Τσάι Τεχεράνης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τσάι Τεχεράνης

Γιατί το πετρέλαιο ίσως να μην ρεύσει γρήγορα από το Ιράν
Περίληψη: 

Διεθνείς πετρελαϊκές εταιρείες και επενδυτές έχουν ήδη αρχίσει να βλέπουν προς τα απέραντα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν. Ιρανοί αξιωματούχοι, επίσης, προβαίνουν σε αισιόδοξους ισχυρισμούς σχετικά με τις προοπτικές για ενεργειακές εξαγωγές μετά την άρση των κυρώσεων, αλλά η ίδια η βιομηχανία ίσως να μην είναι αρκετά έτοιμη.

Ο MANSOUR KASHFI είναι πρόεδρος της Kashex International Petroleum Consulting και κολεγιακός καθηγητής στο Ντάλας.

Ακόμη και πριν οι διαπραγματευτές των P5 + 1 συνάψουν μια τελική συμφωνία με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα, διεθνείς εταιρείες πετρελαίου και επενδυτές είχαν ήδη αρχίσει να βλέπουν προς τα απέραντα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν [1]. Ιρανοί αξιωματούχοι του πετρελαίου, επίσης, είχαν προβεί σε αισιόδοξους ισχυρισμούς σχετικά με τις προοπτικές για ενεργειακές εξαγωγές μετά την άρση των κυρώσεων [2], αλλά η ίδια η βιομηχανία ίσως να μην είναι αρκετά έτοιμη.

Η συμφωνία-ορόσημο με το Ιράν [3] τέθηκε σε εφαρμογή στις 14 Ιουλίου και θα αναστείλει σταδιακά τις κυρώσεις που έχουν περικόψει περισσότερο από το ήμισυ των εξαγωγών πετρελαίου του Ιράν. Το Ιράν πωλεί σήμερα περίπου 1,2 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, από 3.580.000 βαρέλια ημερησίως κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012, ενώ οι αμερικανικές κυρώσεις είχαν τεθεί σε ισχύ από το 2010, και στην συνέχεια, από 2,5 εκατομμύρια στα μέσα του 2012, λίγο πριν εφαρμοστούν οι ευρωπαϊκές κυρώσεις. Ακόμη και καθώς καταργούνται οι αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις [4], οι εξαγωγές ιρανικού αργού πιθανότατα δεν θα ανακάμψουν [5] τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του 2016. Και όταν το κάνουν, η Τεχεράνη θα αντιμετωπίσει σκληρό ανταγωνισμό, καθώς οι διεθνείς τιμές πετρελαίου έχουν μειωθεί [6] και ανταγωνιστές -όπως το Ιράκ, το Κουβέιτ και η Σαουδική Αραβία- ήδη έχουν ερείσματα στις αναδυόμενες αγορές της Ασίας.

ΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΠΑΡΑΠΑΙΟΥΣΑ ΥΠΟΔΟΜΗ

Η κάποτε ευημερούσα βιομηχανία πετρελαίου του Ιράν [7], έχει υποστεί τεράστια οπισθοδρόμηση από το 1979. Η παραγωγή πετρελαίου της Τεχεράνης πριν από το 1979 ήταν πάνω από 5,8 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα [8], με δυνητική ικανότητα 6,3 εκατομμύρια, καθιστώντας την τον δεύτερο μεγαλύτερο εξαγωγέα πετρελαίου στον κόσμο και τον τέταρτο μεγαλύτερο παραγωγό πετρελαίου [9]. Το έθνος είχε εννέα καλοδιατηρημένα διυλιστήρια σε λειτουργία [10] και δύο ακόμη ήταν κοντά στην ολοκλήρωσή τους, δίνοντας στο Ιράν την δυνατότητα να ικανοποιεί τόσο τις εγχώριες ανάγκες όσο και να κάνει εξαγωγές.

Πριν από την Ιρανική Επανάσταση, η Εθνική Ιρανική Εταιρία Πετρελαίου (National Iranian Oil Company, NIOC) [11] ήταν καλά οργανωμένη και επιχειρούσε όχι μόνο στο Ιράν, αλλά διαχειριζόταν και διεθνείς επενδύσεις και λειτουργία διυλιστηρίων στην Ινδία [12], τη Νότια Αφρική και τη Νότια Κορέα. Η NIOC είχε ακόμη καταλήξει σε προκαταρκτική συμφωνία για να εισέλθει στις αγορές των ΗΠΑ για να διυλίζει και να διανέμει προϊόντα πετρελαίου, και ήταν στην διαδικασία δημιουργίας παρόμοιων εγχειρημάτων στην Ευρώπη.

