Η στροφή της Βουλγαρίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η στροφή της Βουλγαρίας

Η Σόφια δυστροπεί απέναντι στην Μόσχα

Με άλλα λόγια, το αυστηρό ύφος της Σόφιας απέναντι στην Ρωσία δεν έχει να κάνει τόσο με την ύπαρξη ανησυχιών σχετικά με την σταθερότητα στην Ουκρανία. Η πιο δυναμική στρατηγική της Βουλγαρίας προς την Μόσχα εξηγείται, μάλλον, από έναν συνδυασμό της επιθετικής στάσης της Μόσχας απέναντι στην Βουλγαρία και των ενθαρρυντικών χειρονομιών από την πλευρά της Δύσης. Τα τελευταία δύο χρόνια, η Σόφια χωλαίνει λόγω της οικονομικής και ενεργειακής της εξάρτησης από την Ρωσία. Πέρυσι, η Μόσχα ανακοίνωσε ότι εγκαταλείπει την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου South Stream προς την Βουλγαρία δια μέσω της Μαύρης Θάλασσας, εναποθέτοντας την ευθύνη στο γεγονός ότι η Σόφια [1] συναίνεσε στην αντίθεση της ΕΕ για την συμφωνία. Αμέσως μετά από αυτήν την ανακοίνωση, ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, Μπόικο Μπορίσοφ, συναντήθηκε με την Άνγκελα Μέρκελ και τον επίτροπο της ΕΕ για την Ενεργειακή Ένωση με σκοπό να ζητήσει την στήριξή τους σε ενεργειακές συμφωνίες. Τον Ιανουάριο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, πραγματοποίησε επίσκεψη στην Σόφια για να συμβουλεύσει την κυβέρνηση στην αναζήτησή της για εναλλακτικές πηγές φυσικού αερίου. Και δύο μήνες αργότερα, η βουλγαρική Εθνοσυνέλευση επικύρωσε την συμφωνία για την συντήρηση μιας μονάδας Αναπτυσσόμενων Συστημάτων Επικοινωνιών του ΝΑΤΟ, μια μονάδα που προορίζεται για τον εφοδιασμό του ΝΑΤΟ με πληροφορίες για [στρατιωτικές] επιχειρήσεις. Ήταν η τρίτη τέτοια μονάδα στην Βουλγαρία, κάτι που σηματοδότησε την ανάπτυξη των σχέσεων της χώρας με το ΝΑΤΟ.

Ο Πλεβνέλιεφ δεν είναι ο μόνος στην Βουλγαρία που αποστασιοποιείται από την Μόσχα˙ πολλοί τον υποστηρίζουν στο σημερινό υπουργικό συμβούλιο. Ο υπουργός Άμυνας, Nikolay Nenchev, απείλησε να αυξήσει τον προϋπολογισμό της άμυνας ως απάντηση στην επιθετικότητα της Ρωσίας στην Ουκρανία και στην συνέχεια αρνήθηκε να παρατείνει μια σύμβαση για ρωσικά αεροσκάφη MIG-29. Ο υπουργός Εξωτερικών, Daniel Mitov, αποτελεί ένα ανερχόμενο πολιτικό αστέρι και είναι έντονα επιθετικός εναντίον της Μόσχας, έχοντας εξοργίσει την Ρωσία σε τέτοιο βαθμό που ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, αποκάλεσε δημόσια την πολιτική του ρεβιζιονιστική και τον κατηγόρησε ότι επιδιώκει να διχάσει την ΠΓΔΜ [2].

