Διελκυστίνδα στην ΠΓΔΜ

Αντί να πειθαρχήσει τα Σκόπια, ωστόσο, η προειδοποίηση της Δύσης ίσως σπρώξει την ΠΓΔΜ πιο κοντά στην Ρωσία. Από τότε που ξεκίνησε η κρίση, η ΠΓΔΜ έχει αποστασιοποιηθεί ακόμα περισσότερο από την ΕΕ και την Δύση –το ταξίδι του προέδρου, Γκιόργκε Ιβάνοφ [4], στην Μόσχα για την Ημέρα Νίκης στην Ευρώπη αποτελεί ένδειξη αυτής της τάσης. Αυτό ήρθε αφότου ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκολα Ποπόσκι, εξέφρασε τις επιφυλάξεις του [5] σχετικά με τις κυρώσεις της ΕΕ κατά της Ρωσίας τον περασμένο Σεπτέμβριο. Η Ρωσία έλκεται από την ΠΓΔΜ για στρατηγικούς λόγους, καθώς, δεδομένου ότι η Μόσχα προσπαθεί να κατασκευάσει αγωγούς φυσικού αερίου [6] προς την Δυτική Ευρώπη που να παρακάμπτουν την ουκρανική επικράτεια. Η Ρωσία χρησιμοποιεί επίσης ήπια δύναμη για να φλερτάρει με τα Σκόπια: Καθιέρωσε πρόσφατα νέες υποτροφίες για φοιτητές της ΠΓΔΜ με σκοπό να σπουδάσουν στην Ρωσία. Όλα αυτά φανερώνουν το έντονο ενδιαφέρον της Ρωσίας για άσκηση επιρροής στα Βαλκάνια. Κατά συνέπεια, όπως έχει ήδη προειδοποιήσει ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, η ΠΓΔΜ μπορεί να βρεθεί «στην γραμμή του πυρός [7]» της εντεινόμενης διαμάχης μεταξύ της Ρωσίας και της Δύσης.

Ωστόσο, υπάρχει μικρή λαϊκή υποστήριξη εντός της ΠΓΔΜ για αναπροσανατολισμό προς την Μόσχα. Σε αντίθεση με την Σερβία, όπου πολλοί κατηγορούν την αμερικανική βομβιστική εκστρατεία του ΝΑΤΟ το 1999 για την απώλεια του Κοσσυφοπεδίου, η πλειοψηφία των εθνοτικών «Μακεδόνων» βλέπουν θετικά την Δύση, θεωρώντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο για την διατήρηση της συνοχή της χώρας κατά την διάρκεια της ένοπλης σύγκρουσης με τους εθνοτικούς Αλβανούς το 2001 και βλέποντας την ένταξη στην ΕΕ ως τον κορυφαίο στόχο της εξωτερικής πολιτικής της χώρας.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, χαιρετά δια χειραψίας τον πρόεδρο της ΠΓΔΜ, Γκιόργκε Ιβάνοφ, κατά την διάρκεια των εορτασμών της Μόσχας για το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη, στις 9 Μαΐου του 2015. RIA NOVOSTI VIA REUTERS
---------------------------

Για τον Γκρούεφσκι, όμως, η ένταξη της χώρας στην ΕΕ αποτελεί χαμηλή προτεραιότητα. Με την πολιτική και την προσωπική περιουσία του να βρίσκονται σε κίνδυνο, η φιλία της Ρωσίας ίσως αποδειχθεί ακαταμάχητη για εκείνον, την ώρα που αναζητά μανιωδώς τρόπους για να παραμείνει στην εξουσία. Αυτή η σύγκρουση -μεταξύ της πολιτικής και της δημόσιας θέλησης- μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την σταθερότητα της χώρας.

