Νοσταλγία για αυτοκρατορίες

Η χρυσή εποχή του ευρωπαϊκού ιμπεριαλισμού ήταν, με τα χαμηλά πρότυπα που έθεσαν οι Ευρωπαίοι για τον εαυτό τους, επίσης μια χρυσή εποχή της ευρωπαϊκής συνεργασίας. Όπως έχει συχνά αναφερθεί, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία έχτισαν τις αυτοκρατορίες τους κατά την διάρκεια ενός αιώνα, όταν η πολυ-επαινεμένη «ευρωπαϊκή συμφωνία» [στμ: Ουσιαστική η ισορροπία δυνάμεων] εμπόδισε την ανοιχτή σύγκρουση στην ήπειρο. Για κάποιο διάστημα, πριν καταρρεύσει η ειρήνη, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις διατήρησαν την παγκόσμια κυριαρχία τους φέρνοντας τάξη στις αποικίες υπό την απειλή των όπλων και διατηρώντας την μεταξύ τους μέσω επιτήδειας διπλωματίας.

Με την Ρωσία, για παράδειγμα, την αυτοκρατορική αντίπαλο της Αγγλίας για το μεγαλύτερο μέρος του αιώνα, ξέσπασε μόνο μια φορά ανοικτή σύγκρουση, και πολύ σύντομα, κατά την διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου. Και ακόμα κι αν, όπως πολλοί υποστηρίζουν, ο Παγκόσμιος Πόλεμος ξέσπασε είτε επειδή η Γερμανία ήθελε ένα μεγαλύτερο κομμάτι της ιμπεριαλιστικής πίτας είτε επειδή η πολεμική προσέγγιση που ήταν τόσο κεντρική για την αυτοκρατορική εξουσία «ρούφηξε» όλους τους εμπλεκόμενους, δεν αναιρεί πλήρως το ρόλο της αυτοκρατορικής συνεργασίας. Το Ηνωμένο Βασίλειο κέρδισε τον πόλεμο, εν μέρει επειδή ήταν αρκετά πρόθυμο κατά τον τελευταίο αιώνα να μοιραστεί τα λάφυρα της αυτοκρατορικής τάξης του με τις Ηνωμένες Πολιτείες, δίνοντας στις Ηνωμένες Πολιτείες ένα έννομο συμφέρον για να προστρέξουν σε βοήθεια.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, με την σειρά τους, έχτισαν και διατήρησαν την παγκόσμια εξουσία τους διαχειριζόμενες με λεπτό τρόπο την διάκριση μεταξύ των τόπων όπου στηρίχθηκαν σε μεγάλο βαθμό στον ισχυρό εξαναγκασμό και εκείνων όπου προχώρησαν με μια πιο συνεργατική προσέγγιση. Ο Teddy Roosevelt [6], για παράδειγμα, ήταν ένας αφοσιωμένος διεθνιστής που ταυτόχρονα βοήθησε να οικοδομηθεί μια αυτοκρατορία των ΗΠΑ στην Λατινική Αμερική. Μια ανάλογη διάκριση επικράτησε κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: Στην δυτική Ευρώπη, η αμερικανική επιρροή πήρε την μορφή του ΝΑΤΟ. Ενώ οι Σοβιετικοί προσπάθησαν και απέτυχαν να κυβερνήσουν την αυτοκρατορία τους στην Ανατολική Ευρώπη με την βία, η Ουάσιγκτον χρησιμοποίησε την βορειοατλαντική συμμαχία για να δημιουργήσει μια πραγματική «αυτοκρατορία μετά από πρόσκληση» (empire by invitation) και την διατήρησε στο ίδιο πνεύμα. Όταν η Γαλλία αποσύρθηκε από την δομή διοίκησης του ΝΑΤΟ το 1966, για να αναφέρω το πιο διάσημο παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έστειλαν τανκς στο Παρίσι με τον τρόπο που οι Σοβιετικοί το έκαναν στην Βουδαπέστη και την Πράγα.

Στον Τρίτο Κόσμο, ωστόσο, η Ουάσιγκτον, παρ’ όλη την αντι-ιμπεριαλιστική ρητορική της, διατήρησε κάτι πολύ πιο κοντά σε μια παραδοσιακή αυτοκρατορική τάξη, στηριζόμενη σε πραξικοπήματα, δολοφονίες και μερικές φορές με ξεκάθαρη εισβολή για να διατηρήσει την ισχύ των ΗΠΑ. Κανείς δεν ήταν πιο πικρά δεκτικός στην υποκρισία του αμερικανικού αντι-ιμπεριαλισμού από όσο οι Βρετανοί αποικιακοί αξιωματούχοι, πολλοί από τους οποίους πέρασαν τις αρχές του Ψυχρού Πολέμου γράφοντας μίζερα υπομνήματα [7] για να παραπονεθούν καθώς η Ουάσιγκτον έκλεβε την αυτοκρατορία μέσα από τα χέρια τους. Μερικοί μάλιστα φαίνεται να υποδηλώνουν ότι παρουσιάζοντας τον εαυτό τους ως μια αντι-ιμπεριαλιστική δύναμη στον κόσμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν καλύτερες από την αυτοκρατορική Ιαπωνία, η οποία είχε πλαισιώσει τις δικές της αυτοκρατορικές φιλοδοξίες με την αντι-ιμπεριαλιστική ρητορική [8] της ευρύτερης Σφαίρας Συν-ανάπτυξης της Ανατολικής Ασίας. [9]

Ρώσοι στρατιώτες στην Μαντζουρία, στα τέλη του 19ου αιώνα. UNIVERSITY OF SOUTHERN CALIFORNIA
------------------------

Το ζήτημα εδώ, όμως, δεν είναι για την αμερικανική υποκρισία. Αντίθετα, μόλις αφαιρέσει κανείς την ρητορική, γίνεται σαφές πως ό, τι και να έλεγαν, οι Αμερικανοί πολιτικοί έχουν διατηρήσει μια αρκετά σαφή αίσθηση για το πού θα μπορούσαν να βασιστούν στον εξαναγκασμό και που θα ήταν καλύτερα να λάβουν μια πιο συνεργατική προσέγγιση. Οι νεο-ιμπεριαλιστές που κινητροδοτούνται δήθεν από την realpolitik σήμερα θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να προχωρήσουν σε τέτοια διάκριση. Στο κάτω-κάτω, η Βρετανική Αυτοκρατορία δεν είχε μεταμορφωθεί σε μια κοινοπολιτεία επειδή οι ηγέτες της προχωρούσαν ταλαντευόμενοι, όπως και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δεν έχτισε μια μετα-σοβιετική Κοινοπολιτεία Ανεξαρτήτων Κρατών επειδή νοιάζεται για την κοινή τους ευμάρεια. Αντίθετα, αυτοί οι μετασχηματισμοί συνέβησαν επειδή εξαφανίστηκε η μεγάλη διαφορά στην ισχύ που κατέστησε δυνατό στην αυτοκρατορική εξουσία να κυβερνήσει μεγάλα τμήματα του κόσμου δια της βίας, και αυτές οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έπρεπε να καταλήξουν σε ένα νέο σχέδιο.

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΕΣ