Η αντι-ιμπεριαλιστική ατζέντα της Τουρκίας

Έως έναν βαθμό, πολλοί Τούρκοι θεωρούσαν πως οι Άραβες το άξιζαν. Οι ηγέτες της Τουρκίας βγήκαν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με ένα πικρό αίσθημα προδοσίας λόγω του ότι ορισμένοι Άραβες συνεργάστηκαν με το Ηνωμένο Βασίλειο με σκοπό να ανατρέψουν την οθωμανική κυριαρχία. Αλλά όταν οι ίδιοι ηγέτες παρακολούθησαν την ανεπιτυχή επανάσταση των Αράβων στο Ιράκ και την Συρία κατά των Βρετανών και των Γάλλων (έχοντας μερικές φορές επικεφαλής Άραβες αξιωματούχους που είχαν υπηρετήσει πιστά τον οθωμανικό στρατό) η συμπάθειά τους ήταν εξίσου ειλικρινής. Όμως, με την Τουρκία να είναι ακόμα αδύναμη και τις ευρωπαϊκές δυνάμεις να έχουν σταθερά υπό τον έλεγχό τους την Μέση Ανατολή, το ζήτημα της τουρκικής πολιτικής στην περιοχή –είτε εκείνο καθοδηγείται από θυμό, συμπάθεια, είτε οτιδήποτε άλλο- ήταν ουσιαστικά αμφιλεγόμενο. Αντ’ αυτού, η Άγκυρα αφιέρωσε τις μεσοπολεμικές της διπλωματικές προσπάθειες στις ευρωπαϊκές μεγάλες δυνάμεις, οι ενέργειες των οποίων θα καθορίσουν την μοίρα του κόσμου στα ταραχώδη χρόνια που προηγήθηκαν του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Στην πραγματικότητα, η μοναδική επίσημη διπλωματική δέσμευση της Τουρκίας στην Μέση Ανατολή κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν η συνθήκη με το Ιράκ, το Αφγανιστάν και το Ιράν το 1937, η οποία αποτελούσε εν μέρει, [8], μετά την ιταλική εισβολή στην Αιθιοπία, «ένα μήνυμα προς τον υπόλοιπο κόσμο ότι τα τέσσερα ανεξάρτητα κράτη της Μέσης Ανατολής θα αντιταχθούν σε οποιαδήποτε προσπάθεια για ξεχωριστή κατάκτησή τους από μια εκ των ευρωπαϊκών δυνάμεων».

ΕΠΙΣΦΑΛΗΣ ΓΕΦΥΡΑ

Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η πτώση της βρετανικής και της γαλλικής ισχύος και η πρωτόγνωρη αραβική ανεξαρτησία ανάγκασαν γρήγορα την Τουρκία να αναπτύξει μια πιο ολοκληρωμένη πολιτική για την περιοχή. Μέχρι τότε, το πέρασμα του χρόνου είχε μαλακώσει σε έναν βαθμό την οργή για την αραβική προδοσία, επιτρέποντας να έρθει στο προσκήνιο ένα σαφώς αντι-βρετανικό και φιλο-αραβικό αίσθημα. Η τουρκική πολιτική ελίτ, τόσο πριν όσο και μετά τις εκλογές της χώρας το 1950, εξακολουθούσε να κυριαρχείται από άνδρες που είχαν πολεμήσει στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ ένα μέρος της συντροφικότητας που εκείνος είχε προκαλέσει ήταν ακόμα εμφανές. Μόνο αργότερα στην δεκαετία του 1950, καθώς ο αραβικός εθνικισμός πήρε μια φιλο-σοβιετική μορφή, οι προκαταλήψεις κατά των Αράβων άρχισαν να γίνονται και πάλι αισθητές στον τουρκικό πολιτικό λόγο.

Κατά τα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπάθησαν να διαχειριστούν τις εντάσεις μεταξύ των Ευρωπαίων συμμάχων τους και του αραβικού κόσμου, προκειμένου να σφυρηλατήσουν ένα κοινό μέτωπο εναντίον της σοβιετικής επιρροής στην Μέση Ανατολή. Η Τουρκία υποστήριξε πλήρως αυτήν την προσπάθεια, αλλά οι τουρκικές συμπάθειες έρχονταν συχνά σε σύγκρουση με την προσέγγιση της Ουάσινγκτον. Η πιθανότητα κάποιος Βρετανός στρατηγός να προστάζει, για παράδειγμα, τα αραβικά, αμερικανικά και τουρκικά στρατεύματα στην μάχη κατά των Σοβιετικών ήρθε αντιμέτωπη με σθεναρή αντίσταση. Οι Άραβες δεν θα συμφωνούσαν ποτέ σε κάτι τέτοιο, υποστήριξαν οι Τούρκοι διπλωμάτες, γεγονός που θα ίσχυε και για τον τουρκικό λαό. Ο George Wadsworth, πρέσβης των ΗΠΑ, συνέταξε ένα χειρόγραφο σημείωμα που περιέγραφε τους λόγους για τους οποίους οι Τούρκοι «μισούσαν» τους Βρετανούς. Η βρετανική συμπεριφορά στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο «δεν είχε ξεχαστεί», έγραψε, ενώ οι Τούρκοι πίστευαν ότι οι Βρετανοί «εξακολουθούσαν να έχουν ιμπεριαλιστικές φιλοδοξίες στην Μέση Ανατολή» και θεωρούσαν την Τουρκία και τους υπολοίπους λαούς «αποίκους» τους. Εν τω μεταξύ, οι Τούρκοι γελοιογράφοι στο δημοφιλές περιοδικό Akbaba συνέχισαν [9] να απεικονίζουν τους Άραβες ως σιωπηλά και ταλαιπωρημένα θύματα [10] της ευρωπαϊκής ιμπεριαλιστικής βίας. Κατά καιρούς, οι Άραβες απλά εξαφανίζονταν καθώς η προσοχή στρεφόταν στην ευρωπαϊκή υποκρισία, όπως εκείνη απεικονίζεται κομψά σε ένα σχέδιο όπου η Γαλλίας ουρεί [11] πάνω σε έγγραφο με την επισήμανση «ανθρώπινα δικαιώματα».

Flickr
-----------------------------

Καθ’ όλη εκείνη την περίοδο, οι διπλωμάτες των ΗΠΑ θεωρούσαν επίσης δεδομένη την υποστήριξη της Τουρκίας στην Παλαιστίνη. Ήδη από το 1948, για παράδειγμα, η πρεσβεία μέχρι που εξέφρασε την ανησυχία της για κάποιες ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες ότι Τούρκοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι παραιτούνταν για να πολεμήσουν ως εθελοντές στο πλευρό των Αράβων. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας είπε αργότερα στον πρέσβη των ΗΠΑ ότι η δημιουργία του Ισραήλ αποτελούσε «λάθος». Και σε αντίθεση με τις απεικονίσεις συμπάθειάς τους στους Άραβες, πολλοί Τούρκοι σκιτσογράφοι ήταν στην ευχάριστη θέση να χρησιμοποιήσουν τον πόλεμο ως μια ευκαιρία να ανακυκλώσουν αντισημιτικά αστεία: Ένας Σιωνιστής αξιωματικός, ας πούμε, καρφώνει ένα κέρμα στο μάτι κάποιου ταύρου για να παροτρύνει τους στρατολογημένους κατά την διάρκεια εξάσκησης στην σκοποβολή [12].