Στην πραγματικότητα, το όνειρο της ένταξης σε μια Ευρώπη χωρίς σύνορα είναι εκείνο που έχει διατηρήσει την ύπαρξη μιας εύθραυστης ειρήνης μεταξύ των γηγενών κατοίκων της ΠΓΔΜ και των μειονοτικών εθνοτικών Αλβανών τα τελευταία 14 χρόνια. Αν η σημερινή κυβέρνηση καταφέρει να επιβιώσει με κάποιον τρόπο από το σκάνδαλο που βρίσκεται σε εξέλιξη και παραμείνει στην εξουσία, η συνεχής στήριξη της στην Ρωσία θα εξοργίσει τους Αλβανούς, οι οποίοι είναι ήδη πεπεισμένοι ότι οι εθνικιστικές πολιτικές της σημερινής κυβέρνησης έφεραν την καταστροφή στην ΠΓΔΜ. Δεν θα βρίσκουν πια λόγους για να παραμείνουν πιστοί σε μια χώρα που προσανατολίζεται μακριά από την Ευρώπη και προς τον αυταρχισμό. Οι αυτονομιστές στο εσωτερικό της εθνοτικής ομάδας των Αλβανών, που αποτελεί σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού της ΠΓΔΜ, θα αποκτήσουν νέα πνοή, διακινδυνεύοντας έτσι μια καθολική εξέγερση των Αλβανών, οι οποίοι φαίνεται ότι έχουν ήδη δυσανασχετήσει από την καθυστέρηση της διαδικασίας της Ευρω-Ατλαντικής ενσωμάτωσης. Οι προοπτικές μιας ακόμα βίαιης σύγκρουσης στην αυλή της Ευρώπης, καθώς και η πιθανότητα να παρασύρει και τις γειτονικές βαλκανικές χώρες και να στείλει κύματα όσων ζητούν άσυλο στην Δυτική Ευρώπη, θα γίνουν τρομακτικά πραγματικές.

Η σημερινή κρίση, όμως, θα μπορούσε να έχει μια πιο θετική κατάληξη. Αν η σημερινή κυβέρνηση απομακρυνόταν από την εξουσία και ο Ζάεφ, ή κάποιος από το κόμμα του, εκλεγόταν για να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση, οι πιθανότητες ένταξης στην ΕΕ θα παγιώνονταν. Σε αντίθεση με τον Γκρούεφσκι, το κεντροαριστερό κόμμα του Ζάεφ δεν οικοδόμησε την λαϊκή του στήριξη στον εθνικισμό και την προκλητική συμπεριφορά απέναντι στην Ελλάδα. (Η Ελλάδα ανακόπτει την προσπάθεια της ΠΓΔΜ για ένταξη της στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ επί χρόνια, γιατί υποστηρίζει πως το όνομα της χώρας εκφράζει μια σιωπηρή αξίωση για την βόρεια ελληνική επαρχία της Μακεδονίας και ιδιοποιείται την πολιτιστική κληρονομιά της αρχαίας Μακεδονίας. Η κυβέρνηση του Γκρούεφσκι απάντησε με την οικοδόμηση τεράστιων αγαλμάτων του Μεγάλου Αλεξάνδρου στα Σκόπια). Με την επίλυση της διαφωνίας του ονόματος, ο Ζάεφ θα κατάφερνε να αφαιρέσει οριστικά το εν λόγω εμπόδιο για την ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ και, ενδεχομένως, στην ΕΕ.

Η ένταξη στην ΕΕ, ωστόσο, αποτελεί δρόμο διπλής κατεύθυνσης. Η ΕΕ πάσχει από σοβαρά οικονομικά προβλήματα και πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες αισθάνονται κόπωση σχετικά με την διεύρυνση της ΕΕ. Όμως, η ΕΕ πρέπει να σταματήσει να σέρνει τα πόδια της σε ό, τι αφορά την ΠΓΔΜ και τα Βαλκάνια και να θυμηθεί ότι η ένταξη στην ΕΕ είναι το πιο ισχυρό εργαλείο της εξωτερικής της πολιτικής. Ο πρωθυπουργός της Αλβανίας, Έντι Ράμα, εξέφρασε πρόσφατα την απογοήτευσή του, αναφέροντας ότι το Κοσσυφοπέδιο και η Αλβανία θα ενωθούν είτε μέσω της Ευρώπης είτε με τον «κλασσικό» τρόπο. Η ΕΕ ανέλαβε την πολιτική δέσμευση για την ενσωμάτωση των Δυτικών Βαλκανίων πριν από 12 χρόνια, μέσω της διακήρυξης της Θεσσαλονίκης το 2003. Πρέπει τώρα να βρει την δύναμη και το θάρρος να βοηθήσει τις χώρες που επιθυμούν να ενταχθούν στην ΕΕ να πλησιάσουν αποφασιστικά την ένταξη. Αυτή η επιτακτική ανάγκη γίνεται όλο και πιο επείγουσα υπό το φως μιας αναδυόμενης Ρωσίας και της επιστροφής της γεωπολιτικής [8].