Η Μέση Ανατολή μετά την Βιέννη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Μέση Ανατολή μετά την Βιέννη

Ιδού τι θα γίνει αν αποτύχει η συμφωνία με το Ιράν
Περίληψη: 

Η Μέση Ανατολή σήμερα βρίσκεται σε σοβαρή αναταραχή. Κανείς δεν πρέπει να έχει την ψευδαίσθηση ότι ακόμη και μια ισχυρή συμφωνία που θα κλείνει όλες τις πιθανές διεξόδους προς μια ιρανική βόμβα θα αλλάξει μαγικά αυτή την ασταθή περιοχή. Αλλά σε τελική ανάλυση, η Μέση Ανατολή θα ήταν καλύτερα με μια καλή πυρηνική συμφωνία από όσο χωρίς.

Η DALIA DASSA KAYE είναι ανώτερη πολιτική επιστήμων και διευθύντρια στο Κέντρο για την Δημόσια Πολιτική στην Μέση Ανατολή, του RAND Corporation.

Οι Ιρανοί διαπραγματευτές και οι διαπραγματευτές των P5 + 1 (Κίνα, Γαλλία, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ηνωμένες Πολιτείες, συν η Γερμανία) στην Βιέννη φαίνεται να είναι στα πρόθυρα της επίτευξης συμφωνίας για τον σημαντικό περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν και της θέσης του κάτω από αυστηρή διεθνή παρακολούθηση. Τι θα γίνει, όμως, αν δεν καταφέρουν να γεφυρώσουν τις διαφορές τους τις τελευταίες ώρες; Ή τι θα γινόταν αν το αμερικανικό Κογκρέσο απορρίψει την συμφωνία στην συνέχεια -λιγότερο πιθανό, αλλά ακόμα ανησυχητικό αποτέλεσμα; Πράγματι, με την αρχή ότι «μια μη-συμφωνία είναι καλύτερη από μια κακή συμφωνία» να φαίνεται να κυριαρχεί σε οποιαδήποτε συζήτηση του Κογκρέσου, είναι καλή η ώρα για να εξεταστεί πώς θα μπορούσε να μοιάζει η Μέση Ανατολή χωρίς μια πυρηνική συμφωνία.

Η αποτυχία να επιτευχθεί ή να εγκριθεί μια συμφωνία θα παράγει πιθανόν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα: Ένα εκτεταμένο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα˙ διάβρωση των ευρέων διεθνών κυρώσεων, χωρίς κανένα όφελος για την περιφερειακή και την παγκόσμια ασφάλεια˙ αυξημένο ενδεχόμενο για στρατιωτική σύγκρουση˙ και απώλεια της πιθανότητας το Ιράν και οι Ηνωμένες Πολιτείες να εργαστούν σε σημαντικούς τομείς κοινού ενδιαφέροντος.

10072015-1.jpg

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών John Kerry, ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ στην Μέση Ανατολή Robert Malley (αριστερά) και ο προσωπάρχης του Υπ.Εξ. των ΗΠΑ Jon Finer (R) συναντώνται στο ξενοδοχείο όπου γίνονται οι συνομιλίες για τα πυρηνικά του Ιράν στην Βιέννη, στις 2 Ιουλίου 2015. CARLOS BARRIA / REUTERS
------------------------------

Σίγουρα, υπάρχουν και κίνδυνοι που συνδέονται με μια συμφωνία, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας ότι το Ιράν δεν θα εφαρμόσει την συμφωνία, θα συνεχίσει το πυρηνικό του πρόγραμμα όταν λήξει η πυρηνική συμφωνία, ή συγκαλυμμένα θα συνεχίσει κομμάτια του προγράμματός του πέρα από την επιτήρηση της διεθνούς κοινότητας. Υπήρξαν αμέτρητοι υπολογισμοί για όλα τα πράγματα που θα μπορούσαν να πάνε στραβά˙ γι’ αυτό οι διαπραγματευτές στην Βιέννη επεξεργάζονται μέτρα του τύπου «δεν εμπιστεύομαι και επαληθεύω» σε κάθε πιθανή τελική συμφωνία. Αλλά οι συζητήσεις σχετικά με οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία πρέπει να περιλαμβάνουν την αξιολόγηση του κινδύνου να μην επιτευχθεί καμιά συμφωνία.

Το πρώτο και πιο επικίνδυνο σενάριο είναι ότι η Τεχεράνη θα μπορούσε να ξεφύγει από την ενδιάμεση πυρηνική συμφωνία, το Κοινό Σχέδιο Δράσης (Joint Plan of Action), το οποίο έχει ουσιαστικά παγώσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν για σχεδόν δύο χρόνια. Με καμία υπόσχεση για διαρκείς και πιο σημαντικές άρσεις κυρώσεων, το Ιράν μπορεί να αποφασίσει να συνεχίσει το πρόγραμμά του για τον εμπλουτισμό ουρανίου σε επίπεδα που μειώνουν το χρόνο που θα χρειαστεί για να μετατραπεί το πυρηνικό του πρόγραμμα σε οπλικό. Το Ιράν θα μπορούσε να εξακολουθεί να παραμένει στην Συνθήκη για την μη διάδοση των πυρηνικών όπλων και να έρθει επικίνδυνα κοντά στην ανάπτυξη των ικανοτήτων ώστε να φύγει από την Συνθήκη γρήγορα αν δεν υπάρχει διεθνής συμφωνία που να θέτει περαιτέρω περιορισμούς και ελέγχους στις δραστηριότητές του.

Για να γίνουν τα πράγματα χειρότερα, η σημερινή ευρεία διεθνής υποστήριξη για την επιβολή κυρώσεων κατά του Ιράν θα μπορούσε να αποδυναμωθεί εκτός κι αν είναι σαφές ότι το Ιράν ευθύνεται για την διακοπή των συνομιλιών για τα πυρηνικά. Οι κυρώσεις των ΗΠΑ κατά του Ιράν έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές, λόγω της υποστήριξης που έχουν συγκεντρώσει από τις βασικές χώρες που εισάγουν πετρέλαιο, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία. Οι διεθνείς κυρώσεις έχουν, σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, περικόψει τις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν κατά περισσότερο από το ήμισυ τα τελευταία χρόνια, με κόστος έως και 40 δισεκατομμύρια δολάρια σε ετήσια έσοδα για το Ιράν. Συνεχιζόμενες μονομερείς αμερικανικές κυρώσεις και δευτερεύουσες κυρώσεις των ΗΠΑ σε χώρες και οργανισμούς για επιχειρηματική δραστηριότητα με το Ιράν μετά την κατάρρευση της συμφωνίας πιθανώς θα συνεχίσουν να κρατούν μακριά από το Ιράν τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές εταιρείες. Αλλά άλλες βασικές διεθνείς δυνάμεις, και μάλιστα ορισμένες στην Ευρώπη, μπορεί να κάνουν πιο ελαστικούς τους αυτο-επιβαλλόμενους περιορισμούς, ειδικά αν το Ιράν φανεί ότι έχει διαπραγματευθεί με καλή πίστη. Έτσι, το Ιράν θα μπορούσε να βρεθεί λιγότερο απομονωμένο με την πάροδο του χρόνου, ειδικά αν το Κογκρέσο απορρίψει την συμφωνία, αφήνοντας τις Ηνωμένες Πολιτείες να φταίνε για την αποτυχία. Πράγματι, αυτό είναι η χειρότερη έκβαση -λίγοι περιορισμοί για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και διάχυση της διεθνούς πίεσης προς το Ιράν.