Μην κλαις για την Ελλάδα, Αργεντινή | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μην κλαις για την Ελλάδα, Αργεντινή

Τα μαθήματα από τη Μεγάλη Ύφεση
Περίληψη: 

Η μεγάλη ύφεση της Αργεντινής αποκαλύπτει ότι η πορεία προς την οικονομική ανάκαμψη θα μπορούσε κάλλιστα να εξαρτηθεί από το σπάσιμο του φαύλου κύκλου που φαίνεται να προκαλούν οι διασώσεις, κατά τον οποίο το χρέος γεννά εξάρτηση από τους ξένες δανειστές, δυστυχία και περισσότερο χρέος.

Ο OMAR G. ENCARNACIÓN είναι καθηγητής Πολιτικών Σπουδών στο Bard College και συγγραφέας του Democracy without Justice in Spain: The Politics of Forgetting (University of Pennsylvania Press, 2014).

Στην συζήτηση σχετικά με την τραυματική οικονομική κρίση στην Ελλάδα, η προηγούμενη εμπειρία καμίας χώρας δεν ταιριάζει καλύτερα από όσο εκείνη της Αργεντινής. Από τους βραβευμένους με Νόμπελ οικονομολόγους, όπως ο Γιόζεφ Στίγκλιτς και ο Πολ Κρούγκμαν, μέχρι τους θεράποντες της οικονομίας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), και τους φλυαρούντες στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, όσοι αναζητούν λύσεις για το ελληνικό δίλημμα φαίνεται να στρέφουν το βλέμμα τους στην Μεγάλη Ύφεση που έπληξε την Αργεντινή μεταξύ 1998 και 2004. Αυτό που προσδίδει αξιοπιστία στην σύγκριση Ελλάδας-Αργεντινής είναι ότι τα διαρθρωτικά αίτια και οι τρομερές συνέπειες της οικονομικής κρίσης και στις δύο χώρες έχουν εντυπωσιακές ομοιότητες. Πράγματι, ο καθένας μπορεί να συγχωρηθεί αν μπερδέψει τη μια με την άλλη.

27072015-1.jpg

Μια γυναίκα κάθεται κοντά σε ένα γκράφιτι που απεικονίζει μια μεταλλική μπάλα να καταστρέφει έναν τοίχο μέτρων λιτότητας, στην Αθήνα, στις 22 Ιουλίου 2015. ALKIS KONSTANTINIDIS / REUTERS
---------------------

Μετά από χρόνια απερίσκεπτου δανεισμού και δαπανών από διεφθαρμένες και ανίκανες πολιτικές διοικήσεις -όλα έχοντας επιτραπεί από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα- η οικονομία της Αργεντινής βούτηξε σε μια ελεύθερη πτώση το 2001. Με το ΑΕΠ της να πέφτει κατά σχεδόν 30% (το ίδιο όπως και στην Ελλάδα) και την ανεργία στα ύψη για να σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού, εκατομμύρια Αργεντινών έπεσαν στην φτώχεια. Ένας πανικός στο τραπεζικό σύστημα έκανε αναγκαίο το λεγόμενο corralito, ή αλλιώς το πάγωμα των τραπεζικών λογαριασμών από την κυβέρνηση, για να αποτρέψει να τελειώσουν τα χρήματα στην χώρα. Αυτό, με την σειρά του, πυροδότησε ένα κύμα αντικυβερνητικών διαδηλώσεων και ταραχών σε ολόκληρο το έθνος που άφησαν 22 νεκρούς και 200 τραυματίες. Ελπίζοντας να εκτονώσει την κατάσταση, ο πρόεδρος Fernando de la Rúa εγκατέλειψε το προεδρικό μέγαρο με ελικόπτερο. Ήταν ο πρώτος από τρεις προέδρους και τουλάχιστον πέντε υπουργούς Οικονομικών, οι οποίοι, σε διάστημα μικρότερο του ενός έτους, θα προσπαθούσαν να διορθώσουν την οικονομία.

