Μπορεί ο οίκος των Σαούντ να επιβιώσει του ISIS;

Ο ηγέτης του ISIS, Αμπού Μπακρ αλ-Μπαγκντάντι, δεν έχει ούτε το χάρισμα ούτε το εξελιγμένο και ολοκληρωμένο δίκτυο που είχε στην διάθεσή του ο Μπιν Λάντεν στο βασίλειο το 2002-06. Αλλά το μήνυμά του για την Σαουδική Αραβία, «το κεφάλι του φιδιού και το προπύργιο της νόσου», όπως την περιέγραψε ο ίδιος, είναι το ίδιο με εκείνο του Μπιν Λάντεν. Το σχέδιο του Μπαγκντάντι, ωστόσο, το οποίο δανείστηκε από τον εκλιπόντα επικεφαλής της αλ Κάιντα στο Ιράκ, Αμπού Μουσάμπ αλ-Ζαρκάουι, είναι πιο έξυπνο, διαβολικό και επικίνδυνο: Στόχος του είναι να πυροδοτήσει έναν εμφύλιο πόλεμο στην Σαουδική Αραβία στοχοποιώντας την σιιτική κοινότητα και προκαλώντας την να εξαπολύσει την οργή της στην κυβέρνηση της Σαουδικής Αραβίας. (Δεκάδες Σιίτες Σαουδάραβες έχουν ήδη αρχίσει να σχηματίζουν ομάδες πολιτικής άμυνας για να προστατευθούν καλύτερα από το ISIS και άλλες απειλές, μια έκβαση που έχει δημιουργήσει ανησυχία στις Αρχές της Σαουδικής Αραβίας). Η οργάνωση του Μπαγκντάντι έχει επιτεθεί στην σιιτική κοινότητα τρεις φορές από τον Νοέμβριο του 2014, αλλά οι πιο επιτυχημένες της επιθέσεις ήταν εκείνες που έλαβαν χώρα κατά την διάρκεια της προσευχής της Παρασκευής τον προηγούμενο μήνα στα σιιτικά τεμένη στην Dammam και κοντά στο Κατίφ, στην σιιτικής πλειονότητας ανατολική επαρχία, σκοτώνοντας συνολικά 25 ανθρώπους και τραυματίζοντας τουλάχιστον άλλους 120.

Μόνο το Υπουργείο Εσωτερικών (ΜΟΙ) γνωρίζει αν η στρατηγική του ISIS διεξάγεται από μεμονωμένα άτομα ή από ένα σύνολο συντονισμένων πυρήνων. Ωστόσο, ανεξάρτητα από την φύση της παρουσίας του ISIS στο βασίλειο (ο Μπαγκντάντι το έχει ήδη ονομάσει ως «επαρχία Νετζντ» την καρδιά της ερήμου της Σαουδικής Αραβίας, που δημιουργήθηκε για πρώτη φορά στο 18ο αιώνα), ο αριθμός των φερόμενων μελών του ISIS που έχουν συλληφθεί -περισσότερα από 400 μέχρι στιγμής- είναι ανησυχητικός. Το πιο ανησυχητικό, όμως, όχι μόνο για την Σαουδική Αραβία, αλλά και για τους αξιωματούχους των ΗΠΑ, είναι ότι η συντριπτική πλειονότητα όσων συλλαμβάνονται ήταν Σαουδάραβες, οι οποίοι είχαν έναν τολμηρό κατάλογο στόχων στην Σαουδική Αραβία και την Αμερική. Όταν οι Υπηρεσίες ασφαλείας της Σαουδικής Αραβίας συνέλαβαν 93 από αυτούς, τον Απρίλιο, έμαθαν ότι σχεδίαζαν να επιτεθούν στην αμερικανική πρεσβεία στο Ριάντ.

Η ανατροπή του Μπαγκντάντι δεν θα είναι εύκολη, αλλά είναι σίγουρα εφικτή. Είναι πολλοί οι παράγοντες που λειτουργούν υπέρ του Ριάντ, αλλά υπάρχουν και κάποιοι που στρέφονται εναντίον του. Μετά την εξέγερση του Μπιν Λάντεν, το βασίλειο έχει κερδίσει τεράστια εμπειρία στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, η οποία αποδεικνύεται ιδιαίτερα χρήσιμη στην σημερινή μάχη κατά του ISIS. Το πρόγραμμα αποκατάστασης, για παράδειγμα, έχει ξεκινήσει εδώ και πάνω από μια δεκαετία.

