Προς μια Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Προς μια Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας

Γιατί είναι ευκαιρία να καθοριστεί τώρα
Περίληψη: 

Σήμερα προέχει η Ελλάδα να απαλλαγεί απ τα οικονομικά και κοινωνικά δεινά της, συγχρόνως όμως πρέπει να κτίζει με σοφία το μέλλον της, ώστε θωρακισμένη απέναντι σε εθνικές απειλές να μπορέσει σύντομα να απολαύσει τους ποιοτικούς καρπούς που αξίζουν στις ικανότητες του λαού της.

Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ είναι Δρ Πυρηνικής Φυσικής Παν. Βιέννης, πρώην ανώτερο στέλεχος του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ)

Η Πολιτική Εθνικής Ασφάλειας που καλύπτει την εξωτερική πολιτική, την άμυνα και την ασφάλεια (εξωτερική και εσωτερική), αλλά και την οικονομία, έχει θεμελιακή και υπαρξιακή σημασία να στηρίζεται στην γνώση και στην συνέχεια της.

Η εξέχουσα ανάγκη σύστασης ενός μόνιμου Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας έχει επισημανθεί δημόσια και επανειλημμένα από τον εγνωσμένης ικανότητας και εμπειρίας πρέσβη ε.τ. κ. Αλέξανδρο Μαλλιά. Ενδεικτικά αναφέρω πρόσφατο άρθρο του (1) επί του θέματος.

Το μόνιμο Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας οφείλει οπωσδήποτε να διαδραματίζει τον αποφασιστικό και καθοδηγητικό ρόλο στην αντιμετώπιση απειλών εθνικών διαστάσεων καθώς και στην προστασία των εθνικών στρατηγικών στόχων. Ωστόσο, οι εθνικές απειλές όπως και οι εθνικοί στρατηγικοί στόχοι θα πρέπει έχουν ήδη καθοριστεί στο υψηλότερο δυνατό θεσμικό επίπεδο.

Ως εκ τούτου, η απαιτούμενη θεσμική σύσταση ενός μόνιμου Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας και η αποτελεσματική και αποδοτική λειτουργία του προϋποθέτει την ύπαρξη και εφαρμογή μιας Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας, γνωστής και σαν Σχέδιο Εθνικής Ασφάλειας (National Security Plan). Επ’ αυτού θα πρέπει να αναφερθώ στο ομώνυμο ενδελεχές πόνημα των κ. κ. Θάνου Ντόκου και Παναγιώτη Τσάκωνα (2) .

Χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό, δηλαδή χωρίς την «συνέχεια της γνώσης» που επισημαίνει ο πρέσβης κ. Μαλλιάς, δηλαδή μια λεπτομερή και περιεκτική (comprehensive) πηγή αναφοράς, το μόνιμο Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας θα είναι αναγκασμένο να περιορίζεται σε αυτοσχεδιασμούς και σε ad hoc αντιδράσεις, με κύριο στόχο την ελαχιστοποίηση της ζημιάς (damage mitigation). Η επιτυχία των αποφάσεων του Εθνικού Συμβούλιου Ασφάλειας θα περιορίζεται στην προσωπική εμπειρία και ικανότητα των εκάστοτε μελών του και ενίοτε θα εξαρτάται από απρόβλεπτες διεθνείς συγκυρίες.

Κάθε σύγχρονο και σοβαρό κράτος, ανεξάρτητα από το μέγεθος και την ισχύ του, έχει στο οπλοστάσιο του την Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειάς του, η οποία αποτελεί το σχέδιο-πλαίσιο της στρατηγικής και τακτικής αντιμετώπισης όλων των εναντίον του εθνικών απειλών (national threats).

Εθνικές απειλές θεωρούνται οι μεγάλες φυσικές και ανθρώπινες καταστροφές, εκτεταμένα ατυχήματα, τρομοκρατία, οργανωμένο έγκλημα, μαζικές επιδημίες, πληθυσμιακές μετακινήσεις και οπωσδήποτε οι εθνικές οικονομικές κρίσεις, οι εξωτερικές απειλές, όπως και οι βίαιες συρράξεις, οι αλλαγές συνόρων και οι αρνητικές συνέπειες γεωπολιτικών αλλαγών (power shifting) στην περιοχή.