Περισσότερο από την ίδια την κρίση, όμως, είναι η ισχυρή ανάκαμψη της Αργεντινής μετά από εκείνες τις σκοτεινές ημέρες η οποία είναι δελεαστική για τους μελετητές της ελληνικής οικονομικής κρίσης. Από το 2003, λίγα μόλις χρόνια μετά την πρώτη περίοδο της οικονομικής ύφεσης, η οικονομία της Αργεντινής επανερχόταν με ορμή. Μεταξύ του 2003 και του 2012, η χώρα πέτυχε μια από τις μεγαλύτερες περιόδους οικονομικής επέκτασης στην ιστορία της Αργεντινής, με αύξηση του ΑΕΠ κατά μέσο όρο 7,2% κάθε χρόνο. Στην πραγματικότητα, για ένα μεγάλο μέρος αυτής της περιόδου, η Αργεντινή ήταν η ταχύτερα αναπτυσσόμενη οικονομία στο δυτικό ημισφαίριο, με το ΑΕΠ της να επεκτείνεται από 100 δισεκατομμύρια δολάρια αμέσως μετά την συντριβή το 2001 σε 470 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2014.

Παράλληλα με την οικονομική ανάπτυξη, ο λόγος χρέους προς το ΑΕΠ της Αργεντινής άρχισε να συρρικνώνεται δραματικά, πέφτοντας από το υψηλό του 165% το 2002 σε μόλις 43% μέχρι το 2012, χαμηλότερα από τις περισσότερες αναπτυγμένες οικονομίες (ο λόγος χρέους της Γερμανίας είναι 81%, της Γαλλίας 90%, και των Ηνωμένων Πολιτειών 101%). Επιπλέον, ο βασανιστικός πόνος που υπέφεραν οι πολίτες ήταν ευτυχώς βραχύβιος. Μέχρι το 2005, τα εισοδήματα των νοικοκυριών είχαν αυξηθεί κατά σχεδόν 50%, βοηθώντας την άνοδο εκατομμυρίων Αργεντινών πίσω στη μεσαία τάξη. Η ανεργία, η οποία κατά την κορύφωση της κρίσης ήταν περίπου στο ίδιο επίπεδο όπως και στην Ελλάδα αυτή την στιγμή, έπεσε στο περίπου 7% από το 2013.

Οπότε, τι από την αναβίωση σαν του Λαζάρου μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα; Η σύντομη απάντηση είναι: Όχι πολλά. Ο λόγος είναι ότι τα εργαλεία πολιτικής που λειτούργησαν μια χαρά στην Αργεντινή, όπως μια ολοκληρωτική χρεοκοπία προς όλες τις υποχρεώσεις σε ξένους και εγχώριους [πιστωτές] δεν είναι φρόνιμη για την Ελλάδα (και μάλλον για τα περισσότερα έθνη). Αυτά που η Ελλάδα θα μπορούσε δυνητικά να υιοθετήσει, όπως η υποτίμηση του τοπικού νομίσματος ως μέσο για την ενίσχυση των εξαγωγών (που για την Ελλάδα θα σήμαινε την έξοδο από την ευρωζώνη και την αποκατάσταση της δραχμής), δεν μπορεί να αναμένεται να έχουν τα ίδια αποτελέσματα όπως στην Αργεντινή, δεδομένου ότι η χώρα στερείται των τεράστιων φυσικών πόρων που κατέστησαν εφικτή την σωτήρια άνθηση των εξαγωγών της Αργεντινής.

Παρ’ όλα αυτά, η Αργεντινή όντως έχει κάποια πολύτιμα διδάγματα για την Ελλάδα. Πάνω απ’ όλα, το γεγονός ότι η Αργεντινή κατάφερε να βρει τον δρόμο της επιστροφής προς την οικονομική ανάπτυξη χωρίς καμία εξωτερική βοήθεια, προσφέρει μια αιχμηρή διάψευση απέναντι στην συμβατική σοφία σχετικά με τον ρόλο των διεθνών διασώσεων κατά την διάρκεια οικονομικής κατάρρευσης που προκαλείται από το χρέος.

ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΑΠΟ-ΔΟΛΑΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΤΙΜΗΣΗ