Η καναδική πολιτική αποκαλύπτεται

Η Ρεζάν Μοσά είναι μια 22χρονη Καναδή γεννημένη στο Βανκούβερ. Ολοκληρώνει μια διπλή ειδίκευση στο Τμήμα Κοινωνιολογίας και Θρησκευτικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Western στο London, στο Οντάριο, και δουλεύει στο βιβλιοπωλείο της πανεπιστημιούπολης. Η Ρεζάν είναι επίσης Μουσουλμάνα και, περίπου 18 μήνες πριν, άρχισε να φοράει το νικάμπ που καλύπτει το πρόσωπο [1]. «Ήταν μια απόφαση που πήρα μόνη μου και ήταν πολύ ενισχυτική για μένα», λέει. Παρά το γεγονός ότι οι φίλοι της υποστήριξαν την απόφαση της, η οικογένειά της ήταν πιο διστακτική. (Καμιά άλλη γυναίκα στην άμεση ή την ευρύτερη οικογένειά της δεν φορά το νικάμπ). Ιδίως ο πατέρας της ανησυχεί για τις επιπτώσεις που θα έχει στην ζωή της -και πώς θα την αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι. Οι φόβοι του επιβεβαιώθηκαν μέσα στον τελευταίο ενάμιση μήνα. Περίπου τρεις ή τέσσερις φορές, οι περαστικοί της είπαν «Πήγαινε πίσω στη χώρα σου» ή ότι «Εδώ είναι ο Καναδάς». Η Ρεζάν είχε ακούσει τέτοιου είδους σχόλια στο παρελθόν –όπως και πολλές Μουσουλμάνες στον Καναδά [2]- αλλά λέει ότι η συχνότητα έχει αυξηθεί από τότε που η συζήτηση για το νικάμπ έγινε κεντρική για τις ομοσπονδιακές εκλογές.

Η συζήτηση για το νικάμπ έχει τις ρίζες της στο 2011, όταν ο Jason Kenney, ο οποίος ήταν υπουργός Ιθαγένειας και Μετανάστευσης εκείνη την εποχή, εισήγαγε μια απαγόρευση για την χρήση του νικάμπ κατά την διάρκεια της τελετής του όρκου για την ιθαγένεια του Καναδά. Ο συντηρητικός, βουλευτής Wladyslaw Lizon είχε προσεγγίσει τον Kenney με το θέμα αφότου είδε τέσσερις γυναίκες που φορούσαν μουσουλμανικά καλύμματα προσώπου να δίνουν τον όρκο του πολίτη στην Mississauga του Οντάριο, ένα προάστιο δυτικά του Τορόντο.

Σίγουρα, άλλοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι προειδοποίησαν τον Kenney να μην θεσμοθετήσει την απαγόρευση, επιδιώκοντας αντί για αυτό εύλογες προσαρμογές για τις γυναίκες που φορούν το νικάμπ τους. Είδαν την τελεσίδικη απόφαση του Kenney ως μια πολιτική κίνηση. «Η δική μου ερμηνεία είναι ότι ο υπουργός θα ήθελε να γίνει αυτό, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει νομοθετική βάση και ότι θα χρησιμοποιήσει το προνόμιό του για να κάνει αλλαγή πολιτικής» [3], γράφει ένα εσωτερικό σημείωμα από το Υπουργείο Ιθαγένειας και Μετανάστευσης, το οποίο δημοσιοποιήθηκε αργότερα.

Η συζήτηση κάπως κόπασε μέχρι που η Zunera Ishaq [4], μια γεννημένη στο Πακιστάν κάτοικος της Mississauga που ήρθε στον Καναδά το 2008 και είχε εγκριθεί για ιθαγένεια στις 30 Δεκεμβρίου του 2013, ήταν για θρησκευτικούς λόγους απρόθυμη να αφαιρέσει το νικάμπ της για τον δημόσιο όρκο. Η Ισχάκ ήταν πρόθυμη να αφαιρέσει το νικάμπ της μπροστά σε γυναίκες κρατικούς υπαλλήλους για ταυτοποίηση και ασφάλεια ακριβώς πριν από την τελετή -και πράγματι αυτό ήταν ο κανόνας στο παρελθόν. Αλλά καμία τέτοια διευθέτηση δε έγινε αυτήν την φορά και, απογοητευμένη, η Ισχάκ αμφισβήτησε την απαγόρευση στα δικαστήρια.