Εκείνες τις ημέρες, το Ιράν είχε επίσης εκκολαπτόμενα σχέδια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ατομική ενέργεια [13]. Σχεδόν όλες οι χώρες της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής εμπλέκονταν σε αυτήν την δουλειά, ειδικά η Γαλλία, η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, προσέφεραν στο Ιράν την βοήθειά τους [14] και ατομική τεχνογνωσία. Στην πραγματικότητα, ο πρώτος ιρανικός σταθμός ατομικής ενέργειας [15] χτίστηκε το 1978 από έναν Γερμανό εργολάβο, και ο δεύτερος σταθμός ήταν στο στάδιο της κατασκευής από έναν Γάλλο εργολάβο πριν από την επανάσταση. Από την επανάσταση και μετά, η βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Ιράν έχει υποστεί τεράστιες απώλειες [16] λόγω της διαφθοράς, της έλλειψης επαγγελματικής και έμπειρης διοίκησης, της τεχνολογικής στασιμότητας, της έλλειψης κεφαλαίων καθώς και των περιορισμένων επενδύσεων στις υποδομές.

Δεν βοήθησε τα πράγματα η ζημιά που προκλήθηκε κατά την διάρκεια του πολέμου από το 1980 έως το 1988 μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ [17], που συμπεριλάμβανε ζημιές σε μεγάλα τμήματα του διυλιστηρίου Abadan [18], το οποίο ήταν το μεγαλύτερο διυλιστήριο στην Μέση Ανατολή την εποχή εκείνη, καθώς και σε αρκετές μονάδες παραγωγής και αγωγούς τόσο στην ξηρά όσο και στην θάλασσα στον Περσικό Κόλπο.

Η ζημιά που προκλήθηκε κατά την διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ κατέστρεψε την οικονομία του Ιράν, και σε μια προσπάθεια να αναβιώσει την οικονομία του και να αποκτήσει περισσότερα έσοδα το Ιράν υπερ-παρήγαγε [πετρέλαιο], κάτι που είχε ως αποτέλεσμα γεωλογικές ζημιές στα κοιτάσματα. Για να ανακάμψει από την ζημιά αυτή, το Ιράν θα χρειαστεί χρόνο και σημαντικά κεφάλαια. Και παρ’όλο που οι διεθνείς κυρώσεις έχουν μειώσει την παραγωγή πετρελαίου κατά ένα εκατομμύριο βαρέλια ανά ημέρα, η κακή διαχείριση και η χρόνια διαφθορά ευθύνονται για την σχεδόν κατά το ήμισυ μείωση της παραγωγής πετρελαίου πριν από την επανάσταση.

ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Ανεξάρτητα από τις κυρώσεις, η ιρανική παραγωγή πετρελαίου [19] έχει σταθεροποιηθεί για κάποιο χρονικό διάστημα. Η υποτονική παραγωγή έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα: Η πίεση στα κοιτάσματα πετρελαίου του Ιράν έχει πέσει, κάτι που επιβραδύνει και μειώνει την παραγωγή˙ μακρές περίοδοι τεχνικών περιορισμών στην λειτουργία τους έχουν ως αποτέλεσμα μη επαρκώς ρυθμισμένα μηχανήματα˙ και η φυσική γήρανση των κοιτασμάτων πετρελαίου του έθνους σημαίνει ότι ποτέ δεν θα παράγουν όσο κάποτε. Στερημένη από τεχνολογικές εξελίξεις, επενδύσεις από το εξωτερικό, καθώς και χρηστή διαχείριση, η βιομηχανία βρίσκεται σε κατάσταση προχωρημένης παρακμής και απαιτεί άμεση προσοχή.

29102015-1.jpg

Εργαζόμενοι διαχειρίζονται την αίθουσα ελέγχου για την πλατφόρμα αερίου SPQ1 στο νότιο άκρο του ιρανικού κοιτάσματος φυσικού αερίου Νότιο Pars στον Περσικό Κόλπο, ανοικτά της Assalouyeh, 1000 χιλιόμετρα (621 μίλια) νότια της Τεχεράνης. Φωτογραφία από τις 26 Ιανουαρίου του 2011. CAREN FIROUZ / REUTERS
----------------------------