιτέρω την υποστήριξή του προς τους αντι-ισλαμιστές στην Ανατολή και τους συμμάχους τους στην [λιβυκή πόλη] Ζιντάν.

Ακόμα και χωρίς αυτό, όμως, οι πολιτικές του Καΐρου στην Λιβύη, που έχουν σχεδιαστεί θέτοντας τον στόχο της υπονόμευσης της Μουσουλμανικής Αδελφότητας πάνω από την οικοδόμηση μιας κυβέρνησης συνασπισμού αφοσιωμένης στην πραγματική αντιτρομοκρατία, αποδεικνύεται ότι έχουν κόστος. Η τάση του καθεστώτος του Σίσι να βλέπει έναν οπαδό της Αδελφότητας πίσω από καθετί είναι τοξική. Ωθεί μη εξτρεμιστές σε συνεργασία με τους εξτρεμιστές με σκοπό την αντίστασή τους απέναντι σε έναν κοινό εχθρό.

ΤΟ «ΦΟΒΗΤΡΟ» ΤΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑΣ

Ίσως η πιο έντονη στροφή στις εξωτερικές σχέσεις υπό την ηγεσία του Σίσι αφορά τον βαθμό με τον οποίο η Αίγυπτος βασίζεται στην υποστήριξη του Κόλπου για να αναπληρώσει την επιδεινωμένη χρηματοοικονομική της θέση. Σύμφωνα με το αιγυπτιακό Υπουργείο Οικονομικών, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ παρείχαν στην Αίγυπτο βοήθεια αξίας 10,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά την διάρκεια του οικονομικού έτους 2013-14. Περίπου το 70% του εν λόγω ποσού αποτέλεσε ένα είδος επιχορήγησης σε μορφή πετρελαίου και το υπόλοιπο 30% αφορούσε άμεση οικονομική στήριξη. Ωστόσο, το ποσό των 10,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων υποτιμά σημαντικά την συνολική οικονομική ενίσχυση του Κόλπου προς την Αίγυπτο, δεδομένου ότι δεν περιλαμβάνει τις πρόσφατες δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν κατά την οικονομική σύνοδο κορυφής στο Sharm el-Sheikh, τις καταθέσεις που γίνονται από τα κράτη του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (GCC) στις αιγυπτιακές τράπεζες για να καλύψουν την ρευστότητα του κλάδου, ή τις άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI) που αποσκοπούσαν στο να δώσουν ζωή στην οικονομία της Αιγύπτου. Επιπλέον, σε αρκετές αξιοσημείωτες περιπτώσεις, οι FDI του Κόλπου στην Αίγυπτο έχουν διοχετευθεί μέσω του αιγυπτιακού στρατού με σκοπό να ενισχύσουν συγκεκριμένα την θέση του εν λόγω οργάνου στο εσωτερικό του κράτους.

Οι Αιγύπτιοι αξιωματούχοι έχουν καταστήσει σαφές ότι η στήριξη του Κόλπου δεν δίνεται με ανταπόδοση. Αν ίσχυε στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο, όμως, δεν θα ήταν η πρώτη φορά που το Κάιρο δημοπράτησε την εξωτερική του πολιτική. Η Αίγυπτος έλαβε επίσης τεράστια άφεση χρέους μετά την ένταξή της στην αμερικανικής ηγεσίας συμμαχία κατά τον Πόλεμο του Κόλπου το 1990-1991. Και τα 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια που λαμβάνει κατά παράδοση από τις Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούνται γενικά αποζημίωση για «στρατηγικά οφέλη», που περιλαμβάνουν την χορήγηση στρατιωτικής πρόσβαση υπό την μορφή υπέρπτησης και ταχείας ναυτικής διέλευσης καθώς και την προάσπιση από το Κάιρο των δεσμεύσεων που ανέλαβε στο Καμπ Ντέιβιντ σχετικά με την ασφάλεια των Ισραηλινών και ως μέρος της ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ το 1979.

Η ανησυχία αφορά το ενδεχόμενο ότι η κίνηση της Αιγύπτου προς την εξάρτηση από την βοήθεια του Αραβικού Κόλπου θα μετατρέψει την χώρα σε μια βοηθητική δύναμη των συντηρητικών μοναρχιών του Κόλπου. Η συμμετοχή της Αιγύπτου στον συνασπισμό υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας που στοχοποίησε την προέλαση των Houthi στην Υεμένη είναι μια μόνο ένδειξη αυτού του κινδύνου. Το γεγονός ότι η Αίγυπτος θα εγκύψει στους προστάτες της έγινε ακόμα πιο εμφανές όταν ο Σίσι επιβεβαίωσε την πρόθεσή του να στείλει στρατιωτικές δυνάμεις στις μάχες στην Υεμένη. Εν τω μεταξύ, η πιθανότητα να κληθεί τελικά η Αίγυπτος να καταστείλει εξεγέρσεις στις χώρες του Κόλπου αποτέλεσε το κρυφό νόημα των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων μεταξύ του Μπαχρέιν και της Αιγύπτου τον Απρίλιο του 2015.

Η Αίγυπτος ίσως να παίζει με την φωτιά. Σε περιφερειακό επίπεδο, εκστρατείες όπως η επιχείρηση της Υεμένης έχουν την τάση να κλιμακώνουν την δυναμική των πληρεξουσίων, καθώς οι εξωτερικοί υποστηρικτές και στα δύο στρατόπεδα, σε αυτή την περίπτωση το Ιράν και η Σαουδική Αραβία, έχουν κι οι δύο την ίδια αυξημένη εμπλοκή. Και στο εσωτερικό της Αιγύπτου, η επιχείρηση αυτή έθεσε την προοπτική μιας αρνητικής αντίδρασης από έναν λαό που δεν έχει ξεχάσει την δαπανηρή παρέμβασή του στην Υεμένη πριν από 50 χρόνια. Πράγματι, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι Αιγύπτιοι θα αντιταχθούν σε μια στρατιωτική παρέμβαση στην Υεμένη με περιθώριο περίπου 2 προς 1.

Οι φήμες ότι η αιγυπτιακή υποστήριξη της υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας εκστρατείας αποτελούσε ανταμοιβή για την οικονομική ενίσχυση του Κόλπου στην Αίγυπτο ήταν αρκετά σοβαρή ώστε να οδηγήσει τον Σίσι σε άμεση απάντηση. Περιστοιχισμένος από την ένστολη ηγεσία του Ανώτατου Συμβουλίου των Ενόπλων Δυνάμεων, εμφανώς ενοχλημένος, ο Σίσι απέρριψε αυτήν την ερμηνεία των γεγονότων, σημειώνοντας ότι ήταν η δέσμευση της Αιγύπτου για την αραβική ασφάλεια που ώθησε την συμμετοχή της, όχι η «αποπληρωμή μιας χάρης».

ΣΤΡΟΒΙΛΙΖΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