Η σύντομη περιγραφή της δομής της Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας περιλαμβάνει τους εξής τομείς δραστηριοτήτων:

-Εκτίμηση απειλής (threat assessment ),
-Ανάλυση κινδύνων (risk analysis),
-Πρακτικά μέτρα και διαδικασίες για την αποτροπή, ανίχνευση και απάντηση (prevention, detection, response) σε κάθε καθορισμένο κίνδυνο, μέσα στο ισχύον εθνικό και διεθνές νομικό πλαίσιο και με αναφορά στις καλλίτερες διεθνείς πρακτικές,
-Συνεχής επικαιροποίηση της Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας από θεσμικά καθορισμένους φορείς, υπηρεσίες και πρόσωπα, και τέλος
-Περιοδική ενημέρωση, άσκηση και αξιολόγηση όλων των εμπλεκομένων.

Σημαντικότατο ρόλο στην άρτια ανάπτυξη, διατήρηση και επιτυχή εφαρμογή της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας παίζουν:

-η ορθή αναγνώριση, αξιολόγηση και ιεράρχηση όλων των απειλών σε βάθος χρόνου,
-η καθημερινή συλλογή, εκτίμηση και ανάλυση σχετικών πληροφοριών,
-η επικαιροποίηση των συναρτώμενων κινδύνων,
-η εξειδικευμένη δημιουργία μέτρων και διαδικασιών, και
-η συνεχής ενημέρωση και αγαστή συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων.

Η απουσία στην χώρα μας ενός μόνιμου Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας και μιας Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας, δηλαδή της μέγιστης εθνικής αξιοποίησης και «συνέχειας της γνώσης», συνιστά ένα εντελώς αδικαιολόγητο και άκρως επικίνδυνο κενό στην πολιτική ζωή του τόπου.

Αποτελεί χρυσή ευκαιρία σήμερα το ότι επικεφαλής του Υπουργείου Εξωτερικών είναι ο κ. Μολυβιάτης, ένας σοφός και ευπατρίδης διπλωμάτης. Παρότι χρειάζεται Συνταγματική Αναθεώρηση για να γίνει θεσμικά κατοχυρωμένη η σύσταση του μόνιμου Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας και συγχρόνως η ανάπτυξη και διατήρηση της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας, θα συνιστούσε σημαντικό βήμα αν, για παράδειγμα, ο καταξιωμένος και γενικής αποδοχής και έγκρισης υπουργός κ. Μολυβιάτης έβαζε την προσωπική του σφραγίδα σε αυτή την πρόταση-ιδέα, δρομολογώντας κατά κάποιο τρόπο δεσμευτικά την πραγματοποίηση της. Διαθέτει την απαιτούμενη ικανότητα και το ειδικό βάρος για μια ολιστική και αποτελεσματική προσέγγιση αυτού του υψίστης εθνικής σημασίας εγχειρήματος.

Το ΥΠΕΞ είναι ίσως ο μόνος φορέας που εξ ορισμού υποχρεούται και δύναται να κρατήσει το κεφάλι του επάνω από τα θολά νερά της εσωστρέφειας, στην οποία η χώρα μας είναι βυθισμένη αυτές τις δύσκολες στιγμές. Είναι βέβαιο ότι το ΕΛΙΑΜΕΠ, καθώς και άλλοι φορείς και εξειδικευμένοι επιστήμονες εντός και εκτός της χώρας μας, μπορούν να συνεισφέρουν στην υλοποίηση αυτού του εθνικού στόχου.

Είναι μια πράξη ουσίας που δεν έχει σχέση με Μνημόνια και διεθνείς δεσμεύσεις μας. Είναι ένα εθνικό προαπαιτούμενο. Πράγματι, «αν όχι τώρα πότε;». Το αύριο για πολλούς λόγους, όχι μόνο δικούς μας, είναι απρόβλεπτο.

Δικαιολογημένα σήμερα προέχει η χώρα να απαλλαγεί απ τα οικονομικά και κοινωνικά δεινά της, συγχρόνως όμως πρέπει να κτίζει με σοφία το μέλλον της, ώστε θωρακισμένη απέναντι σε εθνικές απειλές να μπορέσει σύντομα να απολαύσει τους ποιοτικούς καρπούς που αξίζουν στις ικανότητες του λαού της.

Πρωτίστως βέβαια απαιτείται: Αυτοπεποίθηση, δουλειά, αξιοκρατία και κυρίως τόλμη από τους ταγούς της.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
[1]: «Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας: Aν όχι τώρα πότε;», άρθρο, «Το Βήμα», 3/9/2015.
[2]: «Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας», βιβλίο, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2005.