Επιπλέον, το ISIS δεν έχει το πλεονέκτημα του στρατηγικού αιφνιδιασμού που είχε η αλ Κάιντα. Ένας από τους λόγους για τους οποίους η αλ Κάιντα ήταν τόσο αποτελεσματική στα πρώτα δύο χρόνια της εξέγερσης είναι ότι τόσο οι Αρχές της Σαουδικής Αραβίας, όσο και οι Υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ, δεν γνώριζαν την έκταση της υπόγειας υποδομής της τρομοκρατικής οργάνωσης. Άλλες συνθήκες που αποδείχθηκαν ευνοϊκές για το βασίλειο στην καταπολέμηση του ISIS αφορούν την αύξηση του εθνικισμού της Σαουδικής Αραβίας κατά τους τελευταίους μήνες, ιδιαίτερα μετά την εξουσιοδότηση μιας νέας και νεότερης ηγεσίας, καθώς και της στρατιωτικής εκστρατείας του Ριάντ εναντίον των ανταρτών Houthi στην Υεμένη. Τέλος, είναι σημαντικό και το γεγονός ότι ο Μπαγκντάντι είναι Ιρακινός και όχι Σαουδάραβας, όπως ο Μπιν Λάντεν. Παρά το γεγονός ότι το ISIS έχει οπαδούς από διάφορες εθνικότητες και υπόβαθρα, το μεγαλύτερο μέρος της ηγεσίας του είναι Ιρακινοί, γεγονός που ίσως να μην πείσει εύκολα τους Σαουδάραβες που θα στρατολογηθούν στο μέλλον.

Ο πόλεμος της Σαουδικής Αραβίας στην Υεμένη, η περιφερειακή της διαμάχη με το Ιράν, καθώς και η επέκταση και η αντοχή του ISIS αποτελούν σημαντικές προκλήσεις που θα περιπλέξουν τις προσπάθειες του Ριάντ να σταματήσει τον Μπαγκντάντι. Παρά το γεγονός ότι το βασίλειο δεν είναι ιδιαίτερα ταλαιπωρημένο στρατιωτικά αυτήν την στιγμή, ίσως αναγκαστεί σύντομα να εμπλακεί σε έναν πόλεμο σε πολλά μέτωπα, αν το Ιράν εντείνει την παρουσία του στην Υεμένη και την Συρία, και προσπαθήσει να υποδαυλίσει ξανά την αστάθεια στο Μπαχρέιν. Όσο περισσότερη προσοχή και πόρους αφιερώνει το Ριάντ σε εξωτερικούς κινδύνους, τόσο λιγότερο προετοιμασμένο θα είναι στο εσωτερικό αντιτρομοκρατικό μέτωπο κατά του ISIS. Τελευταίο αλλά σημαντικό είναι το γεγονός ότι, όσο κλισέ κι αν ακούγεται, το ISIS δεν είναι η αλ Κάιντα. Το πρώτο βρίσκεται σε άνοδο και έχει υπό τον έλεγχό του απέραντες εκτάσεις και μεγάλες ποσότητες υλικών και ανθρώπινων πόρων στην περιοχή, κάτι που η τελευταία μπορούσε μόνο να ονειρευτεί. Ακόμη χειρότερα, παρά την δράση της υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμαχίας εναντίον του, το ISIS δεν αντιμετωπίζει κάποια ιδιαίτερα αποτελεσματική αντίσταση.

ΣΤΑΜΑΤΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΥΠΟΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ

Για να βεβαιωθεί ότι το ISIS δεν εγκαθιστά μόνιμα παρακλάδια στο βασίλειο, η Σαουδική Αραβία θα πρέπει να σκεφθεί ιδιαίτερα το ενδεχόμενο συμπλήρωσης της αντιτρομοκρατικής της εκστρατείας με ορισμένα αναγκαία και ήδη καθυστερημένα συμφιλιωτικά μέτρα σε ό, τι αφορά τον σιιτικό πληθυσμό του βασιλείου. Πράγματι, οι αντιτρομοκρατικές προσπάθειες του Ριάντ στην ανατολική επαρχία του δεν θα επιφέρουν ποτέ κάποιο σημαντικό αποτέλεσμα αν η σιιτική κοινότητα συνεχίσει να αντιμετωπίζεται τόσο άσχημα από την ίδια την κυβέρνησή της.