Στις 6 Φεβρουαρίου 2015, η υπόθεση «Ισχάκ εναντίον Καναδά» ήρθε ενώπιον του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου του Καναδά, με τον δικαστή Keith Boswell να αποφασίζει ότι η απαγόρευση για το νικάμπ ήταν «παράνομη». Σε απάντηση, ο [στμ: πλέον, πρώην] πρωθυπουργός Στίβεν Χάρπερ [5] δήλωσε ότι το να φοριέται το νικάμπ κατά την διάρκεια του όρκου του πολίτη ήταν «προσβλητικό» και «όχι σύμφωνα με το πώς κάνουμε τα πράγματα εδώ». Η κυβέρνηση εφεσίβαλλε την απόφαση του δικαστηρίου, αναλαμβάνοντας συνολικό νομικό κόστος άνω των 250.000 καναδικών δολαρίων (μέχρι τώρα). Αν επανεκλεγόταν, η κυβέρνηση Χάρπερ έχει υποσχεθεί να επαναφέρει εντός 100 ημερών τη νομοθεσία που θα απαγορεύσει το νικάμπ κατά την διάρκεια του όρκου.

Ο Στίβεν Χάρπερ μιλάει κατά την διάρκεια προεκλογικής συγκέντρωσης στο Thetford Mines, στο Κεμπέκ, 15 Οκτώβρη 2015. MARK BLINCH / REUTERS
----------------------------

Παρά τη νομική δοκιμασία, το θέμα ίσως να τέθηκε επιτέλους στο περιθώριο την περασμένη εβδομάδα. Την Δευτέρα, 5 Οκτωβρίου, το Ομοσπονδιακό Εφετείο απέρριψε το αίτημα της κυβέρνησης να αναστείλει την απόφαση, ενώ η κυβέρνηση Χάρπερ περιμένει να δει αν το Ανώτατο Δικαστήριο του Καναδά θα εξετάσει μια έφεση. Στις 9 Οκτωβρίου, η Ισχάκ έδωσε τον όρκο του πολίτη, φορώντας το νικάμπ της -πάνω στην ώρα για να ψηφίσει στις εκλογές στις 19 Οκτωβρίου.

ΕΚΛΟΓΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ

Είναι περίεργο να σκεφτεί κανείς ότι ένας τελετουργικός όρκος που διαρκεί δύο λεπτά έχει γίνει καθοριστικό ζήτημα των εκλογών, δεδομένου μάλιστα ότι η απαγόρευση του νικάμπ έχει επηρεάσει μόνο δύο γυναίκες μέχρι στιγμής. Προς χάριν της προοπτικής, πάνω από 680.000 άνθρωποι έγιναν Καναδοί πολίτες από τότε που η απαγόρευση τέθηκε σε ισχύ το 2011.

Οι 42ες ομοσπονδιακές εκλογές του Καναδά ήταν ήδη ώριμες για δράμα πριν το ζήτημα του νικάμπ αναδυθεί σε εθνική θέα. Η οικονομία, το περιβάλλον, τα θέματα των αυτοχθόνων και η θέση του Καναδά στον κόσμο [6] είναι μόνο μερικά από τα θέματα επί των οποίων τα κόμματα είναι βαθιά διχασμένα. Έτι περαιτέρω, τουλάχιστον στην αρχή της εποχής της προεκλογικής εκστρατείας, η αριστερή πτέρυγα του Νέου Δημοκρατικού Κόμματος (New Democratic Party, NDP) έμοιαζε έτοιμη να σχηματίσει κυβέρνηση, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας. Αυτό δεν είναι μικρό εκλογικό κατόρθωμα: Από την συνομοσπονδία το 1867, μόνο συντηρητικά και φιλελεύθερα κόμματα έχουν σχηματίσει ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Οι πιθανότητες του NDP για μια τέτοια νίκης έχουν μειωθεί, όμως, εν μέρει επειδή η αντίθεσή του στην απαγόρευση του νικάμπ του κόστισε υποστήριξη στο Κεμπέκ, το οποίο είχε απροσδόκητα παραδώσει στο NDP 59 από τις 75 κοινοβουλευτικές έδρες του στην εκλογές του 2011, προωθώντας το κόμμα στην επίσημη αντιπολίτευση. Αλλά στο ένθερμα κοσμικό Κεμπέκ, το μεγάλο εκλογικό προβάδισμα του NDP έχει εξανεμιστεί.