11062015-5.jpg

Ο Μπόικο Μπορίσοφ, αρχηγός του κεντροδεξιού κόμματος GERB της Βουλγαρίας, στις 5 Νοεμβρίου του 2014. STOYAN NENOV / REUTERS
------------------------------

Αλλά, ακόμα κι έτσι, το υπουργικό συμβούλιο έχει ως επικεφαλής τον Μπορίσοφ -ηγέτη του κεντρώου και λαϊκού συντηρητικού κόμματος GERB (Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας)- ο οποίος είναι ένας εξαιρετικά απρόβλεπτος παίκτης. Κατά την διάρκεια της πρώτης του θητείας το 2009-2013, ζήτησε μια ισορροπημένη πολιτική μεταξύ της Δύσης και της Ρωσίας, έτσι ώστε να μην αποκτήσει ανταγωνιστικές σχέσεις με καμία από τις δύο πλευρές. Αυτή την φορά, φαίνεται να παίζει ένα παρόμοιο παιχνίδι. Από την μια πλευρά, προέτρεψε την Δύση να δράσει πιο αποφασιστικά εναντίον της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Από την άλλη, άμβλυνε τις συμπεριφορές του Nenchev και του Mitov, καθώς επηρέαζαν την σταθερότητα του υπουργικού του συμβουλίου: Ο νέος εταίρος του συνασπισμού του GERB είναι το μικρό αριστερίζον κόμμα Εναλλακτική για την Βουλγαρική Αναγέννηση [3] (ABV), το οποίο θεωρείται γενικά φιλο-ρωσικό.

Είναι πιθανό, ωστόσο, πως, όσο χειροτερεύει η κρίση στην Ουκρανία, ο Μπορίσοφ ίσως φανεί πρόθυμος να κάνει μια πιο επιθετική «στροφή». Άλλωστε, έχει τις δικές του πικρές αναμνήσεις σε ό,τι αφορά την Ρωσία. Τον Μάρτιο του 2013, το υπουργικό συμβούλιο υπό την ηγεσία του Μπορίσοφ αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά από τις μαζικές διαδηλώσεις κατά των υψηλών τιμών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και ζεστού νερού στην νοτιοδυτική πόλη, Μπλαγκόεβγκραντ, που εξαπλώθηκε σε περισσότερες από 30 πόλεις σε όλη την χώρα. Οι διαδηλώσεις αυτές ήταν σε μεγάλο βαθμό αντικυβερνητικές, ενώ αποτελούσαν και μια απάντηση στην υποτιθέμενη διαφθορά, τον αυταρχισμό και την οικονομική στασιμότητα. Αλλά η ελίτ του GERB και οι υποστηρικτές του κατηγόρησαν την Ρωσία για τα δεινά τους. Στην συνέχεια, ο υπουργός Οικονομικών, Συμεών Ντιάνκοφ, δήλωσε: «Η Gazprom ήταν εκείνη που ανέτρεψε την κυβέρνησή μας αυξάνοντας τις τιμές του ρεύματος, κάτι που έρχεται σε αντίθεση με τις υπογραφείσες συμφωνίες». Είτε είναι αληθινή είτε όχι, αυτή η θεωρία –ότι η Ρωσία άλλαξε τις τιμές του ρεύματος για να καθαιρέσει την κυβέρνηση του Μπορίσοφ, καθώς δεν δρούσε υπέρ της Μόσχας- είναι πλέον θρύλος.

Αυτό που φαίνεται να καταλαβαίνει επιτέλους η Σόφια είναι ότι η εξάρτησή της από την Ρωσία δεν αποτελεί βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης [4], ενώ η επιθετικότητα της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας αποτελεί άμεση απειλή ασφαλείας. Αυτό φαίνεται να είναι μια πεποίθηση την οποία συμμερίζονται, όχι μόνο η κυβερνώσα συντηρητική ελίτ, αλλά και οι Βούλγαροι. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση της Alpha Research [5] έδειξε ότι πάνω από το 70% των Βουλγάρων υποστηρίζουν τις Βρυξέλλες και όχι την Μόσχα. Αν η Βουλγαρία είναι όντως ο Δούρειος Ίππος της Ρωσίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν το κάνει με ιδιαίτερη επιτυχία.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/bulgaria/2015-06-09/bulgarias-turn