Ο εχθρός των εχθρών του Ιράν στο Αφγανιστάν

Αυτή την εποχή, η εμπλοκή του Ιράν στο Αφγανιστάν περιλαμβάνει 3 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσιες διμερείς εμπορικές συναλλαγές˙ το παιχνίδι του οικοδεσπότη σε πάνω από ένα εκατομμύριο Αφγανούς πρόσφυγες, από τους οποίους το Ιράν φέρεται να στρατολογεί μαχητές για να τους στείλει στους Ταλιμπάν˙ η κατασκευή και χρηματοδότηση σιιτικών θρησκευτικών κέντρων˙ η υποστήριξη αφγανικών μέσων ενημέρωσης˙ η χρηματοδότηση των [προεκλογικών] εκστρατειών των υποψηφίων που προτιμά στις εκλογές˙ και η κατασκευή δρόμων που συνδέουν την αφγανική επαρχία Χεράτ με τα σύνορα του Ιράν. Το 2006, το Αφγανιστάν άνοιξε το μεγαλύτερη χρηματοδοτούμενο από το Ιράν σιιτικό τέμενος, το οποίο στεγάζει επίσης ένα ισλαμικό πανεπιστήμιο. Το 2010, εμφανίστηκαν εκθέσεις ότι το Ιράν παρείχε σε τακτική βάση σακούλες με μετρητά [12] αξίας εκατομμυρίων δολαρίων για να εξαγοράσει νομιμοφροσύνη μέσα στην κυβέρνηση του πρώην προέδρου Χαμίντ Καρζάι. Και το 2013, το Ιράν και το Αφγανιστάν υπέγραψαν [13] μια συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με στόχο (από την ιρανική πλευρά) την αντιστάθμιση της επιρροής των ΗΠΑ. Το σύμφωνο περιελάμβανε σημαντικά οικονομικά μέτρα και μέτρα ασφάλειας [14], συμπεριλαμβανομένων της αναβάθμισης της διμερούς συνεργασίας για την διαμετακόμιση (transit), επενδύσεων, εμπορικών και εκπαιδευτικών ανταλλαγών, αύξησης του τουρισμού, καταπολέμησης της τρομοκρατίας και του διασυνοριακού λαθρεμπορίου ναρκωτικών, ανταλλαγής πληροφοριών και της διεξαγωγής κοινών στρατιωτικών ασκήσεων. Η συμφωνία περιελάμβανε επίσης τις εκκλήσεις για μια σειρά τριμερών διαλόγων που απέκλειαν τον ιστορικό προστάτη [14] των Ταλιμπάν, το Πακιστάν. Σύμφωνα με τηλεγραφήματα της κυβέρνησης των ΗΠΑ που διέρρευσαν, το Ιράν, σε τακτική βάση [15] μέχρι που προτρέπει το αφγανικό κοινοβούλιο να υποστηρίξει αντι-αμερικανικές πολιτικές και να εντείνει τα αντι-αμερικανικά σημεία στις ομιλίες κατά την διάρκεια των κοινοβουλευτικών συνόδων ώστε να αναδεύσει τις εντάσεις. Κατ’ ιδίαν, το Ιράν αναγνωρίζει [16] την μετριοπαθή οικονομική στήριξη προς ορισμένα αφγανικά πολιτικά κόμματα και ορισμένους Αφγανούς ηγέτες.

Ένας στρατιώτης των Ταλιμπάν φρουρεί στο στρατόπεδο προσφύγων Makaki στο Αφγανιστάν κοντά στην ιρανική συνοριακή πόλη Zabol, στις 29 Οκτωβρίου 2001. REUTERS
-----------------

Σε όλες αυτές τις παρεμβάσεις, ένα πράγμα είναι σαφές: Πρωταρχικός στόχος του Ιράν είναι να ισορροπήσει έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Το Ιράν εναντιώνεται σθεναρά [17] στην αμερικανο-αφγανική διμερή συμφωνία για την ασφάλεια, που υπογράφηκε πέρσι, η οποία επιτρέπει στις ΗΠΑ να διατηρήσουν ένα μικρότερο στρατιωτικό αποτύπωμα και βάσεις στο Αφγανιστάν. Κάποιες από αυτές θα είναι κοντά στα σύνορα με το Ιράν, κάτι που έχει σηκώσει την κόκκινη παντιέρα μεταξύ των Ιρανών σκληροπυρηνικών. Παρά το γεγονός ότι το Ιράν φυσικά θα αντιτασσόταν στην επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία, η συνεχιζόμενη παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή έχει προκαλέσει το ιρανικό καθεστώς να βρει μια εναλλακτική στρατηγική, συμπεριλαμβανομένου του να αγκαλιάζει ορισμένες ομάδες των Ταλιμπάν προκειμένου να διασφαλίσει ότι το Ιράν έχει κάποια επιρροή πάνω τους Ταλιμπάν αν κάποια μέρα συμφιλιωθούν με την αφγανική κυβέρνηση.

Το Ιράν έχει καθιερώσει τις δικές του υψηλού προφίλ επαφές με αυτές τις φατρίες. Αν και είναι άγνωστο ποιες συγκεκριμένες ομάδες Ταλιμπάν υποστηρίζει το Ιράν, το κύριο πρόσωπο του καθεστώτος μέσα στους Ταλιμπάν φαίνεται να είναι ο Tayeb Agha. Κάποτε ένας διερμηνέας χαμηλού επιπέδου για το υπουργείο Εξωτερικών των Ταλιμπάν, ο Agha έκανε γρήγορα άλματα στην ιεραρχία αφότου έγινε στενός έμπιστος του ηγέτη των Ταλιμπάν, Μουλά Ομάρ, και τώρα υποτίθεται ότι είναι υπεύθυνος του γραφείου των Ταλιμπάν στο Κατάρ. Το 2007, το Ιράν τον φιλοξένησε [18] μαζί με τον πρώην υφυπουργό εμπορίου των Ταλιμπάν σε ένα συνέδριο ισλαμικής αφύπνισης που διοργανώθηκε από τον ανώτατο ηγέτη, Αλί Χαμενεΐ, στην Τεχεράνη. Από τότε, το Ιράν έχει υποδεχθεί τουλάχιστον δύο άλλες αντιπροσωπείες των Ταλιμπάν στην Τεχεράνη -μια το 2013 [19] και μια άλλη πρόσφατα, τον Μάιο [20]- αμφότερες των οποίων φέρεται να ήταν υπό την ηγεσία του Agha. Έχει έρθει πιο κοντά στο Ιράν με τα χρόνια, οδηγώντας σε εικασίες [21] ότι, σε κάποιο σημείο, είχε καταφύγει στο Ιράν για να αποφύγει την σύλληψή του στο Πακιστάν.